Diplodocus (Diplodok) Rząd: gadziomiedniczne Podrząd: Zauropodomorfy Występowanie: Kolorado, Wyoming, Utah (USA) Czas występowania: 156-146 mln lat temu Rozmiar: Długość ciała 27-35 metrów, waga do 22-27 ton Diplodok (Diplodocus łac. podwójna belka) jeden z największych rodzajów dinozaurów, żyjący w póznej jurze (kimeryd tyton, około 155-146 mln lat temu). Jak wszystkie zauropody, był czworonożny, z masywnymi kończynami i bardzo małą czaszką w stosunku do wielkości ciała. Cały kręgosłup, łącznie z szyjnym, był ustawiony równolegle do ziemi. Czaszka bardzo lekka, o ażurowej budowie posiadała liczne otwory. Zęby niezróżnicowane, niewielkie, obecne tylko w przedniej części pyska, służyły wyłącznie do zrywania pokarmu i nie nadawały się do przeżuwania. Puszka mózgowa była bardzo mała, zawierała mózg o szacowanej wadze 0,5 kg. Szyja długa (przy 27 m długości całego osobnika szyja osiągała 7 m), posiadała 15 kręgów szyjnych. Ogon bardzo długi, złożony z 80 kręgów. Kręgi diplodoka, za wyjątkiem końcowych kręgów ogonowych, posiadały komory powietrzne, co zmniejszało wagę zwierzęcia. Szkielet diplodoka jest najbardziej kompletny z dotychczas zrekonstruowanych szkieletów zauropodów. Długość największych znalezionych osobników szacuje się na 35 metrów, a wagę na 22 do 27 ton. Dotyczy to gatunku Diplodocus hallorum, wcześniej uznawanego za przedstawiciela odrębnego rodzaju Seismosaurus. Inne gatunki diplodoka osiągały do 27 m długości i 16 ton masy. Długo uchodził za najdłuższego dinozaura, ale obecnie znane są dłuższe superzaury i argentynozaury, choć ich długość rekonstruowana jest na bazie znacznie bardziej fragmentarycznych znalezisk, niż w wypadku diplodoka. 1 / 2 Diplodocus (Diplodok) Diplodok był roślinożercą (żywił się głównie paprociami). Pochłaniał do 1 tony roślin dziennie. Ze względu na słabe, nieprzystosowane do przeżuwania roślin uzębienie, rozcieranie pokarmu odbywało się w żołądku, w którym znajdowały się liczne kamienie (gastrolity) połykane przez zwierzę i używane do miażdżenia liści i łodyg. Zdrowe, dorosłe osobniki prawdopodobnie nie miały wrogów niezależnie od swych wielkich rozmiarów, posiadały bowiem do obrony duży, ostry pazur na przednich kończynach oraz długi, biczowaty ogon. Eksperymenty wykazały, że w czasie machania ogonem, jego koniec mógł przekraczać prędkość dżwięku. Sądzi się, że diplodoki żyły w małych grupach rodzinnych po 5-10 osobników. Szacuje się, że dożywały 130 lat. Samica składała do wykopanego dołu kilkadziesiąt jaj o wielkości około 20 cm. Po wykluciu się młode ważyły zaledwie kilogram. Dziennie przybierały na wadze 2-3 kg, a rocznie 1 tonę. Do lat 70. XX wieku uważano, że diplodoki były zbyt ciężkie, by aktywnie i przez dłuższy czas poruszać się po lądzie. Dlatego sądzono, że większość czasu spędzały zanurzone w wodach jezior (co zmniejszało ich ciężar względny), wystawiając nad lustro wody tylko część szyi i głowę. Pogląd taki wspierały znalezione tropy wielkich zauropodów w osadach jeziornych, a przede wszystkim usytuowanie nozdrzy wysoko na czaszce. Przy powyższych założeniach trybu życia, rekonstruowano wygląd diplodoka jako zwierzęcia bardzo ociężałego, z ogonem spoczywającym na ziemi, a szyją giętką i dzięki temu skierowaną przeważnie do góry (podobnie jak u żyrafy), co miało umożliwiać wystawianie głowy nad lustro wody i oddychanie. Jednocześnie sądzono, że szyja była bardzo giętka i diplodok mógł sięgać nią do dna akwenu w poszukiwaniu pokarmu. Jednak analizy wykonane w latach 70. wykazały, że zwierzę wielkości diplodoka nie byłoby w stanie oddychać z tułowiem zanurzonym w wodzie. Znalezione pózniej tropy stad wielkich zauropodów na terenach suchych, lądowych i daleko od jezior udowodniły, że gady te, pomimo swych rozmiarów, mogły przez dłuższy czas wędrować po lądzie. Wykazano też, że diplodoki prawdopodobnie nie mogły unosić szyi pionowo w górę. Doprowadziło to do przełomu w rekonstrukcji trybu życia i wyglądu wielkich zauropodów, w tym i diplodoków. 2 / 2