7292100174

może być istotnie różna w odniesieniu do określonego w polu bez tych zaburzeń, a nawet mogą występować liniowo nieciągłe deformacje powierzchni (Strzałkowski, Piwowarczyk, Łapajski 2007).

4.7.10. System geologiczno-geomechanicznej oceny skłonności górotworu do tąpań

Bukowska (2005, 2009 red.), uwzględniając zespół naturalnych czynników wpływających na skłonność górotworu do tąpań, wskaźniki skłonności górotworu do tąpań [Wre, i Wgk) oraz na podstawie znanych w geologii systemów eksperckich (Aller i in. 1984; Kajewski 2000) opracowała, dla warunków GZW, geologiczno-geomechaniczny system oceny skłonności górotworu do tąpań GEO. Łączy on wiele elementów składających się na budowę i właściwości górotworu karbońskiego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (rys. 4.120).

Głębokość zalegania pokładu/głębokość eksploatacji (Bukowska 2009)	•    < 300 m-brak tąpnięć •    > 300 m - zróżnicowana liczba tąpnięć
y
Właściwości mechaniczne pakietu skał w interwale do 100 m nad stropem pokładu i 30 m poniżej spągu	WTG < 1; WTG >2- górotwór nieskłonny do tąpań 1 £ VJTG<, 2 - górotwór skłonny do tąpań

Właściwości energetyczne pokładu i pakietu skał w interwale do 100 m ponad stropem pokładu i 30 m poniżej jego spągu	W£i < 1; WEk >20- górotwór nieskłonny do tąpań 1 < WEI(Ś 20 - górotwór skłonny do tąpań
Odległość warstwy potencjalnie wstrząsogennej od pokładu

Sejsmiczność górotworu wyrażona obecnością    f < 10* J - górotwór nieskłonny do tąpań

wstrząsów indukowanych robotami górniczymi    E > io* j - górotwór skłonny do tąpań

Rys. 4.120. Czynniki wpływające na naturalną skłonność górotworu do tąpań

System ten może być stosowany do oceny skłonności górotworu do tąpań w obszarach złóż przewidzianych do eksploatacji. Rozwinięty i uzupełniony o sejsmiczność górotworu, wynikającą z eksploatacji górniczej, system GEO z powodzeniem może być stosowany do oceny skłonności do tąpań górotworu naruszonego robotami górniczymi. Wyjątek stanowią rzadkie w GZW przypadki, gdy z praktyki górniczej wiadomo, że kruche niszczenie grubych warstw skał

174