6931257571

88

STANISŁAW MICHALCZYK

c)    Badania nastawień i oczekiwań wobec mediów (Einstellungen und Erwartungen gegeniiber den Medien). Jedną z badanych kategorii jest w tym obszarze tzw. „przywiązanie” do mediów. W często cytowanych badaniach K. Berga i M. L. Kiefer z roku 1992 postawiono respondentom w tym względzie następujące pytanie: „Załóżmy, że z przyczyn technicznych lub wskutek długotrwałego strajku przez dłuższy czas nie mógłby Pan/Pani w ogóle oglądać telewizji, słuchać radia i czytać gazet. Czy w tym wypadku bardzo silnie brakowałoby Panu(i) tych mediów, silnie brakowałoby, słabo brakowałoby, czy też w ogóle nie brakowałoby?²⁹. Okazało się, iż największy odsetek badanych (63%) wskazał na brak gazety jako na najbardziej dotkliwie odczuwalny. Mimo zatem inwazji mediów elektronicznych niemieckie przywiązanie do słowa drukowanego nadal było silne.

d)    Wykorzystanie poszczególnych mediów (Nutzung der einzelnen Medien). W podejściu tym chodzi o zbadanie i opisanie znaczenia dla odbiorców poszczególnych typów mediów tj.: prasy, radia, telewizji a w nowszych badaniach także Internetu i prasy on-line. Chodzi w tych przypadkach o analizy głębsze, uwzględniające strukturę treściowo-programową i gatunkową tychże mediów w aspekcie tematycznym i przestrzenno--terytorialnym. W przypadku prasy podstawową kategorią badawczą jest zasięg czytelnictwa konkretnych tytułów lub grup typologicznych, przedmiotem zainteresowania są bardzo często lokalne wydania dzienników (die Nutzung des Lokalteils). Radio bada się często jako tzw. „medium towarzyszące”, bada się znaczenie muzyki, zjawisko formatowania stacji oraz problemy koncentracji. W przypadku telewizji badaczy interesuje m.in. czas jej oglądania, zasięgi poszczególnych stacji, zainteresowanie poszczególnymi wątkami treści i programami, np. informacje, filmy, seriale, publicystyka polityczna, sport, talkshows, reality-shows, teleturnieje³⁰.

Korzystanie z mediów stało się tak rutynową, codzienną czynnością, że można mówić o zjawisku Alltagskommunikation, czyli niezbędności mediów w komunikacji dnia codziennego³'.

6. Skutki oddziaływania mediów (Wirkungen der Medien)

Podstawą badań empirycznych i refleksji teoretycznej w tym obszarze było przełożenie na grunt niemiecki podstawowych hipotez, ustaleń i teorii wypływających z badań amerykańskich, zarówno tych wczesnych, jak i nowszych. Rozwijając twórczo ich dorobek, badacze niemieccy wskazali też wiele niedostatków w badaniach skuteczności komunikowania. Słabości

²⁹    K. B e rg, M. L. K i e fe r: Massenkommunikation IV. Eine Langzeitstudie zur Mediennutzung und Medienbewertung, Baden-Badcn 1999, s. 233.

³⁰    Zob. np. U. Hasebrink, P. R o s s 1 e r (Hrsg.): Publikumsbindungen. Medienrezeption zwischen Individualisierung und Intergation, Miinchen 1999; W. Schulz: Fcrnsehen und sozialer Wandel: Un-tersuchungen zur Integrations- und Fragmentierungsthese. [w:] J. Wilkc (Hrsg.): Massenmedia und Zeitgeschichte, Konstanz 1999.

³¹    Zob. np. C. M ast: Medien und Alltag im Wandel. Eine Literaturstudie zu Akzeptanz und Nutzung alter und neuer Medien, Konstanz 1985; F. Krotz: Die Mediatisierung kommunikativen Handels. Der Wandel von Alltag und sozialen Beziechungen, Kultur und Gesellschaft durch die Medien, Wiesbaden 2001 (praca habilitacyjna).