6700450048

w naukach ekonomiczno-rolniczych zwiększa się znaczenie badań nic nad gospodarstwami, a raczej w skali szerszej, na poziomie mezo-i makro. Nastąpiła zmiana proporcji w strukturze dysertacji naukowych na rzecz zagadnień możliwych do badania bez wizyt i korzystania z danych z gospodarstw czy przedsiębiorstw, a jeżeli - to z wykorzystaniem danych już zgromadzonych, a szczególnie z nieocenionego systemu FADN, który dostarcza danych chyba do większości prac ekonomiczno-rolniczych dotyczących ekonomiki gospodarstw rolniczych. Głównym dostarczycielem materiałów źródłowych na poziomie mikroekonomicznym obecnie jest Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy (IERiGŻ-PIB), z pewnymi tylko uzupełnieniami danymi z Ośrodków Doradztwa Rolniczego i, sporadycznie, badaniami własnymi autorów. W przypadku większych jednostek, spółek, takim źródłem może być Monitor Polski (w części dotyczącej sprawozdań finansowych). Korzystanie z gotowych źródeł materiałów źródłowych ma swoje zalety i wady. Wśród tych pierwszych wymienić należy obniżenie kosztów badań, a szczególnie skrócenie czasu pozyskania i opracowania danych i napisania artykułu lub dysertacji. Bardziej ekonomiczne jest tez wykorzystanie zgromadzonych już przez IERiGŻ-PIB materiałów źródłowych w ramach systemu rachunkowości FADN. Wady to głównie ograniczony zakres informacji (czasem brak jest danych ściśle związanych z tematem badań) związany z brakiem możliwości kształtowania pytań przez autorów poszczególnych badań (korzystanie z „gotowców”), a zwłaszcza „mechaniczne” podejście do rozwiązywanych problemów. Wielu autorów badań i opracowań ujawnia brak zrozumienia głębi skomplikowania badanych zagadnień wynikający z „nic otarcia się z żywą materią", praktyką gospodarczą. Wielkim błędem w tej sytuacji jest zaniechanie staży praktycznych młodych pracowników nauki.

Także w zakresie makro- i mczockono-miki autorzy najchętniej korzystają z gotowych materiałów, najlepiej statystyki GUS i WUS. Niestety, często opracowania z tego zakresu nie mają charakteru naukowego, problemowego lecz podający, informacyjny, bez poszukiwania relacji: przyczyna - skutek.

WIODĄCE TEMATY BADAŃ NAUKOWYCH RÓŻNYCH OKRESACH

W okresie powojennym, z punktu widzenia dominującej problematyki badawczej, można wyodrębnić cztery okresy¹.

Okres I.

Bezpośrednio po wojnie kontynuowano stosowaną wcześniej szkołę matcmatyczno-in-dukcyjną. Jej przedstawicielem np. w SGGW był Stefan Moszczeński, zaś wśród jego kontynuatorów wyróżniał się Ryszard Manteuffel. Przedmiotem zainteresowania badaczy była szeroko rozumiana ekonomika rolnictwa, zaś badania prowadzono z wykorzystaniem metod matematycznych i statystycznych, rozwijano projektowanie urządzania gospodarstw państwowych i spółdzielczych. Ważną, związaną z aktualną sytuacją gospodarczą, była problematyka kolektywizacji polskiego rolnictwa.

Okres 2.

Okres ten rozpoczął się po „wydarzeniach październikowych” w 1956 r. i odwilży („czasy gomułkowskie”). Jako jego początek na Wydziale można przyjąć rok 1957, kiedy zaniechano przymusowej kolektywizacji, wprowadzono nową politykę rolną. Główne zainteresowania badawcze pracowników naukowych w tym okresie dotyczyły takich zagadnień jak: funkcjonowanie gospodarki chłopskiej i przeobrażenia agrarne, problematyka samorządu rolnego, intensyfikacja rolnictwa, efektywność inwestycji w rolnictwie, organizacja pracy, znaczenie czynnika ludzkiego w rolnictwie, wpływ kwalifikacji rolników na wyniki ekonomiczne i produkcyjne gospodarstw oraz szkolnictwo i doradztwo rolnicze.

Geneza i rozwój Wydziału, [w:] Stawicki M., Wo-jewódzka-Wicwiórska A. (red): 60 lat Wydziału

stwa Wiejskiego w Warszawie, Księga Jubileuszowa 1953-2013, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Okres 3.

Jego początki można datować od wczesnych lat 70. XX wieku, czyli okresu przejęcia władzy przez Edwarda Gierka. Wiele uwagi w cym okresie poświęcono między innymi takim zagadnieniom jak: prognozy przemian struktury agrarnej i kierunków mechanizacji w rolnictwie, funkcjonowa-nie kółek rolniczych, specjalizacja i konccn-tracja w rolnictwie, funkcjonowanie dużych ferm oraz przedsiębiorstw państwowych i spółdzielczych. Kolejny etap tego okresu rozpoczął się w latach 80. XX w., kiedy coraz szerzej rozwijana była problematyka zarządzania w przedsiębiorstwach rolniczych, pozaszkolna oświata, związki rolnictwa i gospodarki żywnościowej z innymi gałęziami gospodarki narodowej, przemiany w strukturze agrarnej gospodarstw indywidualnych, specjalizacja i kooperacja gospodarstw indywidualnych, skuteczność instrumentów polityki ekonomiczno-rolniczej. Coraz ważniejsze stawało się także rozwijanie współpracy z zagranicą.

Okres 4.

Ten okres można uznać za współczesny, rozpoczął się on po 1989 r., czyli po uruchomieniu procesów określanych jako „transformacja społeczno-gospodarcza”, a więc przejściu od gospodarki socjalistycznej (planowej, centralnie planowanej) do kapitalistycznej (rynkowej), żgodnie z potrzebami polityki i gospodarki badania objęły całe spektrum (zresztą coraz szersze) zagadnień. Wymienić tu należy szczególnie takie obszary badawcze jak: dochodowe zróżnicowanie rodzin rolniczych, efektywność gospodarowania w różnych formach przedsiębiorstw rolniczych, interwencjonizm w rolnictwie i gospodarce żywnościowej, restrukturyzacja rolnictwa i obszarów wiejskich, kierunki oraz czynniki zmian strukturalnych w rolnictwie i na obszarach wiejskich, przemiany w gospodarce żywnościowej krajów europejskich, rozwój wsi i produkcji rolniczej, finanse i zarządzanie finansami w rolnictwie, rachunkowość, innowacje, system upowszechnienia wiedzy i postępu w rolnictwie, kształcenie rolnicze

życia Uczelni

13