8729580909

Potrzeby protetyczne ludzi starszych

winny być w użyciu ze względu na stopień swego zniszczenia. Bardzo długi czas korzystania z uzupełnień jest przyczyną dużego wzrostu niezadowolenia z protez. Uzupełnienie, które traci swoją funkcję (pogorszenie retencji i stabilizacji) niezmiernie często budzi niezadowolenie pacjenta (28).

Długi czas użytkowania uzupełnień, bez ich wymiany, wpływa na pogorszenie stanu ich przydatności. W badaniach do jego oceny posłużono się skalą według Malejewskiej i Graf (19). Stwierdzono częstsze występowanie protez ocenionych jako bardzo dobre i dobre. Wynikało to stąd, iż wielu badanych posiadało uzupełnienia, ale ich nie użytkowało. Niższy był odsetek uzupełnień określonych jako dostateczne i złe. Najczęściej jednak w badaniach własnych obserwowano uzupełnienia protetyczne zakwalifikowane do grupy czwartej-złej. Znaczna część użytkowanych uzupełnień została zakwalifikowana do wymiany.

Większość badanych (85,94%) posiadała problemy z użytkowaniem uzupełnień. Przeważnie dotyczyły one utraty stabilności i/lub retencji oraz trudności adaptacyjnych. Trudności te, zarówno natury psychicznej, jak i fizycznej, pojawiają się w początkowym okresie użytkowania uzupełnień. Z czasem ustępują, kiedy pacjent inkorporuje protezę (8, 18, 29). W procesie adaptacji uzupełnień protetycznych musi być uwzględniony stan emocjonalny i psychiczny pacjenta.

Pensjonariusze Domów Pomocy Społecznej niezwykle często posiadali problemy z utrzymaniem właściwej higieny zarówno pozostałych zębów, jak i użytkowanych uzupełnień protetycznych. Wiadomo, że w podeszłym wieku pogarszają się warunki higieniczne (braki w uzębieniu, utrata wypukłości koron i punktów stycznych, tworzenie się zachyłków pomiędzy zębami, stosowanie uzupełnień protetycznych, zmniejszone wydzielanie śliny, papkowata konsystencja przyjmowanych pokarmów) (17, 25). Oprócz utrudnień obiektywnych problemy wynikały z niewiedzy w zakresie rodzaju dostępnych środków higienicznych i właściwych sposobów dbania o uzębienie, niewłaściwych nawyków higienicznych oraz niewystarczającej motywacji do utrzymywania poprawnej higieny. Uzupełnienia protetyczne były czyszczone zbyt rzadko i niedbale.

Juszczyk-Popawska i wsp. (13) stwierdzili gorszy stan higieniczny protez u osób bytujących samotnie, mających trudności w poruszaniu się i u pensjonariuszy Domów Opieki Społecznej. W miarę starzenia się i zmniejszania ogólnej sprawności organizmu pogarszają się nawyki pielęgnacyjne a pacjenci często nieświadomie stosują złą technikę oczyszczania protez (4).

Z badań różnych autorów wynika, że brak właściwej informacji i wychowania stomatologicznego decyduje często o niepowodzeniu przeprowadzonego leczenia protetycznego (4, 6, 12, 23, 27, 32). Pacjent powinien czuć się współodpowiedzialny za otrzymane uzupełnienia. Musi zdawać sobie sprawę z wagi reżimu higienicznego i być świadomym konsekwencji zaniedbań w tej dziedzinie (33). Pacjenci w wieku podeszłym wymagają szczególnej motywacji higienicznej. Jednorazowe przekazanie informacji w zakresie sposobów utrzymywania odpowiedniej higieny jest niewystarczające. Porozumienie ze starszym pacjentem jest często utrudnione, wymaga poświęcenia większej ilości czasu, dużej cierpliwości, tolerancji i doskonałej fachowości ze strony lekarza (11, 28). Im informacje higieniczne są udzielane prościej, jaśniej i konkretniej, tym większa będzie gotowość do ich przestrzegania, a więc i lepsza współpraca (9).W przeprowadzonych badaniach potwierdziły się powyższe doniesienia. Najczęściej seniorzy kierowali się wskazówkami higienicznymi udzielonymi im przez znajomych i przeważnie nie przypominali sobie, by kiedykolwiek otrzymali instruktaż higieny od lekarza.

Większość badanych używała niewłaściwych środków higieny protez. Protezy czyszczono przeważnie przy pomocy szczoteczki i pasty do zębów, które nie są przystosowane do czyszczenia tworzywa sztucznego. Ponad to trudno technicznie jest starszej, mniej sprawnej fizycznie osobie dokładnie wyczyścić protezę używając do tego celu niewielkich rozmiarów szczoteczki do zębów.

W toku badań stwierdzono, że nawyki higieniczne są nieprawidłowe. Błędy dotyczyły, oprócz omówionych zaniedbań w kwestii czyszczenia protez i stosowanych środków higieny, całodobowego użytkowania uzupełnień protetycznych i sposobu przechowywania protez podczas przerwy w ich użytkowaniu.

Konieczność stosowania przerwy w użytkowa-

PROTETYK.A STOMATOLOGICZNA. 2006. LVI. ■ 309