70520177

Szkice

wykorzystania metod ilościowych w konstruowaniu typologii literackich tendencji. Różnice morfologiczne, ujawniane w rozwoju form artystycznych, uczony wyjaśniał aromorfozą (inaczej: postępem morfofizjologicznym), czyli progresywną, samorzutną ewolucyjną komplikacją i różnicowaniem organizacji form wyjściowych wskutek wzmożonych czynności życiowych gatunku¹⁰⁷:

Starczy porównać Orestesa Woltera z Orestesem Alfieri’ego, by dostrzec różnicę między przesadnym monologizowaniem w wieku XVIII, a nową, skomplikowaną manierą. [...] Nie-bezzasadne jest pytanie o naturę tego zjawiska. Czy mamy do czynienia z samorzutnym skomplikowaniem organizacji wskutek wzrostu energii całokształtu czynności życiowych gatunku (tj. z „aromorfozą”, wedle terminologii akademika A.N. Siewiercowa) czy z rezultatem krzyżowania (skrieszczrwanija), tj. z oddziaływaniem obcego czynnika?¹⁰⁸

Jarcho skłaniał ku pierwszemu rozwiązaniu, uznając aromorfozę za najbardziej prawdopodobne ich wyjaśnienie.

Za probierz morfologicznego pokrewieństwa literackich kompleksów' uczony uznawał wńelkość transgresji, czyli stopień dziedzicznie uwarunkowanego przekroczenia cech organizmów wyjściowych przez mieszańce, ustalając, że transgresja niższa niż 50% wskazuje na rozbieżność gatunków, zaś niższa niż 25% świadczy, że znajdują się one na przeciwległych końcach morfologicznego łańcucha¹⁰⁹. Jarcho dopuszczał możliwość zewnętrznej zbieżności cech przy ich morfologicznej różnorodności, powodowanej czynnikami środowiskowymi i wzajemnym oddziaływaniem organizmów literackich¹¹⁰. Jeśli Dilthey, Rickert i Seleskovic dokonywali rozłączenia Naturwissenschaften i Literaturwissenschaft (włączanej do nauk

0    kulturze lub nauk o duchu), to Jarcho scalał je ponownie na jednej antropologicznej płaszczyźnie „nauk o życiu” w oparciu o typologiczną jedność literatury

1    organizmów biologicznych oraz tożsamość rządzących nimi praw'¹¹¹.

Perspektywy badawcze

Obecność wątków biologistycznych w dwudziestowiecznej refleksji teoretycz noliterackiej dowodzi historycznej ciągłości i trwałości tego stylu myślenia o lite 1^{()/ /} Aromorfozą charakteryzuje też proces kształtowania się tropów w monografii

Obraz i ponjalije Freudenberg z lat 1947-54. Język Siewiercowa najściślej opisuje jej koncepcję filembriogenezy tropów, czyli zmian ewolucyjnych, zachodzących w ich rozwoju embrionalnym.

^1(,X// B. Jarcho Raspriedielenije riecziw pjatiaktnoj tragiedii (K zooprosu o klassicizmie i romant izmie), s. 221-222 oraz 272.

109/ Tamże, s. 279.

¹¹⁽⁾/ Tamże, s. 242.

Zob. B. Jarcho Mietodologija tocznogo litieraturowiedienija (nabrosok piana).

Por. W. Abajew Opyt analiza liegiend..., s. 327.