7025753134

20

Mirosław Bereziński, Dariusz Wagner Kapitał społeczny - pojęcie nowe czy zapomniane

nowią fundament zbudowany z systemu wartości, z którego czerpała przeszłość, czerpie teraźniejszość i na którym zasadza się przyszłość Unii Europejskiej. Żadna metoda identyfikacji struktury kapitału społecznego jakichkolwiek jednostek organizacyjnych (państw lub grup państw, regionów, przedsiębiorstw itd.) oraz szacowania jego wartości, nie może być sprzeczna z tymi zasadami.

W opracowanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego programie operacyjnym „Kapitał ludzki” przyjęto, że „termin <kapitał ludzki> jest pojęciem oznaczającym zasób wiedzy, umiejętności oraz potencjału zawartego w każdym człowieku i w społeczeństwie jako całości, określającym zdolności do pracy, adaptacji do zmian w otoczeniu oraz możliwości kreacji nowych rozwiązań”. Przyjęto też, że „w bezpośredniej korelacji z kapitałem ludzkim pozostaje kapitał społeczny, oznaczający zasoby umiejętności, informacji kultury, wiedzy i kreatywności jednostek oraz związki pomiędzy ludźmi i organizacjami”. Zwrócono też uwagę, że kapitał społeczny nie jest tylko prostą sumą kapitałów jednostek, ale jest także kreowany przez instytucje oraz pomnażany poprzez ich zdolność do współdziałania” ([25], s. 5). Stwierdzenia te współgrają z zarysowaną przez nas koncepcją prac nad narodową teorią kapitału społecznego. Uważamy, że prace te powinny mieć charakter interdyscyplinarny oraz systemowy. Należy przede wszystkim dokonać identyfikacji czynników istotnych dla kształtowania potencjału społecznego, co przełoży się na określenie wymiaro-wości modeli kapitału społecznego. Nie można z góry zakładać, że w warunkach polskich będzie to model czterowymiarowy. Trzeba opracować metody identyfikacyjne uwzględniające fakt, że podstawowe cechy życia społecznego mają charakter jakościowy i nie zawsze dają się skwantyfi-kować. Ponieważ społeczeństwo jest systemem o wielowymiarowej i wielosieciowej strukturze hierarchicznej, odwzorowującej sieć więzi społecznych, więc w naturalny sposób nasuwa się idea modelowania dynamiki powstawania i rozwoju kapitału społecznego za pomocą matematycznej teorii struktur oraz teorii grafów i sieci stochastycznych. Trzeba przy tym pamiętać, że przydatność klasycznych teorii probabilistycznych i statystycznych do opisu sieci więzi społecznych jest bardzo ograniczona, ponieważ zjawiska społeczne na ogół nie spełniają warunków uprawniających do wyrażania ich w kategoriach klasycznego prawdopodobieństwa: główne zmienne opisujące społeczeństwo mają wprawdzie charakter losowy, ale z reguły nie jest to losowość z jaką ma się do czynienia w klasycznym rachunku prawdopodobieństwa i statystyce matematycznej. Trzeba więc wykorzystać inne matematyczne sposoby odwzorowywania przypadkowości stosunków społecznych, oferowane przez cybernetykę społeczną, mechanikę statystyczną, termodynamikę społeczną, teorie prawdopodobieństwa subiektywnego, rozmytego lub intuicyjnego, teorię gier itp. Należy przy tym wystrzegać się dążenia do konstruowania w pełni sformalizowanych modeli struktur społecznych i kapitału społecznego, ponieważ zdecydowana większość faktów społecznych nie poddaje się formalizacji.

5. Literatura

1.    Bourdieu P.: Le Capital social. Actes de la Recherche en Sciences Sociales, vol. 31, 1980, pp. 2-3.

2.    Bourdieu P.: The forms of Capital. W: Handbook of theory and research for the sociology of education (Richardson J.G., ed.). Greenwood Press, New York 1986, pp. 241-258.

3.    Burt R.S.: Models of network structure. Annual Review of Sociology, vol. 6, 1980, pp. 79-141.

4.    Coleman J.S.: (1988). Social Capital in the creation of human Capital. The American Journal of Sociology, vol. 94, 1988, pp. S95-S120.