7008823281

strumieniach i rzeczkach leśnych. Przy tym w przypadku strumieni i rzeczek leśnych, odtwarzają się one tylko częściowo, natomiast dla niektórych fauny strumieni łąkowych, stały się jedynym istotnym siedliskiem. W większości przypadków, porównywalne z wodami naturalnymi (lub nawet większe) były nie tylko liczby stanowisk w wodach antropogenicznych - utrzymywały się też w nich często duże, stabilne populacje tych ważek.

W wodach antropogenicznych Polski środkowo-wschodniej, tylko w niewielkim stopniu kształtują się odonatocenozy typowe dla rzek dużych i średnich. Wynika to z braku w odpowiednio dużych kanałów.

Potwierdzono też, że wody antropogeniczne umożliwiają ekspansję niektórych gatunków na obszary, na których one nie występowały pierwotnie z powodu braku odpowiednich siedlisk. Zgodnie z oczekiwaniami, ma to miejsce przede wszystkim u gatunków jeziornych, szeroko rozprzestrzenionych dzięki stawom rybnym, zbiornikom retencyjnych i dużym zbiornikom w piaskowniach. W mniejszym stopniu, taką ekspansję można stwierdzić u fauny strumieni łąkowych.

Znaczenie wód antropogenicznych dla ważek termofilnych

Kolejnym zagadnieniem analizowanym w oparciu o dane na temat poszczególnych gatunków i siedlisk, było znaczenie wód antropogenicznych dla ważek termofilnych: Aeshna affinis, Anax ephippiger, Orthetrum albistylum, O. brunneum, O. coerulescens, Crocothemis erythraea, Sympetrum fonscolombii i S. meridionale. Oceniono, czy: (1) te gatunki zasiedlały więcej stanowisk w wodach antropogenicznych, niż naturalnych?; (2) występowały dzięki temu na większym obszarze i/lub w regionach, w których były nieobecne w wodach naturalnych?; (3) widoczny był gradient liczb ich stanowisk w linii południe-północ (zgodnie z kierunkiem historycznej ekspansji)?; (4) osiągały większe liczebności w wodach antropogenicznych?

Nie stwierdzono gradientu liczb stanowisk w linii południe-północ. Zapewne teren badań, o rozpiętości około 120 km, był na to zbyt mały. Natomiast odpowiedziano pozytywnie na pozostałe pytania, choć nie dla wszystkich analizowanych gatunków.

Liczby ogólne stanowisk i stwierdzeń w wodach antropogenicznych były niewiele większe niż w naturalnych (o mniej niż 10%). Jednak jest to skutek uśrednienia a dane o poszczególnych gatunkach są bardzo zróżnicowane. Wyłącznie w wodach antropogenicznych stwierdzano Anax ephippiger, bardzo silne preferencje względem nich wykazywały też Orthetrum brunneum i Sympetrum meridionale, wyraźne -Orthetrum albistylum i Crocothemis erythraea. Podobnie często i powszechnie w obu rodzajach wód występowały Orthetrum coerulescens i Sympetrum fonscolombii, zaś Aeshna affinis preferowała wody naturalne.

9