8658359295

O kierunkach rozwoju geografii człowieka w Polsce 413

jętny dla geografa. Dopiero wysnucie wniosku, że np. na równinach powstały ulicówki i wyjaśnienie charakteru tych wsi formą terenu prowadzi do błędnych wniosków.

Z drugiej strony fizjonomia osady nie powiązana na przykład z położeniem geograficznym i sposobem wykorzystania przestrzeni zagospodarowanej daje ujęcie niepełne.

Na podstawie szerzej omówionej geografii osadnictwa widać kierunek i wielkość przemian, jakie zaszły w ujęciu nowej geografii ekonomicznej w Polsce. Nie można tu mówić o zupełnym odrzuceniu geografii człowieka, jako nauki obejmującej zjawiska życia ludzkiego na ziemi. Jest to raczej przebudowa pewnych działów antropogeografii pod kątem widzenia ich powiązań z życiem gospodarczym i społecznym. Przebudowa, która pociągnęła za sobą z jednej strony ściślejsze sprecyzowanie metod i problematyki badawczej, z drugiej strony ograniczenie i zahamowanie rozwoju innych dziedzin. W rezultacie tej przebudowy rozwinął się pewien jednostronny kierunek badań, który można nazwać kierunkiem ekonomicznym, polegającym na wprowadzeniu w szerokim zakresie ekonomizmu w geografii człowieka.

Geografia produkcji

Geografia produkcji jest nauką o różnorodnych gałęziach działalności człowieka, których rezultatem jest uzyskanie dóbr materialnych. Przedmiotem jej jest nie tylko sam rezultat pracy, wielkość i różnorodność uzyskanych dóbr materialnych, ale również warunki, czynniki, które na nią wpływają i od których produkcja zależy.

Podział geografii produkcji na branże według gałęzi gospodarki jest celowy, gdyż poszczególne działy różnią się nie tylko materiałem produkowanym, ale właśnie warunkami wyjaśniającymi wielkość produkcji i jej rozwój. Geografia przemysłu, geografia rolnictwa, geografia transportu są częściami geografii produkcji. Dawna, wąsko pojęta geografia gospodarcza, na pierwszy plan wysuwała przede wszystkim opis wielkości produkcji i jej rozmieszczenie. Z chwilą jednak kiedy geografia gospodarcza rozszerzyła swą problematykę badawczą i zaczyna się zajmować czynnikami kształtującymi produkcję i procesem produkcji, zbliża się i zazębia z innymi działami, z geografią ludności i osadnictwem. Odróżnia ją od tamtych gałęzi główny problem badawczy, który w geografii produkcji wszystkie badania ogniskuje w kierunku wyjaśnienia procesu i rezultatu produkcji.

Przez wprowadzenie całego działu geografii produkcji do geografii człowieka, czyli łączenie geografii gospodarczej i antropogeografii w jedną całość, ułatwia się uchwycenie ich wspózależności i pogłębia opracowanie geograficzne. Niejedne prace wykonane u nas po wojnie dają dowód, że charakter dokonanych przemian jest pozytywny. Ale są i ujemne strony. Geografia gospodarcza powinna niby czuły sejsmograf notować zmiany, jakie zachodzą w produkcji i w jej rozmieszczeniu, analizować czynniki i przyczyny, które je wywołują, które nimi rządzą. Brak dostępu do wiaro-godnych źródeł statystycznych utrudniał specjalnie podjęcie tego typu opracowań w szerszym zarysie, co nie wyszło na dobre ani geografii go-