6307877566

242 Błażej Sajduk

Obecnie zyskują na popularności próby pogodzenia obu stanowisk, aby dzięki temu zyskać jedną teorię opisująca zarówno stabilność, jak i zmianę. W tym kontekście szczególnie istotna jest opinia Jefreya S. Lantisa i Darryla Howletta, którzy przekonują, że taka hybrydowa teoria jest możliwa, bowiem:

Wbrew obecnemu w nauce przekonaniu, że podejściu kulturowemu umyka strukturalny aspekt zagadnienia, współczesne badania dowodzą możliwości podejmowania bardziej wszechstronnej analizy zachowań strategicznych bez falsyfikowania założeń neorealizmu. Ujęciu kulturowemu nieobce są też ambicje, by - obok tworzenia falsy-fikowanych teorii na średnim poziomie uogólnienia - prowadzić badania na poziomie ontologii⁴⁴.

Do pomysłów tego rodzaju należy jednak podchodzić z ostrożnością. Ontolo-giczne i epistemologiczne różnice pomiędzy tymi teoriami są realne, przez co nie istnieje możliwość stworzenia uniwersalnej teorii stosunków międzynarodowych⁴⁵. Interesująca jest również próba pogodzenia wciąż źle się kojarzącej geopolityki z podejściami postmodernistycznymi; na przykład w postaci wspomnianego już, coraz prężniej rozwijającego się nurtu geopolityki krytycznej.

W związku z powyższym należy pamiętać, że odmienne ontologie i epistemologie rożnych podejść badawczych do stosunków międzynarodowych determinują przyjmowanie odmiennych stanowisk metodologicznych. Zagadnienia te nieustannie stanowią i będą stanowić źródło kontrowersji w obrębie dyscypliny.

Zakończenie

Na zakończenie autor pragnie podzielić się kilkoma uwagami odnoszącymi się do sfery dydaktycznej. Tworzenie prognoz należy do umiejętności, które powinien posiadać każdy adept stosunków międzynarodowych w Polsce. Niestety, pomimo że naukowe myślenie o przyszłości wydaje się kluczowe dla prawidłowego rozumienia świata, jest ono polem zaniedbanym, a nierzadko wręcz ignorowanym przez świat nauki. W tej materii na plan pierwszy wysuwają się trzy problemy.

Po pierwsze, przygotowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Standardy kształcenia dla kierunku Stosunki międzynarodowe przewiduje jako obowiązkowe na drugim stopniu studiów zajęcia z Prognozowania i symulacji międzynarodowych w wymiarze 30 godzin. Niestety, wyodrębnieniu tego przedmiotu nie

⁴⁴    J.S. Lantis, D. Howlett, Kultura strategiczna, [w:] Strategia we współczesnym świecie. Wprowadzenie do studiów strategicznych, s. 98.

⁴⁵    Część badaczy dystansuje się jednak do tego rodzaju, z ducha ponowoczesnych, postulatów. Np. Jacek Czaputowicz przestrzega: „Narzucająca się prosta agregacja poszczególnych elementów różnych teorii nie jest jednak podejściem właściwym. Teorie bowiem opisują różne światy, które są nieprzystawalne i wzajemnie się wykluczają. To, jakie teorie uznamy za właściwe, zależy od tego, jakie aspekty świata są dla nas ważne”. J. Czaputowicz, Teorie stosunków międzynarodowych, [w:] Nauka o państwie, red. P. Kaczorowski, Warszawa 2006, s. 343.