7292100896

Obliczanie powierzchni. — Libela. 359

koła o promieniu 2 c?», P = 12,0 cm- .... —

10 cm, P— 314,2 m² . . . .

Inne planimetr)’opisuje Jordan, Haudbuch d. Vermes3ungskuude, t.H, 1914, str. 142. Planimetry Coradiego opisane są w broszurze: Dic Planimeter Co-rauli, Zilrich 1912.

Granice błędów dozwolonych przy obliczaniu powierzchni, podług „Przepisów obowiązujących przy pomiarach metoda trygon. i poligon.** por. tablice 2. Różnica między dwoma obliczeniami powierzchni nie powinna przekraczać tych granic.

Zmiany papieru rysunkowego. Papier rysunkowy zmienia swoje wymiar)', zależnie od stanu wilgoci i to wogóle w różnych kierunkach rozmaicie. Zmiany tc są najbardziej widoczne na mapach katastralnych, na których mamy narysowany prostokąt o wiadomych wymiarach, t. zw. sekcję mapy. Są to zwykle zmniejszenia wymiarów, skurczenia. Odróżniamy zmiany liuijne i powierzchniowe, a -wyrażamy je w procentach.

Ab

*

b

A h

1.

Skurczenie długości sekcji p°(₀ = 100 „ szerokości „    q°/₀ = 100

przyczem b i h są rzeczywistemi wymiarami długości i szerokości sekcji, zaś Ab — b — fcj, A h—h — /ij; b_: jest średuią długością, /ł_t średnią szerokością sekcji, i, i /ij otrzymujemy z wymiarów zmierzowych na mapie. (Dla map katastralnych Małopolski b 1896,5 w, h — 15l7,2?n.)

Skurczenie Unijne w kierunku ukośnym wyznaczamy z równania: s% = sin² a . 2)°l₀ -f- cos* a . ę%, przyczem u oznacza kąt zawarty między szerokością sekcji a danym kierunkiem.

Dla danego skurczenia s% i danej długości l wynosi długość skurcz

czona li=l — L Mając daną długość skurczoną, obliczamy rzeczywistą

-.0/ *0/

l — 7t -4-    /. Dla obUczcnia wyrazu ' l podstawiamy ?, zamiast 1, wskutek

czego powstaje błąd, więc w razie potrzeby należy obliczenie powtórzyć.

Skurczenie powierzchni sekcji mapy A P°l₀ = j)°/o -f- ?%• Powierzchnię rzeczywistą P obliczamy z powierzchni skurczonej zapomocą równania

P — P_a    P. Dla obUczcnia wyrazu -- P trzeba przy

jąć P—~ 1\. Wskutek tego powstaje błąd w obUczeniu, więc ewentuabiie należy obUczenie powtórzyć.

VII. Libela.

Libela służy do poziomego układania prostych i płaszczyzn, do pionowego ustawiania prostych, oraz do mierzenia małych kątów pionowych.

Libela rurkowa składa się z walcowej rurki szklanej, o długości 5 do 15 cm, o średnicy 8 do 15 mm, której wewnętrzna powierzchnia wy szlif owa na jest w kształcie powierzchni obrotowej, powstałej przez obrót luku kołowego koło cięciwy, jako osi tej powierzchni. Libela zwykła ma wyszlifowaną tylko górną powierzchnie, libela rewersyjna górną i dohią. Rurka wypełniona jest eterem siarczanym, lub alkoholem (u libel gorszych), jednak niezupełnie, tak że część wnętrza zajmuje bańka z par)' użytego plyuu. Środek bańki zajmuje zawsze miejsce najwyższe. Długość bańki wynosi 7a do 72 długości rurki; krótkie bańki poruszają się wolniej od dłuż-

21