7186602966

Rola surowców energetycznych w polityce zagranicznej...

koniec 2006 roku władze Rosji zarzuciły przedsiębiorstwu Shell naruszenie przepisów ekologicznych przy eksploatacji złóż gazu na Sachalinie. W związku z powyższym należało wstrzymać inwestycje, co z kolei groziło Shellowi karami za opóźnienia w dostawach zamówionego surowca do firm. Opóźnienia w eksploatacji Sachalinu mogłyby spowodować niedobory gazu w basenie Pacyfiku i wzrost cen tego surowca w Japonii i USA. Gdy w grudniu 2006 roku Shell odstąpił Gazpromowi kontrolę na złożami na Sachalinie, władze rosyjskie wycofały się z zarzutów o naruszenie przepisów ekologicznych. Stosowne porozumienie podpisano 19 kwietnia 2007 roku. Na podstawie tego porozumienia Gazprom przejął pakiet kontrolny akcji (50% plus jedną akcję) za 7,45 mld dolarów w firmie Sakhalin Energy zajmującej się eksploatacją złóż gazu na Sachalinie. Shell zostawił sobie 27,5% udziałów, natomiast iMitsui i Mitsubishi - odpowiednio - 12,5% i 10% udziałów.

Należy podkreślić, że Kreml wykorzystuje obecną koniunkturę na rynku surowców energetycznych dla rozszerzenia swoich wpływów politycznych. Działania Gazpromu na obszarze Wspólnoty Niepodległych Państw dowodzą, że kontrolowany przez państwo monopolista gazowy może być skutecznym narzędziem presji w polityce zagranicznej Kremla¹⁷. Jako przykład można podać motywowany politycznie konflikt z Ukrainą na początku 2006 roku, który doprowadził do wstrzymania dostaw rosyjskiego gazu do kilku państw europejskich¹⁸.

Spór gazowy pomiędzy Rosją i Ukrainą, którego kulminacja przypadła na początek 2006 roku pokazał ograniczone możliwości obydwu państw. 1 stycznia 2006 roku Gazprom ograniczył dostawy rosyjskiego gazu na Ukrainę. Do 2 stycznia poszczególne kraje europejskie odnotowały spadek dostaw błękitnego paliwa z Rosji w stosunku do zakontraktowanych ilości; przykładowo, dostawy gazu do Włoch spadły o jedną trzecią, natomiast do Francji o jedną czwartą.

Po trwającym kilka tygodni sporze gazowym 4 stycznia 2006 roku Rosja i Ukraina osiągnęły kompromis. Na podstawie zawartego porozumienia od 1 stycznia 2006 roku gaz Ukrainie dostarcza spółka RosUkrEnergo, która kupuje błękitne paliwo od Gazpromu po 230 dolarów i miesza je ze znacznie tańszym gazem środkowoazjatyckim (również kupowanym przez Gazprom), a następnie sprzedaje surowiec Ukrainie po cenie 95 dolarów za 1000 m³. W umowie nie określono szczegółowo warunków handlu tym surowcem w 2007 roku¹⁹. W sporze gazowym z Ukrainą istotną rolę odegrała próba przejęcia kontroli nad sie-

¹⁷    E. Paszyc, Gazprom w Europie..., s. 3.

¹⁸    Zob. H. Pleines, Die Energiefrage in den russisch-ukrainischen Beziehungen, „Russlandanalyse” 2006, nr 116, s. 11-15; R. Gótz, Nach dem Gaskonjlikt. Wirtschaftliche Konseąuenzen fur Rus-sland, die Ukrainę und die EU, „SWP-Aktuell”, januar 2006, http://www.swpberlin.org.

¹⁹    K. Pelczyńska-Nałęcz, I. Wiśniewska, Rosyjsko-ukraiński kompromis gazowy, „Komentarze OSW” 5 stycznia 2005.

29