7008824070

aktywność o charakterze predyktywnym oraz na działania noszące znamiona kreacji programów wdrożeniowych. Nic bardziej błędnego. Oferta Luhmanna pozostawia możliwość przewidywania i programowania, tyle że przy uwzględnieniu kategorii systemowego samoodniesienia (autopoiesis).

System autopojetyczny to taki, który stale sam siebie ‘referuje’, czy też - w pewnym zakresie - (re)definiuje. Proces samoreferencji dokonuje się w toku prowadzonej we wnętrzu systemu dyskusji nad jego istotą, w której uczestniczą rozmaite, nie tylko państwowe, podmioty. Oprócz wspomnianej dyskusji nad nowymi sposobami ‘samoreferowania’ się systemu, ma również miejsce praktykowanie systemowej samoreferencyjności. Do najważniejszych elementów tejże praktyki zaliczyć należy procesy wymiany zasobów zachodzące w ramach układów o charakterze sieciowym. W ten sposób państwo, rozumiane jako rdzeń systemu politycznego, redukuje swe wyobcowanie z szeroko rozumianego ‘społeczeństwa’, co niewątpliwie jest zjawiskiem pozytywnym. Z drugiej jednak strony pojawia się zagrożenie utraty sterowności nad procesami rozpraszania się (dyspersji) władzy publicznej, której poszczególne składniki są - niczym w krzywym zwierciadle -multiplikowane i w rozmaity sposób korygowane w obrębie coraz liczniejszych instytucji demokracji deliberacyjnej.

Wobec powyższego w systemie autopoj etycznym nad sztywnymi hierarchiami górę biorą mechanizmy sterowania stale zorientowanego na dokonywanie zmian strukturalnych, który to proces jest podporządkowany realizacji funkcji systemowych. Ta permanentna ewolucja strukturalna przebiega w trzech zasadniczych etapach¹⁰:

1.    od samoorganizacji, która stanowi efekt działania sił (reintegrujących) wspólnotę polityczną,

2.    poprzez systemowe samoodniesienie, którego istotę stanowi wewnętrzny proces komunikacji pomiędzy składowymi systemu oraz nie mające końca ‘referowanie’ jego poszczególnych elementów systemu w celu zachowania jego sił reprodukcyjnych, utrzymania spójności oraz uniknięcia zbyt gwałtownych wychyleń od stanu równowagi,

3.    do samowytwarzania czyli odtwarzania dotychczasowych i sprawdzonych w działaniu struktur oraz wytwarzania struktur nowych, które mogłyby lepiej sprostać zadaniom realizacji systemowych funkcji w formie, którą w wyniku,

Por. Beyme von K„ op.cit., s. 194.