Nieruchomości z zasobu gminnego mogą byc wykorzystywane na cele rozwojowe gminy oraz na cele zorganizowanej działalności inwestycyjnej, a w szczególności na realizację budownictwa mieszkaniowego oraz związanych z tym budownictwem urządzeń infrastruktury technicznej, a także na realizację innych celów publicznych.
Podstawą tworzenia gminnych zasobów nieruchomości są studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin uchwalane na podstawie przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Gminnym zasobem nieruchomości gospodaruje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Gospodarowanie zasobem jest podobnie do gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa. Do czynności tych należy:
1) ewidencjonowanie nieruchomości zgodnie z katastrem nieruchomości;
2) zapewnienie wyceny tych nieruchomości;
3) sporządzanie planu wykorzystania zasobu;
4) zabezpieczanie nieruchomości przed uszkodzeniem lub zniszczeniem;
5) wykonywanie czynności związanych z naliczaniem należności za nieruchomości udostępniane z zasobu oraz prowadzenie windykacji tych należności;
6) współpracy z innymi organami, które na mocy odrębnych przepisów gospodarują nieruchomościami gminy, a także z właściwymi jednostkami samorządu terytorialnego;
7) zbywanie oraz nabywanie, za zgodą wojewody, nieruchomości wchodzących w skład zasobu;
7a) wydzierżawianie, wynajmowanie i użyczanie nieruchomości wchodzących w skład zasobu, przy czym umowa zawierana na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub czas nieoznaczony wymaga zgody wojewody; zgoda wojewody jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do 3 lat strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość;
8) podejmowanie czynności w postępowaniu sądowym, w szczególności w sprawach dotyczących własności lub innych praw rzeczowych na nieruchomości, o zapłatę należności za korzystanie z nieruchomości, o roszczenia ze stosunku najmu, dzierżawy lub użyczenia, o stwierdzenie nabycia spadku, o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie;
9) składanie wniosków o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości gminy oraz o wpis w księdze wieczystej.
Ponadto gospodarowanie polega także na przygotowywaniu opracowań geodezyjno-prawnych i projektowych, dokonywaniu podziałów oraz scaleń i podziałów nieruchomości, a także wyposażaniu ich, w miarę możliwości, w niezbędne urządzenia infrastruktury technicznej.
Gospodarowanie z wyłączeniem czynności 7-9 może być powierzane zarządcom nieruchomości, rzeczoznawcom majątkowym, pośrednikom w obrocie nieruchomościami lub podmiotom, które zatrudniają te osoby.
Zasób powiatowy
Do powiatowego zasobu nieruchomości należą nieruchomości, które stanowią przedmiot własności powiatu i nie zostały oddane w użytkowanie wieczyste, oraz nieruchomości będące przedmiotem użytkowania wieczystego powiatu.