6355536875

16

równowagi i dynamiki pomiędzy intensywnością pojawiania się przepływów powodziowych a możliwościami transportowymi koryta rzeki. Jako istotny element równowagi wskazują liczbę przecięć rzek z drogami. Do podobnych wniosków dochodzą B.C. Wemple i in. (2001). W trakcie gwałtownych opadów materiał dostarczany z dróg jest transportowany rzekami na znaczne odległości. Procesy geomorfologiczne w czasie takich zdarzeń mają silny wpływ na drogi, warunkowany ich lokacją względem form powierzchni, konstrukcją, podłożem geologicznym i charakterem ekstremalnych opadów.

Zainteresowanie badaczy drogami leśnymi (Jorests roads) poskutkowało wydaniem w 2001 roku specjalnych numerów Earth Surface Processes and Landforms poświęconych temu tematowi. Zwrócono w nich uwagę na zagadnienia sedymentacyjne. Drogi są kanałem transportu i źródłem materiału przemieszczanego w dół zlewni. Przemieszczenia zwietrzeliny drogami nie jest spowodowane tylko ich funkcjonowaniem w krajobrazie, ale również wylesianiem. Ma to swoje bezpośrednie skutki w częstotliwościach występowania powodzi, ponieważ sieć dróg uzupełnia sieć hydrograficzną. Jak pokazują badania w Oregonie, drogi sprzyjają też tworzeniu się wąwozów, szczególnie poniżej części środkowej stoku, gdyż w górnej części energia wody jest zbyt mała (Luce, Wemple 2001 oraz prace tam cytowane). Materiał pochodzący z dróg został również uwzględniony w bilansie sedymentacyjnym zlewni. W Pirenejach, w zlewni zmodyfikowanej siecią dróg, ładunek denny z nich pochodzący stanowi około 10% (Batalia i in. 1995).

Inny charakter mają badania prowadzone w ostatnich latach w południowo-wschodniej Australii. Badacze (Croke i in. 2005;Takken i in. 2008) traktują drogi jako uzupełnienie sieci drenażu na stoku, które w znacznym stopniu modyfikuje pierwotne linie i charakter odpływu. Autorzy kładą silny akcent na praktyczny aspekt ich funkcjonowania.

Prace amerykańskie w dużej mierze skupiają się na włączeniu sieci dróg do modeli odpływu opisujących krążenie wody i zwietrzeliny w zlewni. Po raz pierwszy wcięcia drogowe uwzględnili K. Loaugue i J.E. VanderKwaak (2002) potwierdzając ich istotną rolę w kształtowaniu spływu podczas gwałtownych opadów burzowych. Korzystając z tych doświadczeń K. Loaugue i in. (2005), B.B. Mirus i in. (2007), z wykorzystaniem modeli terenu (3D i 2D), zaproponowali InllM (Integrated Hydrobgy Model) jako model odpływu z małej zlewni. Kluczowe znaczenie mają tu nieutwardzone drogi leśne i kompakcja cząstek gleby w ich profilu pionowym. Różny stopień saturacji warunkuje dwa rodzaje odpływu - powierzchniowy i podpowierzchniowy. Podobne postulaty stworzenia modelu odpływu z małej zlewni przy uwzględnieniu sieci dróg można odnaleźć w literaturze polskiej (Soja 2002).

Różnice w ujęciu problemu funkcjonowania dróg w literaturze polskiej i zagranicznej są większe niż tylko ich geneza i stopień modyfikacji. W pracach zagranicznych drogi rozumiane są jako uzupełnienie naturalnej sieci drenażu. W warunkach polskich gęstość dróg najczęściej wielokrotnie przewyższa gęstość