6700449550

15

odzwierciedlenie w Karcie Ottawskiej. (Patrz rozdział o promocji zdrowia). Koncepcja ta pozwoliła szerzej spojrzeć na problemy zdrowia i choroby. Z jednej strony aktywizując jednostki i grupy społeczne, a z drugiej tworząc holistyczne podejście do zdrowia, jako wartości i zasoby, a także prawa w kontekście równości i sprawiedliwości. Zaczęto mówić o trzeciej rewolucji w zdrowiu publicznym [29]. I aczkolwiek pierwsza i druga nie osiągnęły swoich celów, ponieważ nadal istnieją choroby zakaźne, a ludzie umierają z powodu innych niezakaźnych chorób o znaczeniu społecznym, to jednakże uzyskany postęp pozwala skupić się na działaniach zwiększających potencjał zdrowia ludzi m.in. jako zasobu dla życia [6]. W tym kontekście zrozumiałe staje się pojawienie się ponownie koncepcji „nowego zdrowia publicznego” jako współczesnej odpowiedzi na aktualne wyzwania zdrowotne oraz możliwości i metody ich zwalczania. Także reewaluacji stopnia skuteczności wpływu medycyny naprawczej na zdrowie społeczeństwa.

Nie zapominając, że problem chorób zakaźnych nie został rozwiązany do końca, że pojawiają się za to nowe choroby, a stare, wywołane dobrze znanymi patogenami, wracają często groźniejsze, to fakt coraz powszechniejszej akceptacji widzenia determinantów zdrowia w ich całościowej interakcji stwarza realną szansę na rozwój nowego zdrowia publicznego, zdrowia publicznego XXI wieku.

Zdrowie publiczne? Zarys spektrum

Konfuzja, jaką czasem powodują próby prostego zdefiniowania pojęcia „zdrowie publiczne”, wynika z jego wieloznaczności, a czasem z używania różnych treści, w zależności od perspektywy widzenia i zakładanych celów. Do tej pory nie opracowano jednej, uniwersalnej terminologii zdrowia publicznego [22]. Niektórzy wręcz twierdzą, że używanie w różnych kontekstach od ponad 160 lat stało się pewnego rodzaju homonimem [17]. Jeżeli sięgniemy do źródłosłowia pojęcia, to zdrowie publiczne jest zdrowiem społeczności, w przeciwieństwie do zdrowia jednostki. Czasami utożsamiane jest z działaniami podejmowanymi przez władze publiczne zmierzające do utrzymania i poprawy zdrowia populacji (społeczności). Widzenie problemów zdrowotnych w perspektywie populacji jest bowiem charakterystyczną cechą zdrowia publicznego, rozwiązywania problemów zdrowotnych jednostek poprzez działania ukierunkowane na społeczności.

Zdrowie publiczne definiowane jest także w kategoriach czynności, określane jako działanie zmierzające do rozwiązywania problemów zdrowia publicznego. Są to problemy zdrowotne o określonych cechach, tworzących charakterystyczne ich wymiary.

A mianowicie:

1.    określone zjawisko nie ma charakteru jednostkowego, występuje w pewnej ilości na określonym terenie. Jest to wymiar epidemiologiczny,

2.    określone zjawisko traktowane jest jako niepożądane, wymagające działań zmierzających do eradykacji lub co najmniej maksymalnego ograniczenia na drodze działań zorganizowanych. Jest to wymiar polityczny. Wymiar ten może być rozumiany jako polityka w sensie określonego programu i planu działań, jak i polityka w rozumieniu sposobu dochodzenia do uzgodnienia programu i planu działań,

3.    określone zjawisko jest efektem wielu różnorodnych czynników, wzajemnie powiązanych i to związkami przyczynowymi o różnych wektorach, czynników o charakterze ekonomiczno-społecznym, kulturowym, moralnym, etycznym. Jest to społeczny wymiar przyczynowo -skutkowy,

4.    określone zjawisko jest także oceniane pod kątem ważności w stosunku do innych, szybkości podjęcia działań zmierzających do przeciwdziałania, ich kompleksowości, możliwości realizacji, w końcu także ich wstrzymania lub niepodejmowania w ogóle z różnych powodów: etycznych, sprawnościowych, organizacyjnych i innych. Jest to wymiar wyboru priorytetu, mający pewne cechy normatywności.