7025752672

310 ALEKSANDRA GRONOSTAJ

Metoda

Osoby badane i procedura

W badaniu wzięło udział 89 studentek i 90 studentów studiów dziennych, wieczorowych i zaocznych różnych wyższych uczelni krakowskich. Nie uczestniczyły w nim osoby studiujące psychologię, ponieważ spodziewano się. że znana im będzie procedura decepcji. którą zastosowano w niniejszym eksperymencie. Średni wiek badanych wynosił 23 lata. odchylenie standardowe 1.32, a zakres zmienności to 20 do 27 lat (dla kobiet M = 22,8; SD = 1,32, zakres zmienności od 20 do 26 lat, dla mężczyzn M= 23,2; SD = 1,31. zakres zmienności od 20 do 27 lat). Udział w ekspery mencie byl dobrowolny i nie wiązał się z żadnymi gratyfikacjami. Rekrutację prowadzono metodą kuli śnieżnej.

W eksperymencie posłużono się przetłumaczonymi przez autorkę badania scenariuszem i kwestionariuszami. których oryginalnie używał w swojej dysertacji David Amarel (2002; por.: Bolger i Amarel, 2007), po konsultacjach i uzyskaniu jego zgody. Ze względu na brak polskiego odpowiednika stosowanej przez niego miary nastroju, do narzędzi dodano pomiar stresu Skalą Wy sokiej Aktywacji ze skróconej wersji kwestionariusza Thayera Activation-Deactivation Adjective Check List (Thayer, 1978, 1989) w tłumaczeniu Klonowicz (1984). Zrezygnowano z miar stylów radzenia sobie ze stresem, które nie były przedmiotem zainteresowania. Oryginalne badania Bolgcra i Amarcla skupiały się na efektach widocznego i niewidocznego wsparcia i były prowadzone na grupie studentek psy chologii.

Z osobami, które godziły się na udział w polskim badaniu, autorka umawiała się telefonicznie na konkretny termin spotkania. Eksperyment odbywał się w dwu użyczonych przez Uniwersy tet Jagielloński pomieszczeniach, z których jedno spełniało rolę poczekalni. Osoby badane wiedziały, że mają się tam kierować. W poczekalni byl obecny współpracujący student/studentka. udający drugiego badanego. Eksperymentatorka. nie pozwalając na niezaplanowaną interakcję, zapraszała obydwie osoby do sali. gdzie miało przebiegać badanie, o którym wcześniej informowała jedynie, że dotyczy stronniczości w stawianiu ocen. Przed przedstawieniem historii fasadowej, rozdawała obojgu studentom pierwszy kwestionariusz, który oprócz pytań o pleć. wiek i rok studiów zawierał pytania o uzyskiwane średnie i najwyższe oceny, pytania dotyczące stosunku do osiągnięć szkolnych, pomiar nastroju oraz punkt, w który m należało w skazać jeden ze społecznie ważnych tematów jako najistotniejszy dla siebie (spośród: aborcja, płatne usługi medyczne, używki, nakaz powszechnej służby wojskowej, nauczanie religii w szkołach lub inny, który badani mogli wpisywać samodzielnie). Proszono także, by ocenić subiekty wną wagę tego tematu. Następnie eksperymentatorka wyjaśniała, że w badaniu chodzi o opisanie tendencyjności w stawianiu ocen i że obie osoby czeka typowo szkolne zadanie, przy czy m współpracownicy dowiadywali się. że zostali wylosowani do pisania eseju, a faktyczne osoby badane do przygotowywania wypowiedzi ustnej. Esej i wypowiedź miały być oceniane przez dwóch sędziów, z który ch jeden miał wiedzieć o stopniach i średnich, jakie osiągają uczestnicy badania. Eksperyment miał sprawdzić, czy taka uprzednia wiedza o osiągnięciach szkolnych wpływa na wysokość stawianych not. Wyjaśniono także, że osoby badane są po to zapraszane parami, by ten, kto wylosował esej. mógł posłużyć za próbną publiczność osobie komponującej mowę. Wygłoszenie próbnej mowy przedstawiono jako optymalny sposób ćwiczenia, gdyż miał być najbardziej zbliżony' do sytuacji docelowej - mówienia do sędziów. Osoby badane informowano także, że tematem ich wypowiedzi będzie ten ze społecznie ważnych, który zaznaczyły jako osobiście najważniejszy' w pierwszym kwestionariuszu. Po wyjaśnieniach, osobie badanej i współpracującej rozdawano dragi kwestionariusz, w którym oprócz pytań podtrzy mujących historię fasadową były wstępne miary' dotyczące oczekiwania co do wyniku i oceny partnera. Uzupełniwszy kwestionariusz, osoba badana dostaw ała pięć minut na wygłoszenie próbnej mowy (nie musiała wykorzystywać całego czasu), przy czym ekspery mentatorka prosiła, by kierowała ją do swojej jednoosobow ej, próbnej publiczności. Polecała jednocześnie wspólpracownikowi/współpracowniczcc. by sluchal/a w milczeniu i z neutralnością, bo tak będą zachowywać się sędziowie.

Wszystkie osoby badane, mimo często manifestowanego napięcia, podejmowały' się postawionego przed nimi zadania. Po wypowiedzi otrzymywały' (ty lko one. wspól-pracujący student/studentka nie wypełniali tego kwestionariusza) krótką, składającą się z jednego pytania miarę jakości mowy. gdzie dokonywały samooceny wypowiedzi na pięciopunktowej skali (od 1- słabo, do 5 - świetnie, M= 1,91; SD = 0,84. brak różnic międzypłciowych).

Następnie zachodziła manipulacja rodzajem rady'. Przed wypełnieniem ostatniej z ankiet, po której rzeczywisty badany miał przejść do pokoju sędziów, a wspól-pracownik/wspólpracow raczka do pisania eseju, eksperymentatorka zwracała się do osoby współpracującej: „Przed ty m jak przejdziesz do swojej części zadania (na końcu kwestionariusza miała być wpięta instrukcja do eseju) - czy masz jakiś komentarz dla (imię badanego) lub jakieś pytania do mnie? ". Szczegółowe odpowiedzi osób współpracujących w poszczególnych warunkach