8399010320

Zakład Systematyki i Geografii Roślin Uniwersytetu M. Kopernika

Jerzy Berndt

ROŚLINNOŚĆ ZIELNA REZERWATU CISOWEGO W WIERZCHLESIE WSTĘP

Najcenniejszym elementem a zarazem największą atrakcją botaniczną rezerwatu Wierzchlas jest niewątpliwie cis, toteż jemu wyłącznie poświęcono wszystkie notatki, sprawozdania i artykuły. Roślinność zielna natomiast była dotychczas najczęściej zupełnie, pomijana, w najlepszym zaś razie traktowano ją tylko bardzo pobieżnie (P a c z o s k i 1928),

Praca niniejsza, będąca jedną z cyklu prac prowadzonych na terenie rezerwatu, miała więc głównie na celu przeprowadzenie badań florystycznych dla uzyskania pełnej listy gatunków roślinności zielnej występującej w rezerwacie oraz zbadanie jej warunków życiowych. W celu scharakteryzowania rozkładu tejże roślinności poczynione zostały ponadto pobieżne próby wyróżnienia zespołów roślinnych, zrealizowanych na terenie rezerwatu, według metod szkoły francusko-szwajcarskiej (Braun-Blanquet 1928, Matuszkiewicz 1952, Tuxen 1937).

Badania florystyczne prowadziłem, w latach 1950—51, uzupełniając je w latach następnych głównie obserwacjami fenologicznymi i ekologicznymi. W czasie badań terenowych korzystałem z subwencji Zakładu Ochrony Przyrody w Krakowie i Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Praca wykonana została w Zakładzie Systematyki i Geografii Roślin U.M.K. w Toruniu, gdzie też złożony został zielnik. Plan rezerwatu cisowego w Wierzchlesie, sporządzony przez Instytut Badawczy Lasów Państwowych przed drugą wojną światową, udostępniony nam został przez Nadleśnictwo Wierzchlas. Przy oznaczaniu posługiwałem się kluczami: Szafer, Kulczyński, Pawłowski 1953 i H eg i 1906.

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ROŚLINNOŚCI ZIELNEJ

Roślinność zielna rezerwatu Wierzchlas odznacza się niewątpliwie dużym bogactwem gatunków, reprezentowana jest bowiem na powierzchni 18,5 ha przez 123 gatunki, należące do 38 rodzin i 100 rodzajów. Najpoważniejszą przy tym rolę, zarówno pod względem liczebności, jak i masowości występowania, odgrywa element lasów mieszanych tzw. grondowy. Dość znaczny jest również udział gatunków nieleśnych, a mianowicie łąkowych i szuwarowo-