7008824067

1. Wprowadzenie do (neo)funkcjonalnego ujęcia systemu politycznego

W większości analiz oferowanych przez nauki społeczne uwypukla się funkcjonalny aspekt systemu politycznego. Przesłankę wyjściową dla rozumianego w ten sposób funkcjonał izmu stanowiło proste przekonanie, że (spójna) całość jest czymś więcej, aniżeli tylko sumą części. Z tego oczywistego założenia wynikał postulat badania wzajemnych odniesień poszczególnych elementów systemowej całości oraz zagadnień związanych z równowagą tychże relacj i¹.

Bardziej wyrafinowane, a zarazem bliższe współczesności formy analizy funkcjonalnej uwypukliły znaczenie oddziaływań kontekstu środowiskowego, a więc tego, co pozostając zasadniczo ‘na zewnątrz’ systemu ‘wdziera się weń’ w rozmaity sposób i oddziałuje na jego istotę. Zasadniczą rolę dla rozwoju tego właśnie podejścia odegrała redefinicja funkcjonalizmu zaproponowana przez twórcę tzw. francuskiej szkoły socjologicznej Emile’a Durkheima². Podejście to zostało następnie rozwinięte przez Roberta Mertona, który w prezentowanym przez siebie empirycznym wariancie funkcjonalizmu podkreślał potrzebę poszukiwania zarówno jawnych, jak i ukrytych funkcji, które rzeczywiście pełnią poszczególne elementy dostosowujące się do uwarunkowań wewnętrznego oraz zewnętrznego środowiska systemu³. Rozwinięcie tych wątków osiągnęło swą kumulację w ogólnej teorii funkcjonałno-strukturalnej zaproponowanej przez Talcota Parsonsa, która zawiera propozycję uporządkowania poszczególnych wątków związanych z rolą funkcjonalnych podsystemowych całości ‘globalnego’ systemu społecznego⁴. Meta-teoretyczne ujęcie Parsonsa dzielił już tylko ‘jeden krok’ od uogólnienia, jakie w odniesieniu do systemu politycznego, a więc stosunku do jednego fragmentów problematyki, która zajmowała Parsonsa, zaproponował David Easton⁵, dla którego system polityczny był po prostu podstawową strukturą, w ramach której toczy się życie polityczne. Schemat tejże struktury obrazuje umieszczony poniżej rysunek.

3

1

   Beyme von K., (2005), Współczesne teorie polityczne, Scholar, Warszawa.

2

   Durkheim E., (1999), O podziale pracy społecznej, PWN, Warszawa.

3

Merton R., (2002), Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa.

4

   Charaktery styka możliwości zastosowania teorii T. Parsonsa, zob. w: Sroka J., (2002), Metodologiczne aspekty badań zachowań politycznych o podłożu socjoekonomicznym, Wrocławskie Studia Politologiczne, nr 2.

5

   Easton D., (1953), The Political System: An Inąuiry into the State ofPolitical Science, Alfred A. Knopf, New York.