PALIWA Szymon Kałkowski, Aukasz Sadowski ILF Consulting Engineers Polska sp. z o.o. Projektowanie i budowa gazociągów wysokiego ciśnienia teoria i praktyka Na przestrzeni ostatnich lat możemy zaobserwo- Po co prowadzony jest nadzór Gazowe inwestycje infra- wać w Polsce znaczący rozwój gazowych inwesty- inwestorski? cji infrastrukturalnych. Niewątpliwie ma to związek strukturalne zaliczane są Nadzór inwestorski sprawowany jest nad realizacją z Ustawą z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach robót budowlano-montażowych w zakresie zgodno- do inwestycji strategicznych, w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplone- ści ich wykonania z pozwoleniem na budowę, wy- których głównym celem jest go gazu ziemnego w Świnoujściu (specustawą ga- maganiami zawartymi w decyzji środowiskowej oraz poprawa bezpieczeństwa zową). Specustawa ta jest narzędziem praktycznym dokumentacją projektową, tj. projektem budowlanym energetycznego Polski. i pożytecznym zarówno dla organów administracji i wykonawczym oraz specyfikacjami technicznymi. publicznej, jak i GAZ-SYSTEM S.A. jako inwestora, W trakcie budowy gazocią- Do tego celu powoływany jest zespół inspektorów gdyż odnosi się w sposób szczególny do zasad przy- nadzoru, który odpowiada za: gów wszystkie strony biorące gotowania i realizacji inwestycji. prowadzenie bieżącej analizy sytuacji związanej udział w realizacji projektu Obecnie w Polsce realizowane są następujące stra- z realizacją inwestycji, monitorowanie oraz raporto- mają do czynienia z wieloma, tegiczne inwestycje gazowe: wanie postępu robót; niejednokrotnie wymagający- budowa terminalu LNG w Świnoujściu, która po- kwalifikowanie zasobów wykonawcy robót; zwoli na odbieranie skroplonego gazu ziemnego mi sytuacjami, które należy identyfikowanie wszelkich problemów, ryzyk oraz drogą morską praktycznie z dowolnego kierunku zagrożeń, poddając szczególnej analizie takie, które rozwiązać. Istotną rolę w tym na świecie; mogą wpłynąć na termin wykonania zadania inwe- procesie spełnia wykonawca rozbudowa podziemnych magazynów gazu stycyjnego oraz podejmowanie odpowiednich dzia- nadzoru inwestorskiego w Wierzchowicach (woj. dolnośląskie) i w Mogil- łań naprawczych; nie (woj. kujawsko-pomorskie), budowa nowych zatwierdzanie materiałów, urządzeń i dostaw bę- kawernowych podziemnych magazynów gazu w Kosakowie dących po stronie wykonawcy robót budowlanych i inwestora; (woj. pomorskie) oraz Goleniowie (woj. zachodniopomorskie); opiniowanie opracowywanej przez wykonawcę dokumentacji rozbudowa sieci gazociągów przesyłowych na terenach Polski technicznej, np. projektu organizacji robót, projektu techniczno- północno-zachodniej, środkowej i na Dolnym Śląsku, o łącznej -organizacyjnego prób ciśnieniowych, dokumentacji rozrucho- długości wynoszącej blisko 1000 km. wej itp.; Rozbudowa krajowej sieci przesyłowej stanowi ważny element weryfikowanie czy wnioskowane materiały/urządzenia są do- gazowego Europejskiego Korytarza Północ Południe, którego puszczone do obrotu w budownictwie, spełniają wymagania głównym zadaniem byłoby połączenie powstającego terminalu projektowe i posiadają wymagane prawem dokumenty jako- LNG w Świnoujściu z planowanym terminalem LNG w Chorwacji. ściowe, tzn. aktualne aprobaty techniczne, deklaracje zgodności Artykuł opisuje przebieg budowy dwóch gazociągów wysokiego i świadectwa odbioru. ciśnienia realizowanych obecnie w Polsce przez GAZ-SYSTEM S.A., tj. gazociągu relacji Rembelszczyzna Gustorzyn oraz Szczecin Ustanowienie nadzoru inwestorskiego Lwówek, gdzie wykonawcą nadzoru inwestorskiego jest ILF Con- Zgodnie z obowiązującymi na terenie Polski przepisami Prawa sulting Engineers Polska. Przedstawiono wyzwania, z jakimi nale- budowlanego (art. 18, ust. 2.) inwestor może z własnej inicjatywy żało się zmierzyć w trakcie prowadzenia robót budowlanych oraz powołać inspektora nadzoru inwestorskiego. Działanie takie ma omówiono podstawowe zadania i funkcje, które inwestor powierza miejsce najczęściej w sytuacjach, gdy realizowana inwestycja jest wykonawcy nadzoru inwestorskiego. skomplikowana technologicznie lub inwestor nie dysponuje wła- 60 pazdziernik - grudzień 4 / 2013 [07] PALIWA Paliwa i Energetyka snymi służbami technicznymi, a zakres prac wymaga zaangażowa- tokołów odbioru ułożenia gazociągu w wykopie, protokołów nia wykwalifikowanego personelu. W uzasadnionych przypadkach odbioru skrzyżowania gazociągu z daną infrastrukturą itd.; właściwy organ może nałożyć na inwestora obowiązek powołania projektów techniczno-organizacyjnych, projektów prób ciśnie- inspektora nadzoru inwestorskiego. niowych, projektu nagazowania oraz projektu rozruchu. W przypadku budowy gazociągów wysokiego ciśnienia kluczo- Ważnym dokumentem jest prowadzona i aktualizowana wraz we są zapisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 19 li- z postępem robót księga gazociągu. Dokument ten zawiera wykaz stopada 2001 w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy rur wbudowanych w część liniową gazociągu wraz z informacjami których realizacji wymagane jest ustanowienie inspektora nadzoru o spoinach i wynikach badań nieniszczących. inwestorskiego, które wskazują, że jest ono konieczne już przy bu- Ponadto kierownik budowy jest odpowiedzialny za prowadze- dowie gazociągu niskiego ciśnienia. W wydanych pozwoleniach na nie dziennika budowy. Zakończony zakres robót powinien być budowę gazociągów wysokiego ciśnienia Rembelszczyzna Gu- zgłoszony do odbioru przez odpowiedniego inspektora nadzoru. storzyn i Szczecin Lwówek organy administracyjne zobowiązały Jeżeli został on wykonany zgodnie z wytycznymi zawartymi w pro- inwestora do ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego oraz jekcie budowlanym i wykonawczym, inspektor takie prace odbiera. zapewnienia nadzoru autorskiego. W przypadku, kiedy zostanie stwierdzona zmiana w usytuowaniu Nadzór inwestorski dla budowy wspomnianych gazociągów zo- poziomym trasy o wartości większej niż dopuszczalna, należy od- stał ustanowiony przez GAZ-SYSTEM S.A. jeszcze przed wyborem notować to w dzienniku budowy, a następnie uzyskać niezbęd- generalnego wykonawcy inwestycji. W początkowej fazie umowy, ne dokumenty formalnoprawne. Na koniec budowy wykonawca na wniosek inwestora, sporządzono raport wstępny, który obej- przekazuje inwestorowi pełną dokumentację powykonawczą, aby mował m.in. weryfikację dokumentacji projektowej, wskazywał na tej podstawie można było uzyskać pozwolenie na użytkowanie. zidentyfikowane ryzyka i potencjalne problemy, które mogą mieć wpływ na prawidłowość realizacji przedsięwzięcia, a także wnioski Kwestie środowiskowe i nadzór przyrodniczy mające kluczowe znaczenie dla rozpoczęcia i prowadzenia robót W przypadku inwestycji liniowych niezmiernie istotne są indy- budowlanych. Po wyborze wykonawcy robót nadzór inwestorski widualne wymogi w zakresie ochrony środowiska. Są one sprecy- był odpowiedzialny za zweryfikowanie terenu przyszłej budowy, zowane w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na a następnie przekazanie go w imieniu inwestora wykonawcy robót. realizację inwestycji, na podstawie której wykonywany jest projekt budowlany i wykonawczy. Ramy czasowe nadzoru inwestorskiego To właśnie problematyka środowiska jest jedną z podstawowych Nadzór inwestorski jest sprawowany przez cały okres realizacji kwestii decydujących o wykorzystaniu konkretnych technologii inwestycji. Inspektorzy branżowi uczestniczą w próbach i odbio- zarówno w procesie projektowania, jak i wykonania inwestycji. rach technicznych, odbiorach gotowych obiektów budowlanych W związku z tym przez cały okres realizacji doświadczone i od- i przekazywaniu ich do użytkowania. Sprawdzają także popraw- powiednio wykwalifikowane osoby prowadzą stały nadzór przy- ność i dokonują odbiorów robót przejściowych, do których zali- rodniczy. Zakres nadzoru obejmuje m.in. bieżące monitorowanie, czane są m.in. roboty zanikowe i ulegające zakryciu oraz roboty weryfikację oraz raportowanie zgodności prac budowlano-monta- budowlano-montażowe. Zakończenie prac wykonawcy nadzoru żowych z decyzją środowiskową. Działania muszą być zatem pro- inwestorskiego jest możliwe po przeprowadzeniu odbiorów koń- wadzone w określonych w dokumencie terminach, wyznaczonych cowych i pogwarancyjnych, prób rozruchowych i uzyskaniu na z uwzględnieniem okresów rozrodczych i lęgowych zwierząt. De- rzecz inwestora pozwolenia na użytkowanie. cyzja środowiskowa może np. wskazywać miejsca i sposób stoso- wania zapór wzdłuż trasy gazociągu w celu ograniczenia migracji Podstawowe dokumenty współpracy zwierząt. Jeżeli wykonawca nie stosuje się do zapisów zawartych Do podstawowych dokumentów definiujących zasady współ- w decyzji, osoby sprawujące nadzór przyrodniczy są uprawnione pracy pomiędzy inwestorem, wykonawcą robót oraz wykonawcą do wstrzymania robót. nadzoru inwestorskiego należą: W celu zapewnienia odpowiedniej ochrony środowiska, przed Plan Realizacji Robót dokument zbiorczy zawierający wytyczne rozpoczęciem budowy należy zweryfikować stan placu budowy dla prowadzenia wszelkich prac na budowie; jest podstawą or- w kontekście możliwości pojawienia się nowych, wcześniej nie- ganizowania współpracy pomiędzy stronami; wykrytych gatunków fauny i flory, a także dokonać kompleksowej Plan Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia zawiera podstawowe kontroli w tym zakresie na pasie montażowym. Warto zaznaczyć, wytyczne dla działań w zakresie BHP; że prowadzenie prac na odcinkach występowania trudnych warun- Plan Kontroli i Badań zawiera wytyczne, sposób protokołowa- ków gruntowych musi podlegać ściślejszemu nadzorowi. Wysoki nia i zakres udziału stron w poszczególnych czynnościach kon- poziom wód gruntowych, nawodnienie terenu czy występowanie trolno-odbiorczych podczas wykonywania prac; gruntów organicznych znacząco sprzyja stałemu występowaniu lub Plan Zapewnienia Jakości określa najważniejsze wymogi jako- okresowemu pojawianiu się zwierząt podlegających ochronie. Re- ściowe dla realizowanych prac, ich dokumentowania oraz doku- alizacja odcinka liniowego odbywa się etapowo, co oznacza, że po- mentacji powykonawczej; między pracami występują nawet kilkunastotygodniowe odstępy. Plan Zapewnienia Ochrony Środowiska stanowi podstawę do Właśnie dlatego tak istotna jest kontrola placu montażowego oraz prowadzenia działań w zakresie ochrony środowiska. planowanie kolejnych działań tak, aby uniemożliwić np. osiedlanie się na nim zwierząt. Czego wymaga się od wykonawcy robót? W trakcie procesu budowy od wykonawcy robót wymaga się Prace spawalnicze sporządzania: Gazociągi wysokiego ciśnienia to najczęściej skomplikowane in- dokumentacji jakościowej w zakresie zastosowanych materiałów westycje liniowe. Dlatego w ich realizacji wymagany jest udział tzw. i urządzeń (rury, kształtki, filtry, armatura itd.); jednostki notyfikowanej. W Polsce czynności kontrolno-odbiorowe dokumentacji odbiorowej, np. protokołów odbioru izolacji, pro- prowadzone są m.in. przez Urząd Dozoru Technicznego. Budowa pazdziernik - grudzień 4 / 2013 [07] 61 PALIWA gazociągów wysokiego ciśnienia ze stali o wysokiej wytrzymałości rolne, jednak w woj. zachodniopomorskim i lubuskim znajduje się wymaga ścisłej kontroli procesu wytwarzania od etapu zamówienia wiele cennych przyrodniczo stanowisk. Poza uzyskaniem decyzji materiału, kończąc na technologiach wykonawczych bezpośred- derogacyjnych na przemieszczanie gatunków chronionych i nisz- nio na placu budowy. Prace spawalnicze są jednym z kluczowych czenie części siedlisk, konieczne jest prowadzenie intensywnych elementów procesu powstawania gazociągu wysokiego ciśnienia, działań ochronnych na budowie przez posiadający odpowiednie a zapewnienie ich najwyższej jakości jest niezbędne. Wykonanie doświadczenie i kwalifikacje personel. Pas montażowy o szeroko- prac bywa trudne w terenie, gdzie warunki klimatyczne znaczą- ści 26 m poza terenami leśnymi na wielu odcinkach jest stale mo- co wpływają na wadliwość procesu spawalniczego determinują nitorowany i odgrodzony od sąsiadujących działek płotkami herpe- one zwiększenie powstawania niezgodności spawalniczych. Poza tologicznymi w celu uniemożliwienia wtargnięcia na teren budowy standardowymi czynnościami sprawdzającymi, takimi jak weryfika- gatunków chronionych. Szczególnej uwadze i nadzorowi poddane cja zgodności prac z zatwierdzonymi technologiami spawalniczymi są jednak odcinki liniowe, w sąsiedztwie których zlokalizowano (WPS) czy kontrola dokumentacji badań nieniszczących (NDT), zbiorniki wodne, torfowiska, rzeki oraz wszelkie inne stanowiska, nadzór inwestorski dokonuje także sprawdzeń tzw. produkcyjnych gdzie możliwe jest występowanie chronionych zwierząt i roślin. złączy z linii gazociągu. Wybierane jest złącze spawane kontrolne Konsekwencją prowadzenia prac w takim sąsiedztwie jest wystę- z odcinka liniowego i po jego wycięciu jest ono przesyłane do la- powanie w okresie jesiennym i wiosennym masowych migracji, boratorium. Z wykonanych badań sporządzany jest raport. np. płazów, oraz konieczność minimalizowania wpływu technolo- Z uwagi na specyfikę prac i stosowane materiały przy budowie gii wykonawczych i terminów realizacji na środowisko naturalne. gazociągów wysokiego ciśnienia (gdzie zastosowanie mają rury ze stali walcowanej mechanicznie zgodne z normą PN-EN 10208_2) Rembelszczyzna Gustorzyn: przewierty HDD, bardzo ważną rolę pełni nadzór spawalniczy. Do najważniejszych odkrycia archeologiczne i cenna przyroda zadań nadzoru robót spawalniczych należą: Budowę gazociągu Rembelszczyzna Gustorzyn rozpoczęto kwalifikacja i weryfikacja technologii spawania tzw. WPS-ów, w połowie września 2012 r. kontrola uprawnień spawalniczych personelu spawaczy Wyko- Inwestycję podzielono na 3 etapy: nawcy Robót, etap I: 63 km gazociągu i światłowodu na trasie Gustorzyn przeprowadzenie procedury dopuszczenia spawaczy, Płock, kontrola materiałów podstawowych i dodatkowych do prowa- etap II: 63 km gazociągu i światłowodu na trasie Płońsk Rem- dzenia robót spawalniczych, belszczyzna, prowadzenie monitoringów wykonania złączy spawanych, etap III: 50 km gazociągu i światłowodu na trasie Płock Płońsk. akceptacja złączy spawanych oraz wyników badań nienisz- Trasa gazociągu w większości przebiega przez tereny rolne i le- czących. śne, ale także tereny miejskie (Włocławek i Płońsk) oraz o gęstej Powiązanie wszystkich wymienionych działań kontrolnych ze zabudowie mieszkalnej i rozbudowanej infrastrukturze podziemnej strony inwestora, wykonawcy nadzoru, jak i Urzędu Dozoru Tech- i nadziemnej, np. gminy ościenne Warszawy (Nieporęt, Wieliszew nicznego pozwala na uniknięcie nieprawidłowości w realizowa- i Serock). W celu minimalizacji oddziaływania na społeczność lo- nych technologiach spawalniczych. kalną, tam gdzie było to możliwe, inwestycja została poprowadzo- na wzdłuż trasy istniejących gazociągów w ich strefie ochronnej. Szczecin Lwówek: specjalne działania Wyjątek stanowią miejsca, gdzie nie dopuszczały tego warunki tere- w zakresie ochrony środowiska nowe, zaprojektowane technologie wykonania danych odcinków, Realizację prac przy gazociągu Szczecin Lwówek rozpoczęto czy też występująca na trasie infrastruktura podziemna i naziemna latem 2012 r. na wszystkich etapach robót budowlanych: oraz zabudowa mieszkalna. etap I: 117 km gazociągu i światłowodu na trasie Goleniów Projekt przewidywał wykonanie 19 przewiertów HDD na trasie Gorzów Wielkopolski; liczącej 176 km, z których 14 to przekroczenia cennych przyrodni- etap II: 71 km gazociągu i światłowodu na odcinku Gorzów czo obszarów rzek, tj. Wisły, Narwi, Skrwy i Wkry, a pozostałe 5 Wielkopolski Lwówek; to przekroczenia pod torami kolejowymi. Prace przewiertowe są rozbudowa tłoczni Goleniów, węzła Lwówek i Stacji Śluz Cie- wykonywane przez specjalistyczną firmę ściśle ukierunkowaną na cierzyce oraz budowa pięciu nowych zespołów zaporowo-upu- prowadzenie robót w technologii horyzontalnego przewiertu ste- stowych. rowanego HDD. Największym wyzwaniem ze względu na uwa- Na etapie I przewidziano wykonanie czterech przewiertów runkowania geologiczne, terenowe i całkowitą długość przewiertu w technologii horyzontalnego przewiertu sterowanego HDD pod (około 1,4 km) było wykonanie przekroczenia pod rzeką Wisłą. rzekami stanowiącymi cenne przyrodniczo tereny: Krąpiel, Ina, Polka Zgodnie z zapisami decyzji środowiskowej, a także ze względu na (Pełcz) i Warta. Na etapie II przewidziano jeden przewiert pod rze- to, że Wisła objęta jest obszarem chronionym Natura 2000, prace ką Obrą. Zastosowane technologie wykonawcze dobierane są ści- przewiertowe mogły być realizowane poza okresem lęgowym pta- śle według wytycznych dokumentacji projektowej. ków. Czas realizacji tego przekroczenia wyniósł około 4 miesiące. Gazociąg DN700 Szczecin Lwówek zaprojektowano wzdłuż W początkowej fazie realizacji inwestycji, już przy prowadzeniu istniejącego gazociągu DN500. Wyjątek stanowi teren puszczy robót ziemnych i towarzyszących, tj. odhumusowaniu trasy gazo- barlineckiej, którą istniejący gazociąg przecina wzdłuż, a nowo ciągu, natrafiono m.in. na odkrycia niezewidencjonowanych sta- projektowany omija od strony północnej. Główną przyczyną ta- nowisk archeologicznych. W takich sytuacjach wykonawca robót kiej decyzji była chęć zminimalizowania wpływu na cenne przy- przeorganizował prace na te odcinki trasy, które zostały przekazane rodniczo tereny. przez nadzór archeologiczny. Kolejnym dużym wyzwaniem dla re- Prowadzenie prac na trasie całego gazociągu, a w szczególności alizacji gazociągu była znaczna liczba przewiertów HDD oraz ich przy realizacji przewiertów, wymaga od wszystkich stron podjęcia długość stanowiąca 5% całej trasy. Nie zostały one wykonane przed szczególnych, a niekiedy dodatkowych działań w zakresie ochrony wejściem grupy układkowej ze względu na ograniczone zasoby fir- środowiska. Znaczna część trasy gazociągu przebiega przez tereny my odpowiedzialnej za przewierty oraz obostrzenia środowiskowe. 62 pazdziernik - grudzień 4 / 2013 [07] PALIWA Paliwa i Energetyka Technologia HDD jest jedyną, która umożliwia realizację odcin- Budowa gazociągu metodą bezwykopową ków gazociągu biegnących przez wyjątkowo cenne przyrodniczo Realizując przekroczenia przeszkód terenowych lub odcinki tereny lub przez większe przeszkody terenowe (np. infrastruktural- gazociągu w technologii bezwykopowej, np. metodą przecisku, ne, tj. drogi, koleje). Realizacja przewiertów wymaga jednak wy- przewiertu poziomego rurą produktową lub HDD, należy stosować jątkowego nadzoru. Prace wiertnicze wykonywane są w pewnych się do obowiązujących przepisów, norm technicznych i podsta- odstępach i opierają się na dokumentacji geologicznej opracowanej wowych zasad BHP. Zastosowanie metody przecisku/przewiertu na podstawie odwiertów geologicznych. O ile nie jest problemem poziomego wymaga wykonania komór startowych/końcowych, oszacowanie ukształtowania geologicznego i cech poszczególnych które ze względu na swoją głębokość winny być odpowiednio warstw, o tyle możliwość występowania lokalnych zakłóceń w cią- zabezpieczone np. ściankami larsena, a w razie potrzeby roz- głości warstw geologicznych jest bardzo trudna do zdiagnozowa- parte. Występowanie wysokiego poziomu wód gruntowych nia. Przewierty realizowane są często pod terenami wyjątkowo cen- w miejscach wykonywania takich komór wymaga w pierwszej nymi przyrodniczo, dlatego prawdopodobieństwo natrafienia na kolejności ich odwodnienia. Wymiary komór powinny uwzględ- nieprzewidziane przeszkody, takie jak kamienie i rumosze skalne, niać długość zespawanego odcinka rur przewidzianego do zabu- jest dość duże. Teren placu montażowego i zespawanego rurocią- dowy, gabaryty wbijaka pneumatycznego lub wiertnicy drążącej gu przygotowanego do wciągnięcia powinien być zaprojektowany otwór oraz sprzęt towarzyszący. Dlatego ważne jest, by w projek- w sposób minimalizujący wpływ elementów infrastruktury tereno- cie wskazać ich lokalizację. wej na prace wiertnicze. W przypadku technologii bezwykopowych ważne jest zastoso- wanie rur grubościennych oraz dodatkowych powłok ochronnych, Wytyczne stosowane dla budowy gazociągu np. z laminatu epoksydowo-szklanego. Projekt powinien przewidy- Podczas prowadzenia robót budowlano-montażowych wyko- wać rurę o grubej ściance, a także wzmocnioną izolację fabryczną. nawca robót zobligowany jest realizować gazociąg wg wytycznych W technologii HDD ważne jest wyznaczenie w terenie miejsca znajdujących się w: na plac maszynowy i plac montażowy. W przypadku realizacji ta- decyzji o pozwoleniu na budowę, kich gazociągów powierzchnia placu maszynowego to około 1200 decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realiza- m2. Ich lokalizacja nie powinna negatywnie wpływać na środowi- cję inwestycji, sko ani wywierać konfliktów społecznych. Należy pamiętać, że dokumentacji projektowej, prace przewiertowe z użyciem tej technologii odbywają się w spo- przekazanych opiniach, uzgodnieniach i innych dokumentach sób ciągły, pomijając tzw. przerwy technologiczne. formalnoprawnych uzyskanych na etapie opracowania projektu. Plac montażowy powinien uwzględniać całkowitą długość ze- spawanego pasa rur, który będzie instalowany w otworze prze- Budowa gazociągu metodą wykopu otwartego wiertowym. Ponadto należy dokonać jego oceny pod względem Budowa gazociągów najczęściej odbywa się metodą potokową, ukształtowania terenu oraz konieczności wycinki lasu i występowa- czyli metodą wykopu otwartego, która niesie za sobą wiele ob- nia istniejącej infrastruktury, np. słupów energetycznych. Te czyn- ostrzeń wynikających wprost z przepisów prawa, przepisów wyko- niki decydują o możliwości bezkolizyjnego ułożenia tzw. liry . nawczych oraz podstawowych zasad BHP, m.in.: Wszystkie te elementy mają na celu zminimalizowanie skutków Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeń- ewentualnych uszkodzeń samego gazociągu, jak również izolacji stwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych fabrycznej, która stanowi bierną ochronę katodową gazociągu i po- oraz uruchamianiu instalacji gazu ziemnego (Dz. U. z 2010 r. Nr winna spełniać odpowiednie kryterium odbiorowe. Każdorazowo 2, poz. 6); po wykonaniu danego przekroczenia w technologii bezwykopo- Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeń- wej przeprowadza się pomiar rezystancji danego przejścia. stwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urzą- dzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogo- Podsumowanie wych (Dz. U. z 2001 r. Nr 118, poz. 1263); Nadzór inwestorski jest niezwykle istotnym elementem przy Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeń- realizacji budowy gazociągów przesyłowych. Trasa gazociągów stwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. jest rozciągnięta na dziesiątki, a nawet setki kilometrów i krzyżuje z 2000 r. Nr 40, poz. 470); się z wieloma przeszkodami terenowymi (naturalnymi i sztuczny- innych przepisów. mi), dlatego prawdopodobieństwo napotkania na problemy na- Prowadząc roboty w tej technologii należy także uwzględnić pa- tury środowiskowej, społecznej czy też geologicznej jest bardzo nujące na trasie warunki gruntowo-wodne, tj. nawodnienie terenu, duże. Nadzór inwestorski jest odpowiedzialny m.in. za weryfika- poziom występowania wód gruntowych, rodzaje warstw geologicz- cję zgodności wykonywanych prac z dokumentacją projektową, nych występujących w przekroju wykopu, poziom występowania identyfikowanie wszelkich problemów, ryzyk i zagrożeń, a także gruntów nośnych i nienośnych (torfy, gytie itp.). Ze względu na te podejmowanie odpowiednich działań naprawczych. czynniki może zaistnieć konieczność wcześniejszego odwodnienia Równie ważne są działania wykonawcy robót i to, aby sprostał terenu, budowy wzmacnianych dróg technologicznych (np. dróg on stawianym przed nim wymaganiom jakościowym. Budowa lężniowych wzdłuż trasy gazociągu), zabezpieczenia wykopów gazociągów wysokiego ciśnienia jest wymagającym przedsię- poprzez ich szalowanie, a także wymiany gruntu na głębokości wzięciem, do wykonania którego niezbędny jest odpowiedni po- posadowienia rurociągu. tencjał sprzętowy i kadrowy. Ponadto, wszystkie strony uczest- Założeniem podstawowym przy tej metodzie jest to, by do wy- niczące w procesie budowlanym, tj. inwestor, wykonawca robót kopu układać jak najdłuższe odcinki gazociągu. Po drugie, ważne i wykonawca nadzoru, powinny efektywnie ze sobą współpra- jest, by ograniczać do niezbędnego minimum wykonywanie spo- cować. Dzięki temu możliwe jest identyfikowanie wszelkich pro- in montażowych w wykopie. O ilości koniecznych do wykonania blemów przed ich pojawieniem się i przedstawianie rozwiązań spoin montażowych decyduje stopień zagęszczenia przeszkód te- alternatywnych, co owocuje solidnie i terminowo zrealizowaną renowych na trasie gazociągu. inwestycją. pazdziernik - grudzień 4 / 2013 [07] 63