7008824213

Wybrane aspekty metodologii integralnej

tura, systemy technologiczne, polityczne, ekonomiczne, procesy pracy, systemy informacji; b) wspólne działania członków danej grupy, np. migrowanie, wypoczywanie w górach czy na plaży, glosowanie na danego kandydata itd. Badaniem środowiskowych i systemowych uwarunkowań istnienia kolektywnego zajmuje się m.in. socjologia, ekonomia, ekologia i teoria systemów. Wilberowskie cztery ćwiartki są rozszerzeniem tzw. Wielkiej Trójki, która przewija się w' europejskiej tradycji filozoficznej od Platona (Dobro, Prawda, Piękno) do Poppera (trzy światy: fizyczny świat zjawisk, świat mentalny oraz kulturowy świat produktów umysłu ludzkiego) i Habermasa (trzy światy: obiektywny -To; społeczny - My; subiektywny - Ja). Każda z ćwiartek modelu AQAL posiada korespondujące z odpowiadającym jej wymiarem doświadczenia potwierdzenie słuszności: prawda obiektywna, subiektywna prawdomówność, intersubiektywna sprawiedliwość i interobiekty w ne funkcjonalne przystosowanie.

Pozostałe elementy konstytutywne modelu AQAL stanowią występujące w obrębie czterech ćwiartek, zawsze obecne składowe ludzkiej świadomości: linie, poziomy, stany i typy¹’. Podejście integralne przyjmuje, że ludzki rozwój meandruje wzdłuż wielu ważnych linii (poznania, wartości, moralności, afektów; zdolności i innych), które przechodzą w różnym tempie przez ewoluujące poziomy rozwoju w obszarach: przedkonwencjonalnym, konwencjonalnym i postkonwencjonal-nym. Każdy kolejny poziom rozwoju oznacza poszerzenie perspektywy poznawczej, pogłębienie świadomości, spadek narcyzmu, spotęgowanie zdolności twórczych i innowacyjnych, wzrost zdolności obierania perspektyw innych osób itd. AQAL przyjmuje też, że w rozwoju i motywacji jednostki i zbiorowości istotną rolę odgry wają różnorodne stany świadomości, naturalne i odmienne (mentalne, emocjonalne, behawioralne czy fizjologiczne). Uznaje także różne typy/style osobowości - określone tendencje czy inklinacje, które ludzie ujawniają na rozmaitych poziomach rozwoju (np. tendencje do spontaniczności lub uporządkowania, introwersji lub ekstrawersji, style twórczego działania, konstruowania wiedzy czy style nauczania). Dla potrzeb tego artykułu skoncentrow ano się wyłącznie na czterech ćwiartkach modelu AQAL, reprezentujących występujące powszechnie, uniwersalne perspektywy opisujące ludzkie doświadczenie. Cztery ćwiartki, obejmujące intencjonalne, behawioralne, kulturowe i systemowe/środowiskowe wymiary istnienia indywidualnego i kolektywnego, pozwalają badaczowi wykroczyć poza fragmentaryczne ujmowanie rzeczywistości, tworząc przestrzeń dla bardziej wszechstronnej eksploracji zjawisk.

1

Jak wskazują badacze z Hanard University Zachary Stein i Katie Heikinen, typy, stany, linie i poziomy można łatwo uchwycić w kategoriach tradycji psychologicznych, zaczynając choćby od badań Williama Jamesa odnośnie do stanów świadomości. Stwierdzają oni, że dowolny psychologiczny model, który utrzymuje, że jest wszechstronny, nie może pominąć wymienionych składowych modelu AQAL; zob. Z. Stein. K. Heikinen (2008).