9487209044

Wybrane definicje szkoły alternatywnej

W niektórych publikacjach pedagogicznych¹ nie ma definicji szkoły alternatywnej, w innych zamiast definicji szkoły podaje się definicje szkolnictwa alternatywnego albo pisze się o alternatywnym wychowaniu, tzn. nie tyle o szkole alternatywnej, ile o jednej z funkcji, jakie ta szkoła spełnia.

Gdy zaś chodzi o definicje szkoły alternatywnej, które są tutaj głównym przedmiotem naszego zainteresowania, to na szczególną uwagę, moim zdaniem, zasługują następujące:

Szkoła alternatywna to rodzaj placówki oświatowej, zorganizowanej według odmiennych projektów edukacyjnych, stanowiących alternatywę wobec koncepcji realizowanych w szkołach prowadzonych przez organy administracji państwowej bądź gminnej; do szkół alternatywnych zalicza się m.in. wolne szkoły typu Waldorff, szkoły odwołujące się do systemu pedagogicznego M. Montessori czy C. Freineta, a także część szkół prowadzonych przez stowarzyszenia społeczne bądź religijne².

Szkoła alternatywna to placówka ukierunkowana na realizację innych niż w szkołach publicznych założeń teleologicznych, programowych, organizacyjnych i metodycznych, nawiązujących dość często do koncepcji głoszonych na początku XX wieku przez reprezentantów różnych odmian nowego wychowania³.

Alternatywna edukacja [w tym przypadku termin „edukacja” został potraktowany jako synonim pojęcia „szkoła” — C. K.] jest ważnym współczesnym ruchem opartym na wyborze dokonywanym przez uczniów, rodziców i nauczycieli. Przed 1970 rokiem interesowało się tym ruchem niewiele [amerykańskich - C. K.] szkół publicznych, a i teoria nie poświęcała mu większej uwagi. Ten stan rzeczy zmienił się zasadniczo w następnych dekadach: w roku 1980 około 80% ogółu tych szkół korzystało już w różnym zakresie z rozwiązań alternatywnych, dotyczących głównie treści oraz metod nauczania, i ten wskaźnik nadal rośnie⁴.

W latach 60. XX wieku do rozwoju alternatywnej szkoły przyczynili się w znacznym stopniu radykalni krytycy szkoły tradycyjnej, zwani descholaryza-torami, którzy uznali szkołę za instytucję anachroniczną i domagali się jej zlikwidowania lub przynajmniej zastąpienia przez alternatywne instytucje edukacyjne. W rezultacie tej krytyki powstały, najpierw w USA, a później w innych krajach, liczne szkoły alternatywne, np. „szkoły wolne” (free schools), „akademie uliczne"

1

   Por. np. E. Różycka (red. prow.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Warszawa 2003 (t. 1), 2008 (t. 7).

2

   B. Milerski, B. Sliwerski, Leksykon PWN „Pedagogika", Warszawa 2000, s. 13.

3

   C. Kupisiewicz, M. Kupisiewicz, Słownik pedagogiczny, Warszawa 2009, s. 174.

4

   T. Husen, N. Postlethwaite, Encyclopedia ojEducation, Oxford 1985, s. 256.