7808335462

NAUKOWE

OPRACOWANIA

RENATA BIERNAT

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 1 Płock

ZACHOWANIA ASERTYWNE MŁODZIEŻY NIEPEŁNOSPRAWNEJ INTELEKTUALNIE A PERCEPCJA POSTAW RODZICIELSKICH

Asertywność kształtuje się w toku socjalizacji i pełni ważną rolę w indywidualnym rozwoju człowieka. W obszarze odgrywania zadań oraz ról społecznych proces ten przebiega od całkowitej zależności od społecznego otoczenia - do autonomicznego w nim udziału. Jest to możliwe między innymi dzięki pewnej spójności pomiędzy aktywnością, sądami i przeżywanymi emocjami (Ostrowski, Szewczuk 2002). Asertywność to umiejętność, która podlega procesom społecznego uczenia - naśladownictwa, modelowania (Lalak 2003).

Na formowanie się asertywności wpływają, według podejścia psychoanalitycznego, wczesnodziecięce doświadczenia interpersonalne, które nie powodują lęku. Według teorii uczenia, czynnikami istotnymi są utrwalone wzorce zachowań, które były nagradzane w przeszłości. Teorie poznawcze kładą nacisk na przewidywaną jakość rezultatów możliwych do uzyskania. Natomiast w psychologii humanistycznej akcentuje się wartości akceptowane przez podmiot i cele, jakie on sobie stawia (Oleś 1998).

Tednym z niezwykle istotnych obszarów funkcjonowania człowieka jest sfera sto-Jsunków międzyludzkich, z którą łączą się umiejętności społeczne (Oleś 2001). Wśród problemów i trudności społecznego funkcjonowania człowieka, które są spowodowane brakiem społecznych umiejętności, H. Hoghughi (1992) wymienia brak asertywności.

Pojęcie „asertywność" stosuje się dla określenia pewnego rodzaju zachowania. Jest to zachowanie pozwalające konkretnie i zdecydowanie komunikować własne potrzeby, chęci i uczucia innym ludziom - bez naruszania w jakikolwiek sposób ich praw (Lindenfield 1995, s. 15). Według H. Sęk (1988, s. 795), asertywność to zespół umiejętności o charakterze kompetencji osobistych, wyznaczających zachowania w sytuacjach interpersonalnych, których celem jest realizacja ocenionych wartości osobistych i pozaosobistych, rozwój i obrona pozytywnego obrazu własnej osoby i samoakceptacja. Zachowania asertywne obejmują: swobodne i kontrolowane wyrażanie uczuć pozytywnych i negatywnych, dochodzenie własnych praw, niezga-dzanie się na poniżenie i zachowanie agresywne, odmowę niestosownych żądań, zgadzanie się lub niezgadzanie z ocenami innych ludzi własnej osoby, zwracanie się do innych o pomoc lub przysługę, inicjowanie, podtrzymywanie i ograniczanie komunikowania się z innymi. W ramach omawianego zachowania mieści się dodatko-

168

SZKOŁA SPECJALNA 3/2006