MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Remigiusz Kutyła
Wykonywanie zdjęć reklamowych
313[05].Z1.09
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Andrzej Zbigniew Leszczyński
mgr inż. Andrzej Polak
Opracowanie redakcyjne:
Konsultacja:
dr inż. Krzysztof Symela
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].Z1.09
 Wykonywanie zdjęć reklamowych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu fotograf.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Materiał nauczania 8
4.1. Sprzęt i materiały do zdjęć katalogowych i reklamowych 8
4.1.1. Materiał nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 13
4.1.3. Ćwiczenia 14
4.1.4. Sprawdzian postępów 16
4.2. Zasady kompozycji i aranżacji zdjęć katalogowych i reklamowych 17
4.2.1. Materiał nauczania 17
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 21
4.2.3. Ćwiczenia 21
4.2.4. Sprawdzian postępów 27
4.3. Zasady wykonywania zdjęć katalogowych i reklamowych 28
4.3.1. Materiał nauczania 28
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 33
4.3.3. Ćwiczenia 33
4.3.4. Sprawdzian postępów 42
5. Sprawdzian osiągnięć 43
6. Literatura 48
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Jesteś w posiadaniu  Poradnia dla ucznia , który będzie Ci pomocny w przyswajaniu
wiedzy i podstawowych umiejętności dotyczących zasad wykonywania zdjęć reklamowych,
używania odpowiedniego sprzętu, wyposażenia i materiałów dla realizacji zdjęć reklamowych
z wykorzystaniem technik klasycznych oraz cyfrowych.
Fotografia reklamowa może mieć wiele odmian. Mogą to być zdjęcia wykonywane tylko
w celu jak najdokładniejszego zaprezentowania przedmiotu lub poprzez zaprezentowanie go
jako atrakcyjnego wizualnie zachęcenie klienta do zakupu tego właśnie obiektu
Zapoznaj się dokładnie z treścią rozdziału Wprowadzenie ponieważ umożliwi Ci to
skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w nauce, w ramach jednostki
modułowej  Wykonywanie zdjęć reklamowych dla zawodu Fotograf 313[05] (patrz
pozycja 15 w załączonej tabeli).
Zawód: Fotograf 313[05]
Lp Kod Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu
.
1. 313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska
2. 313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych
3. 313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową
4. 313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych
5. 313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych
6. 313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych
7. 313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy
8. 313[05].Z1.02 Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych
9. 313[05].Z1.03 Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych
10. 313[05].Z1.04 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi
11. 313[05].Z1.05 Wykonywanie zdjęć portretowych
12. 313[05].Z1.06 Wykonywanie zdjęć plenerowych
13. 313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych
14. 313[05].Z1.08 Wykonywanie zdjęć reportażowych
15. 313[05].Z1.09 Wykonywanie zdjęć reklamowych
16. 313[05].Z1.10 Wykonywanie zdjęć technicznych
Poradnik składa się z pięciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia, Materiał
nauczania, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.
W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które
powinieneś posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej. Jeśli po
analizie uznasz, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez Ciebie opanowane, wówczas
powinieneś ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty w poradnikach z poprzednich
jednostek modułowych. W dotarciu do właściwego poradnika pomoże Ci załączona powyżej lista
jednostek modułowych, która obejmuje swym zakresem cały program nauczania dla zawodu.
W przypadku trudności skonsultuj się z nauczycielem w celu trafnego wyboru poradnika.
W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności, jakie będziesz posiadał po
zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy
rzeczywiście takie umiejętności opanowałaś, pomogą Ci załączone w poradniku sprawdziany
postępów oraz sprawdzian osiągnięć.
Materiał nauczania jest podstawowym składnikiem poradnika i zawiera kompendium
informacji, które powinieneś starannie przyswoić, aby przystąpić do wykonania zaplanowanych
ćwiczeń oraz zaliczenia sprawdzianu osiągnięć. Przykład takiego sprawdzianu jest zawarty na
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
końcu poradnika. Ponadto materiał nauczania zawiera Pytania sprawdzające stan Twojej wiedzy,
która jest wymagana do realizacji danego ćwiczenia. Każde z Ćwiczeń zawartych w poradniku
opisane jest w formie polecenia co należ wykonać. Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia
jest lista działań (czynności) określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia będziesz
realizował indywidualnie lub pracując w zespole z innymi uczniami.
Przy realizacji ćwiczeń polegających na wykonaniu zdjęć musisz pamiętać o dokonaniu
pomiaru światła i ustawieniu w aparacie fotograficznym parametrów naświetlania w trybie
ręcznego sterowania czasem i przysłoną (tzw. manual oznaczony symbolem M).
Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest również Lista wyposażenia stanowiska
pracy. Lista ta umożliwia sprawdzenie czy stanowisko ćwiczeniowe jest wyposażone w środki
dydaktyczne niezbędne do prawidłowego wykonania ćwiczenia. W celu dokonania
samooceny, (określenia jaki jest efekt nabycia wiedzy i umiejętności z danego zakresu
materiału nauczania) możesz posłużyć się narzędziem, które nazywa się Sprawdzian
postępów. Jest to lista kontrolna, którą powinieneś wypełnić odpowiadając na pytanie  tak
lub  nie , co jest równoznaczne z oceną, że potrafisz wykonać daną czynność lub jeszcze jej
nie potrafisz. W tym drugim przypadku powinieneś powtórzyć trening wykonując ponownie
odpowiednie ćwiczenie. Zasadne jest również to, abyś wówczas jeszcze raz przestudiował
zakres materiału nauczania potrzebny do realizacji tych ćwiczeń. Pomoże Ci w tym Twój
nauczyciel, do którego powinieneś zwracać się z pytaniami i wątpliwościami.
Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwia sprawdzenie
poziomu Twoich wiadomości i umiejętności po zakończeniu realizacji programu jednostki
modułowej. Pozytywnie rozwiązany przez Ciebie sprawdzian osiągnięć oraz załączy do oceny
w formie  portfolio efekt realizacji ćwiczeń (wykonane fotografie) stanowił będzie dowód, że
potrafisz zrealizować zdanie zawodowe polegające na prawidłowym wykonywaniu zdjęć
reklamowych. W przypadku sprawdzianu osiągnięć powinieneś również wiedzieć, że ma on
formę testu podobnego do tych, jakie występują w części teoretycznej egzaminu zewnętrznego
dla potwierdzenia kwalifikacji w zawodzie. Dlatego też istotne jest to, żebyś nabrał wprawy
jak takie testy się rozwiązuje, co z pełnością będzie procentować w przypadku Twojego
egzaminu zewnętrznego.
W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy w zakresie tej jednostki modułowej
możesz również skorzystać z listy materiałów z
ródłowych zamieszczonych w części poradnika
nazwanej Literatura. Jednakże to wymaga od Ciebie inicjatywy aby dotrzeć do
rekomendowanego zastawu literatury. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki
szkolnej lub innych bibliotek publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możesz
również uzyskać korzystając z zasobów internetowych.
Jeśli będziesz miał jakiekolwiek trudności ze zrozumieniem treści materiału nauczania lub
ćwiczeń to poproś nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie i pomoc.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W trakcie realizacji ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających
z prowadzonych prac. Przepisy te już wcześniej poznałeś lub poznasz w trakcie nauki.
W czasie pracy poza terenem szkoły koniecznie musisz stosować się do przepisów ruchu
drogowego oraz dbać o ochronę środowiska naturalnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
313[05].Z1
Technologia prac fotograficznych
313[05].Z1.01
Organizowanie stanowiska pracy
313[05].Z1.02
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.03
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.04
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.07
313[05].Z1.05 313[05].Z1.06 313[05].Z1.08 313[05].Z1.09 313[05].Z1.10
Wykonywanie
Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie
zdjęć
zdjęć zdjęć zdjęć zdjęć zdjęć
architektonicznych
portretowych plenerowych reportażowych reklamowych technicznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,
- dobierać czułość matrycy w aparacie cyfrowym oraz rozdzielczość i kompresję zapisu
obrazu wytworzonego przez aparat,
- posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym plików RAW
(danych zapisanych bezpośrednio z matrycy światłoczułej),
- wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć katalogowych
i reklamowych,
- organizować stanowisko pracy fotografa z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i ergonomii pracy,
- posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,
- dobierać optymalny sprzęt i materiały do wykonywania prac fotograficznych,
- wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:
" korzystać z różnych z
ródeł informacji,
" posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką
małoobrazkową, lustrzanką cyfrową, cyfrowym aparatem kompaktowym
z możliwością ręcznych ustawień parametrów,
" stosować obiektywy wymienne,
" posługiwać się elektroniczną lampą błyskową oraz reflektorami studyjnymi
święcącymi światłem ciągłym i błyskowym,
" posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak
i padającego, ciągłego i błyskowego,
" dokonać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie
podłoże i opatrzenie właściwym opisem,
- wykonać szkice i rysunki odręczne w aranżacji planu zdjęciowego,
- wykonywać prace fotograficzne metodami tradycyjnymi i cyfrowymi,
- magazynować, przechowywać i dokumentować materiały fotograficzne zgodnie
z obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami i standardami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- odróżnić zdjęcie katalogowe od zdjęcia reklamowego,
- dobrać odpowiedni sprzęt fotograficzny (rodzaj aparatu, rodzaj obiektywu) do wykonania
zdjęć katalogowych i reklamowych,
- dobrać odpowiednie materiały do wykonania zdjęć katalogowych i reklamowych lub
dobrać właściwe parametry zapisu cyfrowego do wykonania zdjęć katalogowych
i reklamowych,
- dobrać odpowiedni sprzęt dodatkowy do wykonania zdjęć katalogowych i reklamowych,
- dobrać odpowiednie tło do zdjęć katalogowych i reklamowych,
- dokonać konfiguracji oświetlenia zdjęć katalogowych i reklamowych,
- zastosować przy wykonywaniu zdjęć katalogowych i reklamowych różne kierunki
oświetlenia dla uzyskania określonego efektu,
- wykonać zdjęcie reklamowe w różnych wariantach oświetleniowych i na różnym tle,
- wykonać zdjęcie katalogowe w warunkach atelierowych,
- wykonać aranżację zdjęcia reklamowego pojedynczego przedmiotu,
- wykonać aranżację zdjęcia reklamowego wielu przedmiotów,
- wykonać zdjęcie katalogowe dużego obiektu w pomieszczeniu w którym się on znajduje,
- wybrać odpowiednią perspektywę do wykonania fotografii reklamowej i katalogowej,
- dobrać elementy i tło zdjęcia reklamowego aby kompozycja opierała się na zasadzie
kontrastów,
- dobrać elementy i tło zdjęcia reklamowego aby kompozycja opierała się na zasadzie
podobieństw,
- wykonać zdjęcie katalogowe przedmiotu ze szkła,
- wykonać zdjęcia reklamowe wyrobów ze szkła na jasnym i ciemnym tle,
- wykonać zdjęcia katalogowe przedmiotów wykonanych z różnych materiałów: tkaniny,
metalu, drewna, tworzyw sztucznych,
- ocenić jakość wykonanych zdjęć obiektów reklamowych oraz sporządzić  portfolio prac.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Sprzęt i materiały do zdjęć katalogowych i reklamowych
4.1.1. Materiał nauczania
Specyfika zdjęć katalogowych i reklamowych
Fotografia katalogowa to obrazy fotograficzne przeznaczone do katalogów, cenników
i prospektów handlowych lub naukowych. Zdjęcia takie mają za zadanie dokładne
i realistyczne, a równocześnie estetyczne ukazanie przedmiotów. Zwykle są to zdjęcia
bezcieniowe i beztłowe (lub na tle jednostajnym). [Poz. 5, s. 91]
a) b)
Fot. 1. Dwa zdjęcia tego samego przedmiotu: a) zdjęcie katalogowe, b) zdjęcie reklamowe.
y
ródło: materiały autorskie.
Fotografia reklamowa - to fotografia przedmiotów codziennego użytku lub innych
wyrobów przemysłowych, rzemieślniczych i produktów rolno-spożywczych, której celem jest
atrakcyjne ukazanie ich, zachęcające do nabycia. Zdjęcia reklamowe stanowią bardzo szeroką
dziedzinę działalności fotograficznej. Są one bezpośrednim materiałem reklamowym do
reprodukcji w informatorach, folderach i książkach. Powinny charakteryzować się wyraz
nÄ…
myślą przewodnią i przedstawiać reklamowane wyroby, w sposób jasny, precyzyjny,
a jednocześnie komunikatywny. W związku z tym zdjęcie reklamowe wymaga odpowiedniego
przygotowania się do jego wykonania. Najpierw należy wykonać szkic i zaaranżować
konkretną kompozycję i perspektywę widzenia obrazu, a następnie wykonać zdjęcie.
Zazwyczaj wykonuje się kilka, a czasem kilkanaście zdjęć tego samego zestawu przedmiotów
i dopiero z nich wybiera się zdjęcie najlepsze, które służy do dalszego wykorzystania. [Poz. 5,
s. 96]
Fot. 2. Przykład zdjęcia reklamowego. y
ródło: materiały autorskie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
We realiach współczesnego, zinformatyzowanego społeczeństwa zarówno fotografia
reklamowa jak i katalogowa przeżywa swój rozkwit. Zajmują się nią nie tylko zawodowi
fotografowie, ale i laicy pozbawieni jakichkolwiek podstaw teoretycznych. Powodem tego sÄ…
aukcje internetowe gdzie można kupić i sprzedać prawie wszystko. Większość zdjęć
w serwisach aukcyjnych, pokazujących obiekty będące przedmiotem sprzedaży, jest na niskim
poziomie. Jeśli śledzisz aukcje to pewno zauważyłeś, że przedmioty dobrze sfotografowane
osiągają lepsze ceny. Dlatego też, na forach fotograficznych możesz się spotkać z tysiącami
postów dotyczących wymiany doświadczeń w wykonywaniu fotografii katalogowej
i reklamowej. Ostatnio, coraz częściej do zakładów fotograficznych trafiają klienci
zamawiający zdjęcia przedmiotów do aukcji internetowych.
Materiały zdjęciowe wykorzystywane w fotografii katalogowej i reklamowej.
Do wykonywania tego typu zdjęć najczęściej używa się materiałów zapewniających jak
najlepszą jakość zarówno w zakresie odwzorowania barw jak i szczegółów, ponieważ obraz
powinien być ostry, charakteryzować się dużą rozdzielczością, mieć dużą rozpiętość tonów
i wykazywać drobne, niezauważalne ziarno. Niemal wszystkie zdjęcia studyjne są wykonywane
na filmach stosunkowo mało czułych, o dużej rozdzielczości i małym ziarnie. Właśnie te duże
wymagania dotyczące jakości obrazu powodują, że do wykonywania zdjęć katalogowych
reklamowych praktycznie nie stosuje się filmów małoobrazkowych, natomiast, z uwagi na
stosunkowo dobrą jakość i wygodę użycia (oraz stosunkowo niewielkie koszty) fotografowie
chętnie posługują się materiałami średnioformatowym o rozmiarach klatki od 45 x 60 mm do
60 x 90 mm. Popularne i przydatne ze względu na ich wielkość są również błony cięte
używane w aparatach wielkoformatowych.
Do fotografii katalogowej i reklamowej stosuje się głównie błony barwne diapozytywowe
i czasami negatywowe. Błon czarno-białych używa się bardzo rzadko  tylko przy
nietypowych zamówieniach. Jeśli zdjęcia mają być wykorzystywane jako reprodukcje
drukarskie w książkach czy czasopismach, to wiąże się to z wykonaniem ich skanowania.
W tym celu lepiej sprawdzają się przezrocza i dlatego też one dominują w profesjonalnej
fotografii studyjnej wykonywanej z użyciem tradycyjnej techniki zdjęciowej. Jeśli natomiast
produktem końcowym ma być odbitka fotograficzna, lepszym materiałem podstawowym jest
negatyw.
Obecnie, najczęściej klienci życzą sobie otrzymać wykonane zamówienie w formie
cyfrowej przeznaczonej do dalszej obróbki. Wynika to z faktu, że wszystkie firmy reklamowe
i poligraficzne (drukarnie) posługują się wyłącznie technologią cyfrową. Jeśli klient dostarczy
do drukarni zdjęcie w postaci diapozytywu lub w formie wydruku czy kopii pozytywowej to
i tak będzie ono musiało zostać zeskanowane i wprowadzone do pamięci komputera, za co
drukarnia pobierze dodatkową opłatę. Dlatego też przystępując do wykonania zamówienia,
poproś klienta o kontakt telefoniczny z drukarnią lub firmą reklamową, która będzie prowadzić
dalsze prace z wykonanym przez Ciebie zdjęciem i ustal dokładne parametry techniczne, jakie
ma spełniać zdjęcie. Jeśli będziesz wykonywał zlecenie za pomocą cyfrowej techniki zdjęciowej
pamiętaj o tym, że podnosząc czułość ustawienia matrycy aparatu pogorszeniu ulega jakość
techniczna zdjęć. Kontroluj czy używana przez ciebie czułość spełni oczekiwania klienta a jeśli
to tylko możliwe staraj się używać najniższej dostępnej w aparacie czułości matrycy oraz
korzystaj z zapisu w formacie RAW.
Przed przystąpieniem do wykonania zamówienia polegającego na wykonaniu zdjęć
reklamowych lub katalogowych musisz dokładnie z klientem ustalić, jaką formę końcową ma
przybrać wykonana przez Ciebie praca. Niejednokrotnie wybór sprzętu i materiałów do
wykonania zamówienia będzie należał do Ciebie i tylko wybór właściwej techniki zdjęciowej
przyniesie ci sukces. Bardzo rzadko zdjęcie wykonane przez Ciebie będzie funkcjonować
samodzielnie np. w postaci barwnych wydruków upiększających siedziby firmy. Najczęściej
Twoje zdjęcia będą wykorzystywane przez firmy reklamowe do tworzenia kampanii
reklamowych danych produktów lub firm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Do wykonywania zdjęć katalogowych i reklamowych wykorzystuje się najczęściej
następujące typy aparatów fotograficznych:
Aparaty wielkoformatowe mają swoje stałe miejsce w nowoczesnej fotografii. W czasach
technologii cyfrowej pomysł używania olbrzymiego aparatu, wydaje się śmieszny. Jednak
aparaty te ze względu na wielkość i jakość uzyskiwanego obrazu są powszechnie używane do
wykonywania zdjęć reklamowych i katalogowych. Już sama wielkość stosowanej błony daje im
przewagÄ™ nad innymi typami, ale nie jest to ich jedyna zaleta. Aparaty wielkoformatowe
zapewniają takie warunki kontroli końcowego wyniku, jakie rzadko można uzyskać
w aparatach o innym formacie. Na ogół umożliwiają pochylanie, obracanie oraz przesuwanie
w górę i w dół płaszczyzny błony i obiektywu, co daje niezwykłe możliwości kontrolowania
perspektywy i głębi ostrości. Zaletą aparatu wielkoformatowego jest jakość obrazu, jaką może
on zapewnić. Typowym rozmiarem błon używanych w tych aparatach jest 12,5 x 10 cm (5 x 4
cali), ale w niektórych aparatach można używać błon o wielkości nawet 12,5 x 18 cm (5 x 7
cali) czy 25 x 20 cm (10 x 8 cali). Dla firmy, która chce reklamować swój produkt na
ogromnych tablicach ogłoszeniowych, ta dodatkowa jakość ma podstawowe znaczenie
w związku z koniecznością uzyskania jak najlepszych warunków technicznych. Zazwyczaj, za
pomocą tego typu aparatów, wykonuje się zdjęcia na diapozytywach, które po wywołaniu
skanuje się na profesjonalnych skanerach uzyskując obrazy cyfrowe rozdzielczości
kilkadziesiąt czy nawet kilkaset milionów pikseli, dzięki czemu zdjęcie mnożna powiększać do
wielkości billboardu bez zauważalnej straty szczegółów. [Poz. 3, s. 352] Do wielu aparatów
wielkoformatowych produkowane są przystawki cyfrowe przy pomocy których można
uzyskać rozdzielczość obrazu cyfrowego wynoszącą kilkadziesiąt milionów pikseli. Pozwalają
one na wykorzystanie niewÄ…tpliwie przydatnych cech aparatu wielkoformatowego
(np. pochyłów czołówek) i nowoczesnej cyfrowej techniki zdjęciowej. Przy ich zastosowaniu
można zrezygnować z ustawiania kadru na matówce ponieważ obraz projektowany przez
obiektyw jest w czasie rzeczywistym przetwarzany na obraz cyfrowy i wtedy można
dokonywać kadrowania kontrolując obraz na ekranie komputera. Kiedy już obraz zostanie
skadrowany wykonujemy zdjęcie poprzez wysłanie polecenia dokonania ekspozycji
bezpośrednio z komputera. Po ekspozycji obraz ten zostaje zapisany bezpośrednio na dysku
twardym komputera.
Aparaty średnioformatowe do niedawna były sprzętem najczęściej i najchętniej używanym
przez fotografów do wykonywania fotografii katalogowej i reklamowej. Podstawową ich
zaletą jest stosunkowo duży rozmiar klatki w połączeniu ze znakomitą rozpiętością tonalną
i odwzorowaniem barw diapozytywu lub negatywu. Obecnie, ta technika zdjęciowa wychodzi
z użycia na korzyść techniki cyfrowej, która jest tańsza, nie wymaga skomplikowanej
obróbki chemicznej, a przede wszystkim efekt wykonanych zdjęć jest widoczny natychmiast.
Jednak są sytuacje gdzie wykonanie zdjęć na materiale diapozytywowym jest niezbędne.
Zdjęcia wykonywane aparatami średnioformatowym na diapozytywowych materiałach
zdjęciowych mają zastosowanie przy zamówieniach gdzie klient życzy sobie zdjęć do druku
(o rozdzielczości 300 dpi) w rozmiarze większym od A3 (ok. 30x40 cm). Wykonane
diapozytywy skanuje siÄ™ przy pomocy skanera, a zeskanowany obraz wykorzystywany jest
dalej w poligrafii. Technika wykonywania zdjęć reklamowych aparatami średnioformatowym
przejdzie do historii fotografii w ciągu kilku następnych lat, gdy każda z firm fotograficznych
będzie mogła sobie pozwolić na aparaty cyfrowe, które są już produkowane, lecz barierą dla
zakupu jest ich cena.
Do fotografii reklamowej z racji stosunkowo niskiej (jak dla poligrafii) jakości w zasadzie nie
stosuje się aparatów małoobrazkowych.
Obecnie, często do fotografii katalogowej i reklamowej stosuje się aparaty cyfrowe typu
lustrzanka lub nawet cyfrowe aparaty kompaktowe. Oczywiście muszą to być aparaty
z odpowiednio dużą rozdzielczością rejestrowanego obrazu oraz muszą posiadać jak najlepsze
jakościowo obiektywy, również muszą mieć możliwość zapisu w formacie RAW.
W pierwszym kwartale 2006 roku aparaty o rozdzielczości matrycy 7 mln pikseli należą do
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
aparatów, na które może sobie pozwolić każdy zaawansowany amator, a aparaty rejestrujące
obraz w rozdzielczości 12-14 milionów pikseli są standardowym wyposażeniem większości
lepszych firm fotograficznych.
Do druku w folderach reklamowych drukarnie wymagają zdjęć o rozdzielczość 300 dpi
(czyli 14 mln pikseli zapewni dobry wydruk o maksymalnym rozmiarze około 40x50 cm), do
druków wielkoformatowych wystarczy 80 - 120 dpi (czyli 14 mln pikseli zapewni w miarę
dobry wydruk o maksymalnym rozmiarze np.140x200 cm).
Obecnie (na poczÄ…tku 2006 roku) najbardziej zaawansowanym technologicznie aparatem
używanym do wykonywania zdjęć reklamowych zarówno w studio jak i w terenie poza
studiem jest aparat cyfrowy Hasselblad H2D-39 (produkowany przez firmÄ™ znanÄ…
z doskonałych aparatów średnioformatowych) posiada matrycę cyfrową o rozdzielczości 39
milionów pikseli. Zdjęcie uzyskane z tego aparatu zajmuje ponad 100 Mb (plik Raw). Tylna
ścianka z przetwornikiem obrazu jest wymienna i można ją zamienić na kasetę z filmem typu
120. Natomiast cyfrową tylną ściankę można zamontować do kilku innych rodzajów aparatów
w tym i wielkoformatowych. Oczywiście, tylna ścianka, posiada możliwość zapisu w formacie
RAW. Aparaty te wyposażono w nowoczesną technologię cyfrowej korekcji aberracji
chromatycznej, dzięki czemu uzyskuje się doskonałej jakości obraz na całej powierzchni
obrazu.
Jak już wiesz, zdjęcia katalogowe i reklamowe muszą być wykonywane z zastosowaniem
technik gwarantujących jak najlepszą jakość techniczną. Zasada ta obowiązuje przy wyborze
obiektywów. Do wykonywania zdjęć katalogowych i reklamowych praktycznie nie stosuje się
(z uwagi na zniekształcenia które powodują) obiektywów szerokokątnych. Rzadko też stosuje
się obiektywy zmiennoogniskowe, które jak wiesz mają gorsze parametry techniczne od
obiektywów o stałej ogniskowej. Do fotografii katalogowej i reklamowej najlepiej nadają się
obiektywy o stałej ogniskowej, standardowej lub nieco dłuższej, o stosunkowo dużym
otworze względnym i pozbawione wad soczewek.
Zdjęcia katalogowe i reklamowe wykonuje się zazwyczaj w studio przy użyciu różnego
rodzaju lamp. Główną przyczyną stosowania tego typu oświetlenia jest uniezależnienie się od
światła dziennego oraz możliwość dokonywania dowolnych zmian kierunku i sposobów
oświetlania.
Lampy błyskowe w postaci oświetlenia studyjnego są standardowym z
ródłem światła
w większości firm zajmujących się fotografią katalogową i reklamową. Główną zaletą światła
błyskowego jest to, że jest ono szybkie i zimne w przeciwieństwie lamp żarowych, które
generują duże ilości ciepła. Zazwyczaj błysk nie trwa dłużej niż 1/1000 czy 1/500 sekundy.
Dzięki temu można sobie poradzić z fotografowaniem obiektów szybko poruszających się,
takich jak kropelki rozchlapywanej cieczy czy bąbelki gazu w napojach. Mała ilość ciepła
wytwarzanego przez lampy błyskowe jest istotną zaletą nie tylko dlatego, że stwarza bardziej
komfortowe warunki pracy (szczególnie w małym studiu), ale także ze względu na to, że
umożliwia wygodne i nieskomplikowane stosowanie dużej gamy urządzeń rozpraszających
światło.
Światło ciągłe  żarowe też ma swoje zalety przy fotografowaniu zdjęć katalogowych
i reklamowych, ponieważ ekspozycję można regulować przez zmianę wartości czasu otwarcia
migawki pozostając przy maksymalnej wartości przysłony - czas naświetlenia nie wpływa
bowiem na jakość obrazu pod warunkiem, że obiekt zdjęcia jest statyczny. Ponieważ do
większości prac studyjnych przy fotografowaniu zdjęć katalogowych i reklamowych używana
jest czułość zazwyczaj nie większa niż 100 ISO to niekiedy użycie światła ciągłego jest
bardziej uzasadnione (np. gdy trzeba oświetlić dużą przestrzeń, a nie masz odpowiednich lamp
błyskowych). Natomiast, gdy obiekty są oświetlane z bardzo bliskiej odległości istnieje
niebezpieczeństwo, że rekwizyty (np. żywność) mogą ulec zniszczeniu na skutek nadmiernego
nagrzania.
Przy fotografowaniu zdjęć katalogowych ważne jest, aby wszystkie istotne cechy obiektu
były dobrze oświetlone i dawały jak najpełniejszy jego obraz. Nie jest tu wskazane oświetlenie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
 artystyczne dające głębokie cienie i bogactwo półtonów związanych z oświetleniem.
Zazwyczaj do zdjęć katalogowych stosuje się oświetlenie równomierne, dające pełny i jak
najwyraz
niejszy obraz całego obiektu.
Podobnie jak i w innych rodzajach zdjęć, przy fotografowaniu zdjęć reklamowych
rozróżnia się światło zasadnicze (główne), światła dopełniające (rozjaśniające cienie) i światła
efektowe. Światłem zasadniczym jest z
ródło światła, które daje ogólne  główne oświetlenie
obiektu. Przy projektowaniu oświetlenia najpierw ustawia się zasadnicze z
ródło światła i jego
działaniu podporządkowuje się inne z
ródła światła. Rodzaj światła zasadniczego decyduje
o charakterze zdjęcia. Ostre światło o zdecydowanym kierunku daje mocny i wyrazisty cień,
który na fotografii ma ciemny, głęboki odcień szarości. Bardzo miękkie cienie uzyskuje się
przy stosowaniu bezpośredniego, rozproszonego oświetlenia, a przy świetle pośrednim 
bardzo rozproszonym - cienie w ogóle nie występują.
Światła efektowe uzupełniają zestaw oświetlenia. Przez specjalne ustawienie dodatkowych
z
ródeł światła możemy świadomie spowodować powstanie odbić i refleksów albo rozjaśnić
dodatkowo określone części obiektu zdjęcia. Do rozjaśnienia można również użyć małych
luster, co upraszcza znacznie zestawienie oświetlenia i często przynosi interesujące efekty.
Znajomość tych technicznych warunków oświetlenia stanowi punkt wyjścia do
świadomego zastosowania oświetlenia jako środka kompozycji zdjęcia. Oświetlenie umożliwia
np. przez rozłożenie świateł i cieni uzyskanie wrażenia przestrzeni i kontrastu wartości
tonalnej, wydobycie charakterystycznych cech powierzchni przedmiotu i jej ożywienie. Można
dzięki temu dokładnie odtworzyć określone, interesujące nas właściwości materiałów
i przedmiotów.
Zastosowanie odpowiedniego oświetlenia pozwala na nadanie zdjęciu charakterystycznej
wymowy. Obrazy jasne, świetliste sprawiają wrażenie lekkich i swobodnych, natomiast obrazy
utrzymane w ciemnych tonach, z mocno zarysowanymi cieniami i wyraz
nie widocznym
kierunkiem oświetlenia zasadniczego, są poważne, a nawet dość surowe. Naturalnie pomiędzy
tymi dwiema skrajnościami jest wiele stopni pośrednich. Faktem jest jednak, że odpowiednie
oświetlenie nadaje fotografii pewien swoisty charakter i indywidualny styl.
Czasami, do wykonania zdjęć reklamowych można posłużyć się światłem słonecznym
rozproszonym przez jednolitą warstwę chmur, Równomierność oświetlenia i  połysk , jakie
osiąga się przy naturalnym oświetleniu mają swój niepowtarzalny urok. Do rozjaśnienia
poszczególnych części obiektu stosuje się wtedy odpowiednio ustawione ekrany, wykonane
z materiałów dobrze odbijających światło, np. folii, kartonów lub płótna. Pomimo tych zalet
trudno w pracy usługowej zdawać się na kaprysy pogody i czekać kilka czy kilkanaście dni na
odpowiedniÄ… pogodÄ™.[Poz. 8 , s. 25-27]
Inne akcesoria
Wykonując zdjęcia katalogowe i reklamowe zazwyczaj dużo czasu musimy poświęcić
ustawianiu fotografowanych przedmiotów. Ważną zatem sprawą jest stabilność
i unieruchomienie aparatu fotograficznego aby jego położenie nie ulegało zmianie wraz z każdą
przymiarką do wykonania zdjęcia. Wykonując pracę aparatem wielkoformatowym nie mamy
innej możliwości zapewnienia mu stabilności niż posłużenie się statywem, ale i wykonując
pracę każdym innym rodzajem aparatu niezbędny okaże się porządny, ciężki statyw atelierowy
z poziomicą oraz z możliwością pochyłów głowicy w każdą stronę.
Aby fotografowane przez Ciebie przedmioty wyglądały atrakcyjnie lub aby widać było ich
istotne części niezbędne będzie posłużenie się różnego rodzaju podpórkami, szczypcami,
klipsami czy żyłką do podwieszania elementów. Do mocowania niewielkich elementów dobrze
sprawdza się tu plastelina ale wadą jest to, że zostawia tłuste plamy i rozpływa się w wyższych
temperaturach.
Jeżeli wykonujesz zdjęcie wielu, czasami drobnych, elementów musisz je precyzyjnie
rozmieścić. Na zaawansowanym etapie komponowania takich zdjęć dokonywanie zmian
w końcowym ustawieniu jest przedsięwzięciem bardzo delikatnym. Poruszenie jednego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
przedmiotu może zakłócić położenie innych, więc użyteczny staje się nieduży zestaw narzędzi
do wprowadzania takich niewielkich poprawek (penset, szczypiec, itp.).
Niektóre przedmioty przed wykonaniem ich zdjęć reklamowych trzeba dodatkowo
uatrakcyjnić stosując różnego rodzaju zabiegi. Na przykład do pracy z niektórymi artykułami
żywnościowymi czy cieczami przydatne są: spryskiwacze, parownice i zamrażarki które
przydają się do nakładania warstw wilgoci na powierzchnie przedmiotów. Sprężone powietrze
i system rurek umożliwiają wytworzenie pęcherzyków czy wzburzenie powierzchni wody, a za
pomocą pipetek i strzykawek można precyzyjnie dozować ciecze i wstrzykiwać do nich
barwniki. Gliceryna jest użytecznym materiałem zastępującym wodę, zwłaszcza przy
pokrywaniu powierzchni i wytwarzaniu kałuż i kropel  jest ona bardziej gęsta i dobrze
utrzymuje kształt kropel.
Przy fotografowaniu niektórych przedmiotów na ich powierzchni mogą powstawać silne
odblaski świetlne które zniekształcają fotografowany obiekt. Na ogół, zabiegi takie jak silne
rozproszenia światła czy manewrowanie przedmiotem przynoszą efekty mało zadowalające.
W takich przypadkach niezbędny się okaże namiot świetlny, który zapewni w miarę jednolite
oświetlenie całego przedmiotu, gdy znajdzie się on w jego wnętrzu.
Przy fotografowaniu z zastosowaniem światła ciągłego może Ci być potrzebny również
wężyk fotograficzny lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu, osłona
przeciwsłoneczna zabezpieczy Cię przed niespodziewanymi refleksami, a arkusze czarnego
kartonu pomogą w ukierunkowaniu światła.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak powinny być przedstawione rzeczy będące tematem zdjęcia reklamowego?
2. Czym powinno charakteryzować się zdjęcie katalogowe?
3. Jakie materiały zdjęciowe wykorzystywane są najczęściej w fotografii katalogowej
i reklamowej?
4. Kiedy, do wykonywania zdjęć w fotografii reklamowej, używa się negatywów barwnych?
5. Jaki format (rodzaj) plików jest najlepszy dla zapisu zdjęć katalogowych i reklamowych
wykonanych technikÄ… cyfrowÄ…?
6. Dlaczego, do fotografowania zdjęć katalogowych i reklamowych, rzadko używa się
aparatów małoobrazkowych?
7. Jakie kryteria powinny spełniać obiektywy wykorzystywane do fotografii katalogowej
i reklamowej?
8. Jakie są zalety oświetlenia błyskowego przy wykonywaniu zdjęć katalogowych
i reklamowych?
9. Jakie są zalety oświetlenia ciągłego (żarowego) przy wykonywaniu zdjęć katalogowych
i reklamowych?
10. W jakim celu przy wykonywaniu zdjęć katalogowych i reklamowych stosuje się światło
efektowe?
11. Jakiej substancji można używać, przy wykonywaniu zdjęć reklamowych, w zastępstwie wody?
12. Do czego, przy wykonywaniu zdjęć katalogowych i reklamowych, służy namiot świetlny?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj wyboru aparatu fotograficznego i materiałów zdjęciowych do wykonania
barwnego zdjęcia reklamowego którego docelowy wymiar (po wydrukowaniu) ma wynosić:
szerokość 4 metry, a długość 5 metrów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia  podział pracy w zespole  jeden członek
zespołu poszukuje informacji w Internecie, a drugi w książkach, katalogach i poprzez
telefonowanie do firm zajmujÄ…cych siÄ™ wydrukami wielkoformatowymi,
4) dokonać wyszukania informacji w Internecie, znalez
ć telefony kontaktowe i telefonicznie
zapytać jakie parametry ma spełniać zdjęcie,
5) napisać na kartce parametry techniczne, które ma spełniać zdjęcie o warunkach
określonych w poleceniu ćwiczenia,
6) wyszukać sprzęt i materiały spełniające warunki techniczne określone w punkcie 5,
7) wybrać, z przygotowanego zestawu, sprzęt i materiały go wykonania zdjęcia spełniającego
kryteria określone w poleceniu ćwiczenia,
8) opisać na kartce jaki rodzaj aparatu i materiału zdjęciowego wybrałeś i na jakich
informacjach opierałeś się dokonując właśnie takiego wyboru,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) dołączyć pracę do portfolio,
11) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer PC z dostępem do Internetu,
- książki, czasopisma fachowe z zakresu fotografii i katalogi reklamowe,
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: aparat wielkoformatowy, lustrzanka
średnioformatowa, lustrzanka małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat
kompaktowy,
- barwne materiały zdjęciowe negatywowe i pozytywowe,
- telefon komórkowy lub stacjonarny, książka telefoniczna,
- arkusz białego papieru o formacie A4, długopis.
Ćwiczenie 2
Dokonaj wyboru aparatu fotograficznego i techniki zdjęciowej oraz materiałów
światłoczułych do wykonania zdjęć katalogowych wyrobu w postaci żelazka do prasowania.
Zdjęcie ma być docelowo wydrukowane jako czarno-białe w formacie 6x9 cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
4) napisać na kartce formatu A4 propozycje wyboru aparatu, materiałów światłoczułych lub
czułości matrycy cyfrowej oraz rodzaju pliku w jakim ma być obraz zapisany wraz
z uzasadnieniem wyboru,
5) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
6) dołączyć pracę do portfolio,
7) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,
- książki i czasopisma fachowe z zakresu fotografii,
- barwne i czarno-białe materiały zdjęciowe negatywowe i pozytywowe,
- komputer PC z dostępem do Internetu,
- arkusz białego papieru o formacie A4, długopis.
Ćwiczenie 3
Wyszukaj w materiałach reklamowych, katalogowych i Internecie zdjęcia reklamowe
i katalogowe. Przygotuj prezentację przedstawiając osobno każde z tych rodzajów fotografii.
Uzasadnij, dlaczego dane zdjęcia zakwalifikowałeś do danej kategorii.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować podział pracy w zespole  kto z członków zespołu wyszukuje dany rodzaj
zdjęć oraz kto zaprezentuje wykonaną pracę,
4) przystąpić do wyszukiwania zdjęć, wyszukane zdjęcia zapisać w pamięci komputera,
5) wykonać prezentację komputerową,
6) dokonać publicznej prezentacji efektów pracy,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć pracę do portfolio (np. w formie płyty CD).
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer PC z dostępem do Internetu (1 szt. na zespół),
- płyta CD (po 1 szt. na każdego ucznia).
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj wyposażenie atelier służącego do wykonywania fotografii katalogowych
i reklamowych techniką cyfrową. Przedstaw w formie pisemnej dwie propozycje zakupów
wraz z kosztorysem w wersji maksymalnej i minimalnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować podział pracy w zespole  który z członków wyszukuje jakie informacje oraz
kto zaprezentuje wykonanÄ… pracÄ™,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4) przystąpić do wyszukiwania informacji na temat wyposażenia atelier do zdjęć
katalogowych i reklamowych,
5) wykonać pisemnie dwie wersje zakupów wyposażenia atelier służącego do wykonywania
fotografii katalogowych i reklamowych technikÄ… cyfrowÄ…  w wersji minimum i maksimum,
6) dołączyć do każdej listy opis jaki zakres prac można wykonać przy wykorzystaniu każdego
z zaproponowanych zestawów sprzętu,
7) dokonać prezentacji efektów pracy na forum grupy,
8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
9) dołączyć pracę do portfolio z odpowiednim opisem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer PC z dostępem do Internetu (1 szt na zespół),
- książki, czasopisma fachowe z zakresu fotografii i katalogi reklamowe firm produkujących
sprzęt fotograficzny,
- arkusze papieru A4, długopis, ołówek (1 zestaw na zespół).
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) odróżnić zdjęcie katalogowe od reklamowego?
ðð ðð
2) wybrać właściwy sprzęt do wykonania zdjęcia reklamowego lub
ðð ðð
katalogowego?
3) wybrać materiały zdjęciowe lub parametry zapisu obrazu cyfrowego
ðð ðð
właściwych dla wykonania zdjęć reklamowych i katalogowych?
4) wyjaśnić dlaczego niektóre zdjęcia katalogowe i reklamowe należy
ðð ðð
wykonywać na diapozytywach?
5) dobrać sprzęt oświetleniowy do wykonania zdjęć katalogowych
ðð ðð
i reklamowych?
6) zaprojektować wyposażenie atelier do wykonywania zdjęć katalogowych?
ðð ðð
7) zaprojektować wyposażenie atelier do wykonywania zdjęć reklamowych?
ðð ðð
8) dokonać wyboru sprzętu dodatkowego do wykonania określonej pracy
ðð ðð
z zakresu fotografii reklamowej lub katalogowej?
9) rozpoznać zestaw sprzętu do wykonania określonych prac z zakresu fotografii
ðð ðð
reklamowej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.2. Zasady kompozycji i aranżacji zdjęć katalogowych
i reklamowych
4.2.1. Materiał nauczania
Kompozycja w fotografii jest elementem szczególnie istotnym. Powinna być zawsze
przemyślana i przez to harmonijna we wszystkich szczegółach. Przy komponowaniu zdjęcia
reklamowego chodzi o to by oglądający już po pierwszym spojrzeniu uchwycił to co jest istotą
zdjęcia i aby wywołało ono określone odczucia i skojarzenia myślowe. W fotografii
reklamowej dobrze się sprawdza ogólnie stosowana w fotografii, zasada złotego podziału.
Przy fotografowaniu zdjęć katalogowych i reklamowych występują elementy wymagające
szczególnej uwagi. Po pierwsze to czystość  każda fotografia zdjęć katalogowych
i reklamowych daje oglądającemu możliwość bardzo szczegółowego przyjrzenia się obiektowi,
tak więc skazy, zacieki, odciski palców i warstwa kurzu są na ogół bardzo dobrze widoczne
zwłaszcza na gładkich i błyszczących powierzchniach. Czystość i przejrzystość zdjęcia
katalogowego i reklamowego uzyskujemy też za pomocą głębi ostrości. Przy wykonywaniu
takich zdjęć nie powinno stosować się pełnego otworu przysłony, a kompozycję zdjęcia
konstruuje się mając na uwadze to by wszystkie elementy znalazły się w przestrzeni objętej
ostrością. W zdjęciach katalogowych ostrość całego obiektu jest wręcz warunkiem
obowiązkowym a w fotografii reklamowej prawie nie spotyka się zdjęć, w których przestrzeń
ostrości nie pokrywałaby całej przestrzeni widocznej na zdjęciu.
Kompozycja w zdjęciach katalogowych jest bardzo prosta - sprowadza się do dokładnego
pokazania wszystkich charakterystycznych i kluczowych wizerunków fotografowanego
przedmiotu. Czasami konieczne jest wykonanie kilku zdjęć z różnych stron obiektu w celu
pełnego zobrazowania jego cech. Tło przy takich zdjęciach powinno być neutralne  najlepiej
białe lub szare. Jeśli fotografowany obiekt jest wielokolorowy to unikamy stosowania tła, które
mogłoby  zlać się z elementami obiektu. Najczęściej jednak, po wykonaniu zdjęć tło jest
usuwane ze zdjęcia za pomocą techniki cyfrowej.
Fot. 3. Przykłady zdjęć katalogowych aparatu cyfrowego Hasselblad H2D-39
y
ródło: [online] http://www.mobilewhack.com/reviews/hasselblad_39_series.html
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Przed przystąpieniem do wykonywania zdjęcia katalogowego określonego przedmiotu
wskazane jest uzgodnienie ze zleceniodawcą, z której strony obiekt ma byś sfotografowany.
Fotografując z pozoru proste urządzenia czasami możesz nie być świadomy że fotografujesz je
z niewłaściwej strony.
Kompozycja w fotografii zdjęć reklamowych ma znaczenie pierwszoplanowe. Jednak
zdefiniowanie ogólnych warunków, jakie powinny być spełnione, by kompozycja była jak
najlepsza, jest niełatwą sprawą. Każdy przedmiot można ukazać w atrakcyjny sposób. Jest to
zależne tylko od pomysłu fotografa i techniki wykonania zdjęć. Aby uzyskać dobre zdjęcie
reklamowe, trzeba tak dobrać kształt, kolor i ułożenie obiektów, by na zdjęciu stanowiły one
harmonijną całość. Jest to najtrudniejsza część tworzenia tego typu fotografii. Otrzymana
kompozycja powinna charakteryzować się równowagą lub  wręcz przeciwnie  opierać się na
zasadzie kontrastów. Najlepszym sposobem komponowania zdjęcia reklamowego jest ułożenie
głównego jego elementu w odpowiedniej przestrzeni. Jeśli na zdjęciu ma się znajdować kilka
obiektów to do obiektu głównego należy dopasować pozostałe obiekty, w ten sposób by
stworzyć atrakcyjną kompozycję.
Aby dokonać odpowiedniego doboru ustawienia pojedynczego obiektu, należy
odpowiedzieć sobie na pytanie jakie są jego cechy charakterystyczne a które na tyle atrakcyjne,
że postanowiliśmy sfotografować właśnie tą jego stronę.
W zdjęciach reklamowych ważne są proporcje i rozmieszczenie obiektów. Najlepszą
metodą na odpowiednie ułożenie kilku przedmiotów na jednym zdjęciu jest
eksperymentowanie, czyli dobieranie i ustawianie obiektów według własnego gustu.
Jeśli zależy nam na uzyskaniu kompozycji opartej na kontrastach, musimy tak dobrać
przedmioty, by różniły się od siebie (np przedmiot o obłych krawędziach z przedmiotem
 kanciastym , elementy trójkątne z kwadratowymi itp,.). Jeśli jest to kolor, to do uzyskania
harmonii i uzupełnienia kompozycji powinniśmy szukać obiektów o podobnych barwach. Jeśli
chcemy oprzeć kompozycję zdjęcia na zasadzie kontrastów, to powinniśmy dobrać barwy na
zasadzie przeciwieństwa. Jednobarwną kompozycję stworzyć nam mogą obiekty o barwach
np. pomarańczowej, żółtej i czerwonej. Efekt różnorodności kolorystycznej otrzymamy, układając
obok siebie przedmioty w kolorach leżących po przeciwnych stronach koła barw np. żółtym
i niebieskim. Podobne zasady dotyczą kształtów i faktur. Jeśli chcemy uzyskać zdjęcia
kompozycyjnie harmonijne, to kształty i faktury powinny być do siebie podobne.
Fotografowane elementy powinny być jednak tak rozłożone, by wzrok nie błądził po fotografii,
lecz odnalazł element na zdjęciu najważniejszy a potem płynnie podążał od jednego przedmiotu do
drugiego. Oczywiście nie ma żadnych zasad, a wiele przykładów wskazuje, że każda reguła, która
w teorii wydaje się mieć jakiś sens, w praktyce jest często łamana.
Być może jedynym słusznym podejściem do kompozycji jest jej uproszczenie. Dlatego
czasami, jeśli obiekt sam w sobie jest atrakcyjny, najlepszym wyjściem jest sfotografowanie
pojedynczego obiektu.
a) b) c)
Fot. 4. Komponowanie zdjęć reklamowych przez eksperymentowanie:
a) obiekt pojedynczy (mało ciekawy), b) i c) dodanie elementów uatrakcyjniło kompozycję. y
ródło: materiały
autorskie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Często jednak takie zdjęcia stają się nieciekawe i zbyt banalne. Dlatego też fotografując
obiekt główny, który jest podmiotem reklamy decydujemy się na dodanie elementów 
rekwizytów uatrakcyjniających zdjęcie. Niesie to za sobą pewne ryzyko  obiekt na zdjęciu
może  zginąć lub fabuła obrazu będzie tak skomplikowana, że przekaz reklamowy stanie się
nieczytelny.
Potrzeba naprawdę sporych umiejętności, by poradzić sobie ze skomplikowanym nieraz
zestawem o wielu elementach i jednocześnie sprawić, by powstały obraz tworzył jedną całość.
Dużo łatwiejsze jest świadome uproszczenie projektu, co można zrobić kilkoma sposobami.
Najbardziej oczywistym sposobem uproszczenia jest zmniejszenie liczby fotografowanych
przedmiotów albo unikanie przedmiotów o skomplikowanych kształtach i wzorach. Dotyczy to
najczęściej doboru rekwizytów i tła. [Poz. 8 s. 166-169]
Najczęściej spotykanym błędem kompozycji zdjęć reklamowych jest bałagan
i zamieszanie, w którym przypadkowo rozmieszczone elementy niszczą spójność obrazu.
Użyteczną metodą skoncentrowania uwagi na estetycznych cechach obiektu jest wyraz
ne
oddzielenie głównego obiektu zdjęcia reklamowego. Logicznym i prostym sposobem jest
pokazanie tego obiektu wyraz
nie na pierwszym planie, gdzie pozostałe obiekty pozostają
w planach dalszych. Rzadko stosuje się podział planów za pomocą głębi ostrości, gdy główny
obiekt jest na pierwszym planie ostry, a pozostałe elementy, stanowiące niejako tło, są
nieostre. Wrażenie przestrzeni i oddzielenie kolejnych planów w zdjęciu reklamowym można
również uzyskać przez użycie obiektywów o różnych ogniskowych, oraz poprzez odpowiednie
zróżnicowanie oświetlenia kolejnych planów zdjęcia (obiekt główny jest oświetlony bardziej
niż pozostałe obiekty, co daje wrażenie, że są w drugim planie). Istotną rolę może tu spełniać
tło. Zdjęcia z ciemnym tłem robią wrażenie ścisłych i zwartych natomiast jasne tło w obrazie
wywołuje wrażenie większej przestrzeni.
JednÄ… z podstawowych technik upraszczajÄ…cych obraz, bez wprowadzania do
fotografowanego zestawu większych zmian, jest tworzenie kompozycji na jednej z figur
geometrycznych, takiej jak koło czy trójkąt. Powodem, dla którego upraszczają one
kompozycję jest to, że nadają jej spójność. Po prostu elementy ułożone w kształt trójkąta czy
innej figury geometrycznej dają wrażenie, że stanowią jeden wyraz
ne wyodrębniony zestaw,
a jak już wcześniej czytałeś, wyraz
ny zestaw na zdjęciu wpływa na to, że jest ono prostsze
w odbiorze. Istnieją też inne sposoby geometryzacji obrazu: ułożenie przedmiotów tak, by linie
proste na obrazie (domyślnie przebiegające przez ułożone przedmioty) albo zbiegały się
w jednym punkcie albo zmierzały w jednym kierunku. [Poz. 2, s. 4]
W kompozycji zdjęć katalogowych i reklamowych istotną rolę odgrywa ustawienie
aparatu fotograficznego względem fotografowanych przedmiotów.
Fot. 5. Zdjęcia wykonane kolejno z pozycji: perspektywy żabiej, z połowy wysokości obiektu, lekko powyżej
górnej krawędzi obiektu i z perspektywy ptasiej. y
ródło: materiały autorskie.
Niskie ustawienie aparatu powoduje powstanie tzw. żabiej perspektywy. Obiekt zdjęcia
wydaje się wówczas wyższy i większy, dążący ku górze. Zdjęcia takie często są bardzo
dynamiczne i efektowne, ale nie dla każdego obiektu korzystne. Jeśli aparat jest ustawiony na
tej samej wysokości, co obiekt, uzyskuje się normalną perspektywę, czyli wierne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
odwzorowanie obiektu bez zniekształceń przerysowań. Zdjęcia takie sprawiają wrażenie
sztywnych i dość nudnych. Poza tym nie dostarczają one obserwatorowi dokładnych informacji
o rzeczywistym wyglądzie i kształcie sfotografowanego przedmiotu.
Najczęściej stosowanym sposobem jest wykonanie zdjęcia lekko z góry. Aparat
fotograficzny znajduje się nieco wyżej niż obiekt i wówczas uzyskujemy obrazy plastyczne,
dobrze oddające kształt przedmiotów. Zbyt wysokie ustawienie aparatu fotograficznego
optycznie ścieśnia obraz, a fotografowane przedmioty sprawiają wrażenie zabawek. Unika się
więc takiego ustawienia aparatu ponieważ uzyskane zdjęcia dla wielu celów są niekorzystne.
Prócz różnych możliwości ustawienia aparatu w pionie, można zmieniać jego położenie
w poziomie. Przy ustawianiu bocznym skośnym uzyskuje się obrazy dynamiczne, akcentowane
wzdłuż przekątnej. Takie ustawienie aparatu połączone z lekkim widokiem z góry jest
najczęściej stosowane i daje najlepsze rezultaty. [Poz. 8 , s. 26]
Tło w fotografii reklamowej pełni wiele funkcji, choć nie spełnia wszystkich jednocześnie.
Funkcje te zaczynają się od zwykłego rozwiązywania trudności powstających przy ustawianiu
oświetlenia i likwidowaniu odbić światła od obiektu, a kończą się na zmianie treści obrazu.
W rezultacie wybór materiału na tło jest nieograniczony i oprócz standardowych, szeroko
stosowanych materiałów, takich jak laminat, czarny aksamit, pleksiglas, papier, różnego
rodzaju kamienie, drewno i skóra spotyka się jeszcze inne, niecodzienne tła, takie jak
powierzchnia cieczy czy konglomeraty składające się z wielu identycznych przedmiotów.
Fot. 6. Rozproszone światło górne, padające na nachylone i oddalające się białe tło, wzmaga kontrast
między obiektem a tłem. y
ródło: materiały autorskie.
Dobrze dobrane tło pomaga w oświetleniu fotografowanego obiektu, zwłaszcza, jeśli
obiekt jest błyszczący i odbija światło lub jest przezroczysty.
Kolejną funkcją tła jest dopełnianie kompozycji obrazu (na przykład pewnych wartości
wizualnych obiektu zasadniczego) na przykład poprzez kompozycję zgodną z zasadą
podobieństwa lub zasadą kontrastu pomiędzy fotografowanym obiektem (obiektami) a tłem.
Dla przykładu, rozproszone światło górne, padające na nachylone i oddalające się białe tło,
wzmaga kontrast między obiektem a tłem (zobacz Fot. 6)
Uzyskanie kontrastującego tła nie musi wiązać się z użyciem skrajnych wartości np. czerni
i bieli gdyż oddziaływanie plastyczne można uzyskać poprzez odpowiednie oświetlenie
i ustawienie obiektu na tle.
W fotografii reklamowej najlepsze efekty daje używanie tła jednobarwnego i gładkiego.
Niekiedy jednak, w celu wzbogacenia obrazu można, jako tło, zastosować różnego rodzaju
rekwizyty pamiętając jednak aby miały logiczny związek z obiektem głównym zdjęcia. Właśnie
dlatego, pewne typy powierzchni, mogą być także pomocne w zasugerowaniu widzowi
szczególnych właściwości przedmiotu zdjęcia - jest to często ważne w zdjęciach reklamowych,
w których więcej trzeba przekazać za pomocą sugestii niż stwierdzenia wprost. Na przykład
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
niektóre gładkie metale i powierzchnie plastykowe zdają się sugerować precyzję i skuteczność,
grubo ociosany blok kamienny sugeruje naturalność pochodzenia i solidność itp. Pewne
rodzaje tła dobierane bardziej z myślą o zmianie treści obrazu mają na celu sugerowanie
rodowodu czy pochodzenia obiektu  jest to także często stosowana technika reklamy.
Wartość i znaczenie sugeruje się za pomocą bogatego otoczenia zawierającego inne cenne
przedmioty, takie jak biżuteria czy stare i rzadkie księgi. [Poz. 2, s. 174]
Jeśli przystępujesz do wykonywania zdjęć reklamowych jakiegoś przedmiotu to jest
wskazane abyś uzgodnił z klientem niektóre szczegóły takie jak pewne ograniczenia
w swobodzie przedstawiania tego przedmiotu na zdjęciach. Niekiedy klienci życzą sobie
określonych ustawień lub określonych rekwizytów towarzyszących głównemu obiektowi na
zdjęciu (lub jakichś rekwizytów sobie nie życzą). Znany jest przypadek, gdzie firma znana
z produkowania samochodów kojarzących się z bezpieczeństwem i przeznaczonych dla
zamożniejszych osób starszych, odmówiła przyjęcia zdjęć, na których samochód był
przedstawiony z rowerami na bagażniku dachowym i w towarzystwie młodych ludzi
w dżinsach.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega kompozycja przy wykonywaniu zdjęcia katalogowego?
2. Dlaczego, w fotografii reklamowej, kompozycja zdjęcia ma znaczenie zasadnicze?
3. Na czym polega kompozycja zdjęć reklamowych z zastosowaniem zasady kontrastów lub
podobieństw?
4. Na co należy zwrócić uwagę ustawiając przedmiot do wykonania zdjęcia reklamowego
tego przedmiotu?
5. Jakie ustawienie aparatu, względem fotografowanego przedmiotu, jest najkorzystniejsze
w fotografii reklamowej?
6. Na czym polega uproszczenie kompozycji w fotografii reklamowej?
7. Jakie tło jest najkorzystniejsze przy wykonywaniu fotografii katalogowej i reklamowej?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj minimum trzy zdjęcia katalogowe tego samego obiektu (np. aparatu
fotograficznego) z różnych stron. Wybierz jedno, które najlepiej odda jego kształt, charakter
i kolorystykÄ™.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) uzgodnić z nauczycielem technikę wykonania zdjęć i rodzaj fotografowanego obiektu,
4) zaplanować pisemnie w punktach etapy realizacji ćwiczenia,
5) wybrać odpowiedni aparat, odpowiedni do niego typem materiał światłoczuły, sprzęt
oświetleniowy, tło i sprzęt pomocniczy,
6) dokonać ustawienia oświetlenia i aparatu fotograficznego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
7) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
8) ustawić obiekt i wykonać szereg zdjęć zmieniając jego ustawienie,
9) wywołać błonę negatywową, dokonać wyboru 3 ujęć i wykonać kopie pozytywowe
(w przypadku techniki cyfrowej  dokonać wydruku) w formacie minimum 9x13 cm,
10) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i napisać, które ze zdjęć najdokładniej pokazuje cechy
fotografowanego obiektu,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12) dołączyć zdjęcie do portfolio,
13) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa,
- różne obiektywy o stałej ogniskowej do poszczególnych typów aparatów,
- materiały zdjęciowe o różnych czułościach,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt. na grupÄ™),
- zestaw lamp studyjnych, tła fotograficzne,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu, statyw,
- obiekt, który będzie fotografowany (np. aparat fotograficzny),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć (przy cyfrowej technice zdjęciowej),
- sprzęt i materiały do wywołania negatywy i do wykonania kopii pozytywowych
(przy technice cyfrowej np. drukarka z materiałami eksploatacyjnymi),
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp.
Ćwiczenie 2
Wykonaj minimum dwa zdjęcia reklamowe kolorowych klocków opierając kompozycję
pierwszego zdjęcia na zasadzie kontrastów kolorów, a drugiego na zasadzie podobieństw
kolorów. Wykonaj ćwiczenie przy użyciu aparatu średnioformatowego i barwnych błon
diapozytywowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować i ustnie zreferować sposób wykonania ćwiczenia,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
4) wybrać aparat oraz materiał zdjęciowy,
5) wybrać tło, zaaranżować na nim kompozycję, ustawić oświetlenie,
6) zmierzyć warunki naświetlania, ustawić je w aparacie i wykonać co najmniej dwa zdjęcia
zgodnie z warunkami podanymi w temacie ćwiczenia,
7) wywołać diapozytyw, wybrać najlepsze zdjęcia, i umieścić je w przez
roczystej folii
(opakowaniu służącym do katalogowania średnioformatowych diapozytywów) lub
w koszulkach na dokumenty biurowe, na opakowaniu napisać numery: 1  dla zdjęcia
skomponowanego na zasadzie podobieństw i 2  dla zdjęcia skomponowanego na
zasadzie kontrastów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
8) opisać na kartce A4 jakie zabiegi kompozycyjne zastosowałeś podczas wykonywania
każdego ze zdjęć,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) dołączyć pracę do portfolio,
11) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- lustrzanka średnioformatowa z zestawem obiektywów (1 komplet na zespół),
- materiały zdjęciowe diapozytywowe (typ i czułość) do używanego sprzętu i rodzaju
wykonywanych zdjęć,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, błyskowego i ciągłego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- wężyk, statyw, oświetlenie studyjne, tła fotograficzne,
- rekwizyty w postaci kompletów plastikowych klocków (1 komplet na zespół) oraz różne
tła fotograficzne (np. papierowe lub tekstylne),
- płyta CD z kopertą oraz koszulka foliowa do dokumentów o formacie A5, długopis,
marker do podpisywania płyt CD (po 1 szt. na 1 grupę).
Ćwiczenie 3
Wykonaj, techniką cyfrową, cztery zdjęcia reklamowe telefonu komórkowego (lub
palmtopa) w tym samym położeniu (postawiony pionowo na tle) ale z różnych perspektyw
patrzenia: pierwsze z perspektywy żabiej, drugie z horyzontalnej, trzecie z pozycji lekko
powyżej horyzontalnej, a czwarte z perspektywy ptasiej (oÅ› optyczna obiektywu - okoÅ‚o 45°
w stosunku do poziomu).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować pisemnie w punktach etapy realizacji ćwiczenia,
4) wybrać odpowiedni aparat, obiektyw i sprzęt dodatkowy oraz tło,
5) ustawić oświetlenie i aparat fotograficzny,
6) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
7) ustawić przedmiotu i wykonać szereg zdjęć zmieniając ustawienie aparatu według
polecenia zawartego w temacie ćwiczenia,
8) przenieść zdjęcia do pamięci komputera i dokonać wyboru trzech ujęć, a następnie
wykonać kopie pozytywowe np. dokonać wydruku na drukarce lub kopii na digilabie
w formacie minimum 9x13 cm,
9) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i napisać, które ze zdjęć wykonane zostało z jakiej
perspektywy i które z nich najlepiej prezentuje fotografowany obiekt,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
11) dołączyć zdjęcia do portfolio z opisem zastosowanych perspektyw,
12) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat
kompaktowy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
- różne obiektywy o stałej ogniskowej do poszczególnych typów aparatów,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™)
- zestaw lamp studyjnych, tła fotograficzne,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu, statyw,
- telefon komórkowy (lub palmtop),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć,
- sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowych np. drukarka z materiałami
eksploatacyjnymi,
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca nożyczki, nożyk,
długopis.
Ćwiczenie 4
Wykonaj dwa zdjęcia zestawów różnych przedmiotów. Na pierwszym zdjęciu przedstaw
w atrakcyjny sposób obraz zestawu przedmiotów zestawionych na zasadzie ich podobieństw,
a na drugim zdjęciu obraz zestawu innych przedmiotów skomponowany na zasadzie różnic.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) uzgodnić z nauczycielem technikę wykonywania zdjęć,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
4) zaplanować na piśmie sposób wykonania ćwiczenia,
5) wybrać odpowiedni aparat oraz odpowiedni do niego typem materiał światłoczuły lub
w aparacie cyfrowym wybrać rozdzielczość i format zapisu w którym zdjęcie ma być
zapisane (najlepiej format zapisu RAW),
6) dobrać odpowiednie wyposażenie dodatkowe i rodzaj tła,
7) zaplanować, w formie odręcznego szkicu, ułożenie elementów i ustawienie lamp
studyjnych podczas wykonywania ćwiczenia,
8) ułożyć elementy na odpowiednim tle według wcześniej narysowanego szkicu i ewentualnie
skorygować kompozycję,
9) ustawić reflektory, zmierzyć warunki naświetlania i ustawić je w aparacie,
10) wykonać pierwsze zdjęcie, zmienić zestaw elementów (zgodnie z poleceniem zawartym
w temacie ćwiczenia) i wykonać drugie zdjęcie,
11) wywołać błonę negatywową (diapozytyw lub przenieść zdjęcia do komputera) oraz
wybrać dwa zajęcia zgodnie z tematem ćwiczenia i wykonać kopie pozytywowe z jakością
fotograficznÄ…,
12) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i opisać jakie zasady kompozycji zostały użyte w celu
estetycznego i właściwego przedstawienia przedmiotów na wykonanych zdjęciach,
13) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
14) dołączyć do portfolio z opisem i z wykonanymi wcześniej szkicami ,
15) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
- obiektywy wymienne (stało i zmiennoogniskowe) właściwe typem do używanych
aparatów,
- materiały zdjęciowe (typ i czułość) adekwatne do używanego sprzętu i rodzaju
wykonywanej pracy,
- wężyk (lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki), statyw,
- zestaw oświetlenia studyjnego,
- rekwizyty w postaci różnych aparatów fotograficznych - co najmniej 3 różne aparaty oraz
różnego rodzaju inny sprzęt fotograficzny (obiektywy, filtry, itp.),
- tła fotograficzne,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć (przy cyfrowej technice zdjęciowej),
- sprzęt i materiały do wywołania materiałów negatywowych oraz wykonania kopii
pozytywowych (przy technice cyfrowej np. drukarka z materiałami eksploatacyjnymi),
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk,
długopis.
Ćwiczenie 5
Wykonaj dwa zdjęcia tego samego plecaka szkolnego (lub torby) w ten sposób, aby
pierwsze zdjęcie było zdjęciem katalogowym, a drugie reklamowym. Posłuż się aparatem
średnioformatowym i barwnym materiałem negatywowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować i ustnie zreferować sposób wykonania ćwiczenia,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
4) wybrać aparat oraz błonę negatywową barwną o czułości odpowiedniej do
wykonywanego zadania,
5) wybrać tło, zaaranżować na nim kompozycję, ustawić oświetlenie studyjne,
6) mierzyć warunki naświetlania, ustawić je w aparacie i wykonać co najmniej dwa zdjęcia
zgodnie z warunkami podanymi w temacie ćwiczenia,
7) wywołać błonę negatywową, wybrać ujęcia i wykonać dwie kopie pozytywowe
o wielkości minimum 13x18 cm,
8) nakleić na kartkę A4 i podpisać, które ze zdjęć jest zdjęciem katalogowym a które
reklamowym,
9) opisać na osobnej kartce A4 jakie zabiegi kompozycyjne zastosowałeś podczas
wykonywania każdego ze zdjęć,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
11) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny (każdy uczeń osobno) i dołączyć do portfolio.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- lustrzanka średnioformatowa z zestawem obiektywów (1 komplet na zespół),
- materiały zdjęciowe negatywowe barwne,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, błyskowego i ciągłego
(min. 1 szt. na grupÄ™),
- wężyk, statyw, oświetlenie studyjne, tła fotograficzne,
- rekwizyt w postaci plecaka lub torby,
- sprzęt i materiały do wywołania materiałów negatywowych i wykonania kopii
pozytywowych,
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk,
długopis.
Ćwiczenie 6
Wykonaj dwa zdjęcia reklamowe zeszytu szkolnego: na pierwszym zdjęciu sfotografuj
wyłącznie sam zeszyt, a drugie zdjęcie skomponuj poprzez dobranie elementów dodatkowych
(np. podręczników), w ten sposób, że zeszyt pozostanie nadal głównym obiektem na zdjęciu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) uzgodnić z nauczycielem technikę wykonywania zdjęć,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
4) zaplanować na piśmie sposób wykonania ćwiczenia,
5) wybrać aparat oraz materiał światłoczuły lub w aparacie cyfrowym wybrać rozdzielczość,
kompresję i rodzaj pliku w którym zdjęcie ma być zapisane,
6) dobrać wyposażenie dodatkowe i rodzaj tła,
7) zaplanować, w formie odręcznego szkicu, ułożenie elementów i ustawienie lamp
studyjnych podczas wykonywania poszczególnych zdjęć,
8) ułożyć elementy na odpowiednim tle według wcześniej narysowanego szkicu i w razie
potrzeby dokonać poprawek,
9) wybrać perspektywę fotografowania,
10) ustawić reflektory, zmierzyć warunki naświetlania i ustawić je w aparacie,
11) wykonać pierwsze zdjęcie, zmienić ułożenie elementów na zdjęciu (według polecenia
zawartego w temacie ćwiczenia) i wykonać drugie zdjęcie,
12) wywołać błonę negatywową (diapozytyw lub przenieść zdjęcia do komputera) oraz
wybrać dwa ujęcia i wykonać kopie pozytywowe,
13) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i opisać jakie zasady kompozycji zostały zastosowane w celu
estetycznego i właściwego przedstawienia przedmiotu na wykonanych zdjęciach,
14) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
15) dołączyć zdjęcia do portfolio z opisem wykonania ćwiczenia i z wykonanymi wcześniej
szkicami,
16) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,
- obiektywy wymienne (stało i zmiennoogniskowe) właściwe typem do używanych
aparatów,
- materiały zdjęciowe odpowiednie do używanego sprzętu i rodzaju wykonywanej pracy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
- wężyk (lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki), statyw,
- zestaw oświetlenia studyjnego,
- rekwizyty w postaci zeszytów, podręczników i innych artykułów szkolnych i pomocy
dydaktycznych (np. globus, mapa, bryły geometryczne itp.),
- tła fotograficzne,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć (przy cyfrowej technice zdjęciowej),
- sprzęt i materiały do wywołania negatywów (czy diapozytywów) oraz wykonania kopii
pozytywowych (przy technice cyfrowej np. drukarka z materiałami eksploatacyjnymi),
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca nożyczki, nożyk,
długopis.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wybrać najlepszą perspektywę do wykonania fotografii reklamowej?
ðð ðð
2) wykonać zdjęcie reklamowe i katalogowe tego samego przedmiotu?
ðð ðð
3) ustawić obiekt w ten sposób aby jego zdjęcie spełniało wymogi zdjęcia
ðð ðð
katalogowego?
4) dobrać dodatkowe elementy uzupełniające kompozycję zdjęcia reklamowego?
ðð ðð
5) wykonać zdjęcie reklamowe pojedynczego obiektu?
ðð ðð
6) dobrać tło do wykonania zdjęcia katalogowego?
ðð ðð
7) dobrać tło do wykonania zdjęcia reklamowego pojedynczego przedmiotu?
ðð ðð
8) dobrać tło do wykonania zdjęcia reklamowego wielu przedmiotów?
ðð ðð
9) dobrać elementy i tło zdjęcia reklamowego w ten sposób aby jego kompozycja
ðð ðð
opierała się na zasadzie podobieństwa?
10) dobrać elementy i tło zdjęcia reklamowego w ten sposób aby jego kompozycja
ðð ðð
opierała się na zasadzie kontrastów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
4.3. Zasady wykonywania zdjęć katalogowych i reklamowych
4.3.1. Materiał nauczania
Zdjęcia materiałów i przedmiotów są fotografiami obiektów bardzo urozmaiconych
i dlatego konieczne jest dostosowanie się do odrębności każdego z nich. Wymaga to pewnej
znajomości rodzajów powierzchni różnorodnych materiałów oraz ich wyglądu przy różnych
sposobach oświetlenia.
Ogólnie typy powierzchni można podzielić na trzy grupy: połyskujące, matowe
i o charakterystycznej fakturze. Każda z łych trzech grup wymaga specyficznej metody
oświetlenia, jeśli fotografowany materiał ma być właściwie scharakteryzowany. I tak na
przykład: na materiale połyskującym możemy uniknąć szkodliwych refleksów i lustrzanych
odbić, gdy jest on fotografowany przy zastosowaniu oświetlenia bardzo rozproszonego.
Płaszczyzny matowe powinny być tak fotografowane, aby dla ożywienia zdjęcia uzyskać na
nich refleksy. Materiały o charakterystycznej fakturze oświetla się światłem bocznym lub
tylnym, w celu uwypuklenia specyficznej płaskorzez
by ich powierzchni. Często się zdarza, że
w jednym obiekcie występują trzy grupy powierzchni. W takim przypadku używa się światła
rozproszonego jako oświetlenia ogólnego i zasadniczego, a światła efektowe kieruje się na
określone detale obiektu. [Poz. 8 , s. 27]
Szkło jest najtrudniejszym chyba obiektem do fotografowania. Jest ono materiałem
połyskującym i przy tym dodatkowo przezroczystym lub przeświecającym. Każdy szklany
obiekt zarówno mocno odbija światło jak i je rozprasza.
Przy bezpośrednim oświetleniu pojawiają się miejsca zarówno mocno świecące jak
i głęboko czarne, co w większości wypadków na zdjęciu nie wygląda zbyt dobrze, ponieważ
traci się niektóre szczegóły, pojawiają się zniekształcenia a w atmosferę zdjęcia wkrada się
pewien niepokój. Światło rozproszone natomiast rzadko powoduje niepożądane zjawiska
w postaci odbić i refleksów i takiego właśnie światła używa się do fotografowania wyrobów ze
szkła. W ewentualnym likwidowaniu takich refleksów może ci pomóc filtr polaryzacyjny, który
powinien zawsze być pod ręką, gdy fotografujemy szkło. Najczęściej jednak powstające przy
rozproszonym świetle refleksy odbicia są tak rozłożone, że nie szkodzą ogólnemu
oddziaływaniu i kompozycji zdjęcia. Często mogą one przyczyniać się do podkreślenia cech
materiału, ponieważ szkło bez żadnych odbić oraz refleksów świetlnych wygląda blado
i martwo. Jeśli refleksy przebiegają zgodnie z kształtem przedmiotu, to zostaje spełnione
następne zadanie oświetlenia, a mianowicie uwypuklenie kształtu. [Poz. 8, s. 27]
Inna właściwość szkła powoduje czasem poważne trudności: wyposażenie pracowni lub
mieszkania, sprzęt oświetleniowy i aparat fotograficzny odbijają się w płaszczyznach
szklanych. W tym przypadku konieczne jest inne ustawienie sprzętu i nowa koncepcja całego
oświetlenia. Celem nowego ustawienia jest uniknięcie lustrzanych odbić innych przedmiotów
na obiektach zdjęcia. Posłużyć może do tego namiot świetlny np. z umieszczonym wewnątrz
tłem a lampy ustawiamy na około namiotu i eksperymentujemy z ich ustawieniem.
Niekiedy pojawienie się delikatnego cienia obiektu jest bardzo pożądane można go
uzyskać również w namiocie świetlnym, umieszczając stosunkowo blisko nad nim dodatkowe
z
ródło światła.
Następną techniką oświetlenia przy zdjęciach wyrobów ze szkła jest światło
przechodzące. Umożliwia ono oddanie charakterystycznej delikatności, kruchości
i przejrzystości tego materiału. Ustawienie z
ródeł światła przy fotografowaniu szkła na tłach
białym i czarnym objaśniają następujące przykłady:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Pierwszy opis odnosi się do zdjęcia szkła na jasnym tle. Szklane przedmioty ustawia się na
płycie szklanej w odległości ok. 1 mb przed płaszczyzną tła. Pod tą płytą w odległości 10 do 20 cm
umieszcza się biały karton lub tekturę. Tło oświetla się równomiernie od dołu i z boków wieloma
z
ródłami światła rozproszonego. Przez zmianę odległości między obiektem zdjęcia i tłem można
w sposób zamierzony wpływać na powstanie refleksów świetlnych. Aparat fotograficzny ustawia
się w odpowiedniej odległości i na wysokości równej lub nieco wyższej niż tej na której znajduje się
obiekt zdjęcia. Ustawienie oświetlenia pokazano na poniższym rysunku.
białe tło
Rys. 1, Fot. 7. Zdjęcie wykonane przy bezpośrednim oświetleniu białego tła dwoma reflektorami rozmieszczonymi
symetrycznie po bokach trzeci reflektor podświetlał kartonowe tło również od spodu. Tło było rozłożone na szybie.
y
ródło: materiały autorskie.
Drugi sposób polega na ustawieniu fotografowanych wyrobów na przez
roczystej szybie
umieszczonej przed białym tłem. Do oświetlenia służy teraz tylko jeden reflektor, który ostro
oświetla tło i jest ustawiony z boku obiektu zdjęcia. Na tle pojawia się jasny krąg i jego światło
spełnia rolę głównego oświetlenia. Poza tym kręgiem pracownia jest mocno zaciemniona. Dzięki tej
metodzie unika się jakichkolwiek lustrzanych odbić wyposażenia pracowni oraz uzyskuje się
plastyczny efekt oświetlenia. Tę metodę oświetlenia pokazano na rysunku.
białe tło
Rys. 2, Fot. 8. Zdjęcie wykonane przy bezpośrednim oświetleniu białego tła reflektorem punktowym oraz
podświetleniem kartonowego tła od spodu. Tło było rozłożone na szybie. y
ródło: materiały autorskie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Zdjęcia wyrobów szklanych na jasnym tle szczególnie wydobywają czystość i przejrzystość
materiału. Natomiast zdjęcia na czarnym tle przez kontrast z tłem podkreślają jasność połysk szkła.
Z tego powodu na czarnym tle fotografuje się przeważnie szkło bezbarwne.
czarne tło
Rys. 3, Fot. 9. Zdjęcie wykonane przy bezpośrednim oświetleniu szklanego przedmiotu dwoma reflektorami
rozmieszczonymi symetrycznie po bokach. y
ródło: materiały autorskie.
Szklane, przez
roczyste przedmioty ustawia się na tle którym jest czarny karton lub
aksamit. Z prawej i lewej strony tła, symetrycznie, ustawiamy lampy fotograficzne oświetlające
obiekt z pozycji tylno-bocznej. Lampy te muszą być zaopatrzone w kierunkowe reflektory
kierujące światło w stronę fotografowanego obiektu i należy uważać aby żadne przypadkowe
odblaski (np. światła odbitego od fotografowanego obiektu) nie oświetliły nam tła.
Następnymi obiektami z którymi styka się fotograf wykonujący zdjęcia katalogowe
i reklamowe to obiekty metalowe i podobne do nich charakterem powierzchni inne obiekty
z powierzchniami połyskliwymi. Są to czasami całkiem duże maszyny, ich części, armatura
sanitarna, sprzęt elektroniczny, śruby, biżuteria i wiele innych mniejszych i większych
przedmiotów o metalicznej, najczęściej świecącej powierzchni.
a) b) c)
Fot. 10. Fotografowanie w namiocie świetlnym: a) fotograf przy pracy, b) przedmiot sfotografowany z użyciem
zwykłego reflektora z softboksem, c) ten sam przedmiot sfotografowany w równomiernie oświetlonym namiocie
świetlnym ustawionym na szklanym blacie (łącznie z podświetleniem tła od spodu) y
ródło:
http://www.stevesphotoshop.co.uk/light_tent_cube_80cm.html [online] dostęp 12.05.2005 r. oraz materiały autorskie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Fotografując takie elementy natrafisz na podobne problemy jak przy fotografowaniu szkła
 lustrzane powierzchnie będą odbijać światło w trudnych do przewidzenia kierunkach
zwłaszcza gdy mają krzywe lub obłe powierzchnie. Szczególne właściwości odbijania światła
przez metale powodują, że prawie każdy rodzaj oświetlenia wywołuje pojawienie się na
metalowym przedmiocie jasnych i ciemnych pasm, co na zdjęciu nie wygląda zbyt efektownie.
Jedynym wyjściem jest zastosowanie światła bardzo rozproszonego padającego na przedmiot
prawie równomiernie ze wszystkich stron. Dlatego do oświetlania obiektów o połyskliwych
powierzchniach najlepszym wyjściem będzie zastosowanie równomiernie oświetlonego
namiotu świetlnego.
Fotografowanie takich przedmiotów musisz rozpocząć od bardzo dokładnego ich
wypolerowania. Tło dla zdjęć obiektów wykonanych z metalu powinno być zarówno jasne jak
i ciemne, a jakie będzie najlepsze o tym możesz zdecydować dopiero po wykonaniu zdjęć
próbnych.
Jeśli masz wykonać zdjęcia katalogowe czy reklamowe dużych maszyn w miejscu gdzie
się znajdują to najkorzystniej jest zastosować białe lub szare tło. Można też sfotografować
obiekt w jego naturalnym otoczeniu, a póz
niej usuwać tło przy pomocy programu
komputerowego. Najlepszym chyba rozwiÄ…zaniem jest jednak sfotografowanie obiektu na
zaimprowizowanym tle, a w razie potrzeby i tak można komputerowo je usunąć.
a) b)
Fot. 11. Zdjęcia katalogowe.
Fotografowanie dużego przedmiotu w miejscu gdzie on się znajduje:
a) z zaimprowizowanym, białym tłem, b) to samo zdjęcie z usuniętym komputerowo tłem.
y
ródło: materiały autorskie.
Takie zdjęcia można wykonywać przy użyciu albo lamp błyskowych studyjnych albo
zwykłych lamp halogenowych skierowanych tak aby uzyskać maksymalne rozproszenie
światła. Czasami, gdy na częściach maszyn pojawiają się zbyt duże odblaski można je
zlikwidować poprzez zmatowienie tych miejsc za pomocą odpowiedniej profesjonalnej
powłoki lub przy pomocy przyłożenia do niej na chwilę kawałka plasteliny.
Drewno jest kolejnym rodzajem tworzywa, z którym spotyka się fotograf wykonujący
zdjęcia katalogowe i reklamowe. Jak wiemy drewno może mieć wiele odmian powierzchni od
szorstkich przez matowe do wysokiego połysku. Gdy drewniany przedmiot ma fakturę
szorstką lub matową to korzystnie jest go oświetlić miękko, światłem rozproszonym, a gdy
dodatkowo ma charakterystyczny kształt dobrze jest zastosować oświetlenie główne
z kierunku przednio-górno-bocznego i dopełniające ze strony przeciwległej. Gdy drewno jest
lakierowane na wysoki połysk fotografujemy go w oświetleniu stosunkowo mało
rozproszonym aby uzyskać delikatne rozbłyski na błyszczącej powierzchni lakieru, starając się
równocześnie aby rozbłyski te powstawały na krawędziach przedmiotu i poprzez to
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
uwypuklały jego kształt. Wykonując zdjęcie przedmiotu drewnianego na którym widoczne są
słoje należy zadbać o oddanie rzeczywistej tonalności obiektu. Przy niskim kontraście słoje
drewna staną się mdłe, a przy zbyt wysokim będą sprawiać wrażenie sztucznych.
Fot. 12. Zdjęcia drewnianej cukiernicy wykonane przy oświetleniu rozproszonym padającym z kierunku
przednio-bocznego. Dobrze widoczne słoje drewna. y
ródło: materiały autorskie.
Fotografując tkaninę należy podkreślić jej tonalność, rysunek nitki, stopień połysku,
i rysunek deseniu. Na zdjęciu powinna być widoczna grubość nici, oraz ich ścieg. Fotografując
tkaniny, częściej używa się światła bezpośredniego niż rozproszonego oraz stosuje się też
światło tylne. Chcąc pokazać splot i fakturę powierzchni tkaniny możesz posłużyć się światłem
skierowanym pod kÄ…tem 45 stopni w stosunku do wÄ…tku i osnowy.
a) b)
Fot. 13. Fotografia tkaniny: a) oświetlonej światłem silnie rozproszonym, b) oświetlonej jednym
reflektorem dającym światło bezpośrednie z kierunku przednio-bocznego (około 45 stopni).
y
ródło: materiały autorskie.
Fotografując tkaniny przy użyciu techniki cyfrowej dużym problemem jest powstawanie
tzw. mory polegającej na nałożeniu się deseniu splotów materiału na deseń sensorów
światłoczułych w aparacie cyfrowym. Szczególnie podatne na tego typu zjawisko są materiały
o drobnych splotach (jak jedwab) lub o drobnych, pasiatych deseniach. Ciężko jest pozbyć się
tego efektu ale jest to możliwe poprzez nieznaczne obracanie aparatu z jednoczesnym
podglądem obrazu na monitorze. Pod pewnym kątem mora przestanie być widoczna.
Tworzywa sztuczne mają obecnie tak wiele odmian i rodzajów powierzchni ale
najczęściej spotykamy powierzchnie matowe lub słabo błyszczące. Najlepszym świetleniem do
ich fotografowania jest oświetlenie równomierne i rozproszone gdyż w ten sposób unika się
głębokich cieni, ale jednocześnie powinno być na tyle plastyczne, aby obraz nie był zbyt płaski.
W przypadku, gdy takie obiekty są mało kontrastowe trzeba bardzo dokładnie dobierać
warunki ekspozycji by prawidłowo oddać wizerunek takiego obiektu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie wyróżniamy typy powierzchni przedmiotów, z którymi mamy do czynienia
najczęściej przy wykonywaniu zdjęć reklamowych?
2. Jaki filtr zdjęciowy jest przydatny przy wykonywaniu zdjęć katalogowych i reklamowych
przedmiotów szklanych?
3. Jakie są wady oświetlenia bezpośredniego przy fotografowaniu szkła?
4. Jaki sprzęt dodatkowy jest przydatny przy fotografowaniu powierzchni szklanych
odbijających elementy wyposażenia atelier?
5. W jaki sposób najlepiej jest ustawić oświetlenie do fotografowania obiektów szklanych na
jasnym tle?
6. Jakie cechy szkła są podkreślane gdy fotografujemy je na czarnym tle?
7. Jakich zabiegów wstępnych należy dokonać przed przystąpieniem do fotografowania
przedmiotów wykonanych z metalu?
8. W jaki sposób najlepiej jest oświetlić przedmioty drewniane o powierzchni szorstkiej lub
matowej?
9. W jaki sposób można zlikwidować tzw.  morę przy fotografowaniu tkanin?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj trzy zdjęcia reklamowe przedmiotu wykonanego ze szkła, na jasnym, gładkim tle
stosując następujące ustawienia oświetlenia:
1) światło bezpośrednie z kierunku przednio-bocznego nieznacznie z góry
2) światło rozproszone z kierunku jak w punkcie 1
3) światło jak w punkcie 2 lecz przedmiot ustaw na matowej szybie (lub przykrytej kalką
techniczną) i oświetl od spodu
Podczas wykonywania zdjęć nie zmieniaj ustawienia przedmiotu i aparatu względem siebie.
Ćwiczenie wykonaj przy użyciu aparatu wielkoformatowego i błon arkuszowych czarno-
białych o formacie minimum 10x12,5 cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować etapy realizacji ćwiczenia w formie szkicu schematycznego ustawienia świateł,
aparatu i przedmiotu,
4) wybrać odpowiedni aparat oraz odpowiedni do niego czarno-biały materiał światłoczuły,
5) dokonać ustawienia oświetlenia, przedmiotu i aparatu fotograficznego,
6) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
7) wykonać szereg zdjęć zmieniając ustawienie oświetlenia (mierząc i ustawiając w aparacie
za każdym razem warunki naświetlania),
8) wywołać błony negatywowe, dokonać wyboru trzech ujęć i wykonać kopie pozytywowe
metodÄ… stykowÄ…,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
9) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i opisać, które ze zdjęć było wykonywane przy jakim
ustawieniu oświetlenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
11) dołączyć zdjęcia do portfolio z odpowiednim opisem,
12) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny ustnie prezentując walory estetyczne każdego
ze zdjęć.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wielkoformatowy aparat fotograficzny (1 szt. na zespół),
- zestaw obiektywów o stałej ogniskowej (1 komplet na grupę),
- błony arkuszowe czarno-białe o różnych czułościach,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu,
- zestaw lamp studyjnych błyskowych lub dających światło ciągłe,
- jasne, gładkie tło,
- sprzęt i materiały do wywołania błon arkuszowych i wykonania kopii pozytywowych ,
- arkusze A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk,
długopis.
Ćwiczenie 2
Wykonaj techniką cyfrową, zdjęcie przedmiotu szklanego (np. kryształowej szklanki) na
czarnym tle przy dwóch reflektorach oświetlających przedmiot światłem bezpośrednim,
przechodzącym przez przedmiot (skierowanym skośnie od strony tła w kierunku aparatu),
zwracając przy tym uwagę by światło reflektorów nie padało bezpośrednio ani na tło ani na
obiektyw.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować pisemnie w punktach etapy realizacji ćwiczenia,
4) wybrać aparat, obiektyw i sprzęt dodatkowy oraz tło,
5) dokonać ustawienia oświetlenia i aparatu fotograficznego,
6) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
7) ustawić przedmiot i wykonać 2-3 zdjęcia nieznacznie zmieniając ustawienie aparatu aby
uzyskać jak najefektowniejsze zdjęcie wykonane według polecenia zawartego w temacie
ćwiczenia,
8) przenieść zdjęcia do pamięci komputera i dokonać wyboru najlepszego ujęcia a następnie
wykonać kopie pozytywowe np. dokonać wydruku na drukarce lub kopii na digilabie,
w formacie minimum 9x13 cm,
9) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i dołączyć dokładny szkic sytuacyjny ustawienia aparatu,
przedmiotu i reflektorów (w razie potrzeby napisać objaśnienie do szkicu),
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
11) dołączyć zdjęcie do portfolio z odpowiednim opisem,
12) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych np. lustrzanka cyfrowa, cyfrowy
aparat kompaktowy,
- różne obiektywy o stałej ogniskowej,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- zestaw lamp studyjnych, tła fotograficzne,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu, statyw,
- kryształowa szklanka (lub cukiernica, kieliszek, wazonik itp.),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć,
- sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowych np. drukarka z materiałami
eksploatacyjnymi,
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk,
długopis.
Ćwiczenie 3
Wykonaj zdjęcie przedmiotu o ciekawej formie, wykonanego z przez
roczystego szkła
(karafka, szklana figurka itp.) na białym tle w ten sposób by reflektor punktowy oświetlał tło
a obiekt znajdował się na tle jasnej plamy światła. Ćwiczenie wykonaj przy użyciu aparatu
wielkoformatowego i czarno-białych błon arkuszowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować etapy realizacji ćwiczenia w formie szkicu schematycznego ustawienia świateł,
aparatu i przedmiotu,
4) wybrać aparat oraz materiał światłoczuły,
5) zaaranżować kompozycję poprzez ustawienie przedmiotu na tle,
6) dokonać ustawienia oświetlenia i aparatu fotograficznego,
7) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
8) wykonać zdjęcie,
9) wywołać błony negatywowe,
12) wykonać pozytywy,
13) opisać na kartce A4 jakie zabiegi kompozycyjne zastosowałeś podczas wykonywania
zdjęcia i wraz ze schematem oświetlenia połączyć z wykonaną kopią pozytywową,
14) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny ustnie prezentując walory estetyczne każdego
ze zdjęć.
15) dołączyć pracę do portfolio z opisem wykonania ćwiczenia,
16) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wielkoformatowy aparat fotograficzny (1 szt. na zespół),
- zestaw obiektywów o stałej ogniskowej (1 komplet na grupę),
- błony arkuszowe czarno-białe o różnych czułościach,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu,
- zestaw lamp studyjnych błyskowych lub dających światło ciągłe,
- białe, gładkie tło kartonowe (lub duży arkusz kalki technicznej),
- sprzęt i materiały do wywołania materiałów zdjęciowych i wykonania pozytywów,
- koszulka foliowa do dokumentów o formacie A5 (lub specjalne koszulki do archiwizacji),
długopis, (po 1 szt. na 1 ucznia), foliopis (po 1 szt. na 1 grupę),
- arkusze A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk,
długopis.
Ćwiczenie 4
Wykonaj zdjęcie przedmiotu wykonanego ze szkła, na białym tle, w ten sposób, aby stał
on na matowej szybie (lub białym, prześwitującym tle) oświetlonej od spodu. Zdjęcia wykonaj
aparatem średnioformatowym przy użyciu materiałów negatywowych barwnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować i ustnie zreferować sposób wykonania ćwiczenia,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
4) wybrać aparat oraz błonę negatywową barwną o czułości odpowiedniej do
wykonywanego zadania,
5) wybrać tło, ustawić obiekt , ustawić oświetlenie studyjne,
6) mierzyć warunki naświetlania, ustawić je w aparacie i wykonać co najmniej dwa zdjęcia
zgodnie z warunkami podanymi w temacie ćwiczenia,
7) wywołać błonę negatywową, wybrać ujęcia i wykonać 2 kopie pozytywowe z różnych
ujęć (ustawień kompozycji) o wielkości minimum 13x18 cm,
8) nakleić wykonane zdjęcia na kartkę A4 i podpisać imieniem i nazwiskiem,
9) opisać na osobnej kartce A4 jakie zabiegi kompozycyjne zastosowałeś podczas
wykonywania każdego ze zdjęć,
10) wykonać do każdego ze zdjęć szkic schematyczny użytego oświetlenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12) dołączyć pracę do portfolio (każdy uczeń własną pracę),
13) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- lustrzanka średnioformatowa z zestawem obiektywów (1 komplet na zespół)
- błony negatywowe barwne typ 120 o różnych czułościach,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, błyskowego i ciągłego
(min. 1 szt. na grupÄ™),
- wężyk, statyw, oświetlenie studyjne, tła fotograficzne,
- rekwizyt w postaci przedmiotu wykonanego z nieprzez
roczystego tworzywa sztucznego
oraz zestaw różnych przedmiotów mogących uatrakcyjnić kompozycję zdjęcia
reklamowego,
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk, długopis.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Ćwiczenie 5
Wykonaj na jasnym tle dwa zdjęcia obiektu wykonanego z jasnego, błyszczącego metalu
(cukiernica, czajnik itp.): pierwsze zdjęcie wykonaj przy użyciu dwóch reflektorów studyjnych
z urządzeniami rozpraszającymi światło (parasole, softboksy), a drugie zdjęcie przy użyciu
namiotu świetlnego i trzech reflektorów tak, aby błyszczący przedmiot był równomiernie
oświetlony. Zdjęcia wykonaj techniką cyfrową.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować pisemnie w punktach etapy realizacji ćwiczenia,
4) wybrać odpowiedni aparat, obiektyw i sprzęt dodatkowy oraz tło,
5) ustawić oświetlenie i aparat fotograficzny,
6) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
7) ustawić przedmiotu i wykonać 2-3 zdjęcia nieznacznie zmieniając ustawienie reflektorów
aby uzyskać najbardziej równomierne oświetlenie obiektu,
8) przenieść przedmiot do namiotu świetlnego i wykonać czynności identyczne jak
w punktach 5 do 7,
9) przenieść zdjęcia do komputera i dokonać wyboru najlepszych ujęć a następnie wykonać
kopie pozytywowe (np. wykonać wydruk na drukarce lub kopię na digilabie), w formacie
minimum 9x13 cm,
10) nakleić zdjęcia na kartkę A4 i dołączyć dokładne szkice sytuacyjne ustawień aparatu,
przedmiotu i reflektorów (w razie potrzeby napisać objaśnienie do szkicu) przy
fotografowaniu bez namiotu świetlnego i w namiocie,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12) dołączyć pracę do portfolio z odpowiednim opisem,
13) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych np. lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat
kompaktowy,
- różne obiektywy o stałej ogniskowej,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- zestaw lamp studyjnych, tła fotograficzne,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu, statyw,
- namiot świetlny,
- błyszczący, metalowy obiekt (cukiernica, metalowy termos, kubek itp.),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć,
- sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowych (np. drukarka z materiałami
eksploatacyjnymi),
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk,
długopis.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Ćwiczenie 6
Wykonaj zdjęcie katalogowe dużego obiektu zawierającego błyszczące, metalowe
elementy. Zdjęcie wykonaj w miejscu gdzie obiekt się znajduje. Do wykonania ćwiczenia
zastosuj cyfrową technikę zdjęciową.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować wyjście (np do innej pracowni szkolnej i rozpoznać obiekt do sfotografowania
i jego otoczenie),
4) zaplanować pisemnie w punktach etapy realizacji ćwiczenia  sprzęt i procedury,
5) wybrać odpowiedni aparat, obiektyw i sprzęt dodatkowy oraz odpowiednio duże tło,
6) udać się z nauczycielem do wybranej pracowni i przystąpić do wykonania zdjęć,
7) dokonać ustawienia oświetlenia i aparatu fotograficznego,
8) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
9) sprawdzić, czy nie ma intensywnie błyszczących elementów i w razie potrzeby dokonać
ich zmatowienia,
10) przygotować tło i wykonać 2-3 zdjęcia nieznacznie zmieniając ustawienie reflektorów aby
uzyskać jak najbardziej równomierne oświetlenie obiektu,
11) wrócić do pracowni,
12) przenieść zdjęcia do komputera i dokonać wyboru najlepszych ujęć a następnie wykonać
kopie pozytywowe (np. dokonać wydruku na drukarce lub kopii na digilabie), w formacie
minimum 9x13 cm,
13) nakleić zdjęcia na kartkę A4 i dołączyć dokładne szkice sytuacyjne ustawień aparatu,
przedmiotu i reflektorów (w razie potrzeby napisać objaśnienie do szkicu),
14) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
15) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny,
16) dołączyć pracę do portfolio z odpowiednim opisem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych np. lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat
kompaktowy,
- różne obiektywy o stałej ogniskowej,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- zestaw lamp studyjnych, halogenowych, duże neutralne tło papierowe lub z materiału,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu, statyw,
- namiot świetlny,
- duży , metalowy obiekt (np. suszarka bębnowa, sensytometr, procesor do papierów czy
filmów itp.),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć,
- sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowych (np. drukarka z materiałami
eksploatacyjnymi),
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, długopis,
plastelina.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Ćwiczenie 7
Wykonaj zdjęcie reklamowe drewnianej figurki (lub innego, drewnianego przedmiotu
o skomplikowanych kształtach). Możesz zastosować kompozycję złożoną z wielu elementów.
Użyj aparatu wielkoformatowego i negatywowych barwnych błon arkuszowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować etapy realizacji ćwiczenia w formie szkicu schematycznego ustawienia świateł,
aparatu i przedmiotu,
4) zaaranżować kompozycję,
5) dokonać ustawienia oświetlenia i aparatu fotograficznego,
6) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
7) wykonać zdjęcie,
8) wywołać błonę negatywową,
9) wykonać pozytyw i przykleić go na arkuszu A4,
10) opisać na kartce A4 jakie zabiegi kompozycyjne zastosowałeś podczas wykonywania zdjęcia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12) dołączyć pracę do portfolio,
13) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny ustnie prezentując walory estetyczne
wykonanego zdjęcia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wielkoformatowy aparat fotograficzny (1 szt. na zespół),
- zestaw obiektywów o stałej ogniskowej (1 komplet na grupę),
- błony arkuszowe negatywowe o różnych czułościach,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™) ,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu,
- zestaw lamp studyjnych błyskowych lub dających światło ciągłe,
- tła fotograficzne,
- sprzęt i materiały do wywołania materiałów zdjęciowych i wykonania kopii pozytywowych,
- koszulka foliowa do dokumentów o formacie A5, długopis, foliopis (po 1 szt. na
1 grupÄ™),
- arkusze A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki.
Ćwiczenie 8
Wykonaj dwa zdjęcia tkaniny z użyciem oświetlenia padającego na powierzchnię tkaniny
pod kÄ…tem 45°. Pierwsze zdjÄ™cie wykonaj z użyciem jednego reflektora przy zastosowaniu
światła bezpośredniego, a drugie z użyciem światła rozproszonego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
2) uzgodnić z nauczycielem technikę wykonywania zdjęć,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
4) wykonać plan wykonania ćwiczenia w postaci dwóch schematów,
5) wybrać aparat oraz materiał światłoczuły lub w aparacie cyfrowym wybrać rozdzielczość
lub kompresję i rodzaj pliku, w którym zdjęcie ma być zapisane ,
6) dobrać wyposażenie dodatkowe i rodzaj tła,
7) zaplanować, w formie odręcznego szkicu, ułożenie elementów i ustawienie świateł
podczas wykonywania ćwiczenia,
8) ułożyć elementy na odpowiednim tle według wcześniej narysowanego szkicu i ewentualnie
skorygować kompozycję,
9) ustawić reflektory, zmierzyć warunki naświetlania i ustawić je w aparacie,
10) wykonać pierwsze zdjęcie, zmienić ustawienie światła (według polecenia zawartego
w temacie ćwiczenia) i wykonać drugie zdjęcie,
11) wywołać materiał zdjęciowy (lub przenieść zdjęcia do komputera) oraz wybrać dwa
zajęcia adekwatne do tematu ćwiczenia i wykonać kopie pozytywowe,
12) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i opisać jakie efekty wizualne uzyskuje się przy
poszczególnych typach kompozycji,
13) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
14) dołączyć zdjęcia do portfolio z odpowiednim opisem i z wykonanymi wcześniej szkicami,
15) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,
- obiektywy wymienne właściwe typem do używanych aparatów,
- materiały zdjęciowe,
- wężyk (lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki), statyw,
- zestaw oświetlenia studyjnego,
- rekwizyty w postaci tkanin o drobniejszych i grubszych splotach oraz tła fotograficze,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć (przy cyfrowej technice zdjęciowej),
- sprzęt i materiały do wywołania negatywów (czy diapozytywów) oraz wykonania kopii
pozytywowych (przy technice cyfrowej np. drukarka z materiałami eksploatacyjnymi),
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp.
Ćwiczenie 9
Wykonaj za pomocą cyfrowej techniki zdjęciowej, zdjęcie katalogowe przedmiotu ze
skóry. Dobierz oświetlenie do rodzaju powierzchni wyrobu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować pisemnie w punktach etapy realizacji ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
4) wybrać odpowiedni aparat, obiektyw i sprzęt dodatkowy oraz tło,
5) dokonać ustawienia oświetlenia i aparatu fotograficznego,
6) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
7) dokonać ustawienia przedmiotu i wykonać zdjęcia tak aby najlepiej oddać charakter
powierzchni obiektu,
8) przenieść zdjęcia do pamięci komputera, dokonać wyboru ujęć, a następnie wykonać
kopie pozytywowe o jakości fotograficznej np. dokonać wydruku na drukarce lub kopii na
digilabie, w formacie minimum 9x13 cm,
9) zdjęcie nakleić na kartkę A4, opatrzyć komentarzem omawiającym jego katalogowy charakter,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
11) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny i dołączyć do portfolio.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych,
- różne obiektywy o stałej ogniskowej do poszczególnych typów aparatów,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, ciągłego i błyskowego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- zestaw lamp studyjnych, namiot świetlny, białe tło,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki aparatu, statyw (1 szt. na zespół),
- przedmiot wykonany ze skóry,
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć (1 szt. na zespół),
- sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowych o jakości fotograficznej np.
drukarka z materiałami eksploatacyjnymi (min. 1 szt. na grupę),
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, długopis.
Ćwiczenie 10
Wykonaj dwa zdjęcia dowolnego, nieprzezroczystego przedmiotu wykonanego
z tworzywa sztucznego. Pierwsze zdjęcie ma spełniać warunki fotografii katalogowej a drugie
reklamowej. Zdjęcia wykonaj aparatem średnioformatowym na barwnym materiale
negatywowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować i ustnie zreferować sposób wykonania ćwiczenia,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
4) wybrać aparat oraz błonę negatywową barwną o czułości odpowiedniej do
wykonywanego zadania,
5) wybrać tło, zaaranżować na nim kompozycję, ustawić oświetlenie studyjne,
6) zmierzyć warunki naświetlania, ustawić je w aparacie i wykonać co najmniej dwa zdjęcia
zgodnie z warunkami podanymi w temacie ćwiczenia,
7) wywołać błonę negatywową, wybrać ujęcia i wykonać 2 kopie pozytywowe z różnych
ujęć (ustawień kompozycji) o wielkości minimum 13x18 cm,
8) nakleić na kartkę A4 i podpisać imieniem i nazwiskiem,
9) opisać na osobnej kartce A4 jakie zabiegi kompozycyjne zastosowałeś podczas
wykonywania każdego ze zdjęć,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
10) wykonać do każdego ze zdjęć szkic schematyczny użytego oświetlenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12) dołączyć pracę do portfolio,
13) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- lustrzanka średnioformatowa z zestawem obiektywów (1 komplet na zespół)
- barwne materiały negatywowe odpowiednie do używanego sprzętu i rodzaju
wykonywanych zdjęć,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego, błyskowego i ciągłego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- wężyk, statyw, oświetlenie studyjne, zestaw teł fotograficznych o różnych kolorach
(np. papierowe czy tekstylne),
- rekwizyt w postaci przedmiotu wykonanego z nieprzez
roczystego tworzywa sztucznego
oraz zestaw różnych przedmiotów mogących uatrakcyjnić kompozycję zdjęcia
reklamowego,
- sprzęt i materiały do wywołania negatywu i wykonania kopii pozytywowych,
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk,
długopis.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wykonać zdjęcie katalogowe przedmiotu wykonanego ze szkła?
ðð ðð
2) wykonać zdjęcie reklamowe szklanego przedmiotu na czarnym tle?
ðð ðð
3) ustawić oświetlenie w ten sposób aby wykonać zdjęcie reklamowe przedmiotu
ðð ðð
szklanego o ciekawej formie zewnętrznej?
4) dobrać odpowiedni sposób oświetlenia przedmiotów wykonanych z metalu i
ðð ðð
posiadających błyszczącą powierzchnię?
5) zaplanować sposób wykonania zdjęcia katalogowego dużego obiektu w
ðð ðð
miejscu gdzie siÄ™ on znajduje?
6) dobrać odpowiednie oświetlenie do sfotografowania przedmiotu wykonanego
ðð ðð
z drewna w zależności od rodzaju jego powierzchni?
7) przewidzieć jakie trudności możesz napotkać podczas fotografowania tkanin
ðð ðð
przy użyciu cyfrowej techniki zdjęciowej?
8) dobrać odpowiedni rodzaj oświetlenia do fotografowania tkanin?
ðð ðð
9) wykonać zdjęcie katalogowe przedmiotu z tworzywa sztucznego?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 pytań o różnym stopniu
trudności.
4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedz
zakreśl
znakiem  X , wykonaj rysunek lub wpisz prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki
należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz

prawidłową.
5. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część  poziom podstawowy,
II część  poziom ponadpodstawowy. W sumie możesz uzyskać 20 punktów jeśli
prawidłowo odpowiesz na wszystkie pytania w teście. Za każdą prawidłową odpowiedz
otrzymujesz  1 punkt. Natomiast za złą odpowiedz
lub jej brak otrzymujesz  0 punktów.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi ci trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego gdy zostanie ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zani testu masz 45 min.
Powodzenia.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I Część  poziom podstawowy
1. Jaka jest najczęściej zamawiana przez klientów forma zdjęć reklamowych i katalogowych
przeznaczonych do druku w niewielkich wydawnictwach reklamowych?
a) zdjęcia w formie wydruków z drukarki termosublimacyjnej.
b) zdjęcia w formie plików cyfrowych.
c) zdjęcia w formie wielkoformatowych przez
roczy barwnych.
d) zdjęcia w formie negatywu małoobrazkowego.
2. Które, z zamieszczonych zdjęć jest zdjęciem katalogowym?
a) b)
c) d)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
3. Jaki rodzaj obiektywów jest najbardziej przydatny do wykonywania zdjęć reklamowych?
a) obiektywy szerokokÄ…tne.
b) obiektywy lustrzane, długoogniskowe.
c) obiektywy standardowe o stałej ogniskowej.
d) obiektywy zoom o zakresie ogniskowych np. 28-80 mm.
4. Dlaczego oświetlenie błyskowe jest korzystniejsze przy wykonywaniu fotografii
reklamowej?
a) pozwala na wygodne fotografowanie rozległych wnętrz (np. hal sportowych) i dużych
obiektów (np. samochodów).
b) nie powoduje odblasków na błyszczących powierzchniach.
c) nie powoduje uszkodzeń przy fotografowaniu delikatnych obiektów.
d) nie jest wskazane.
5. Na czym polega uproszczenie kompozycji w fotografii reklamowej?
a) na komputerowym wycięciu tła.
b) na ograniczeniu ilości przedmiotów znajdujących się na zdjęciu reklamowym.
c) na fotografowaniu obiektów o prostych ścianach.
d) na wyprostowaniu zniekształceń perspektywicznych.
6. W jakim celu, w fotografii katalogowej stosuje się namioty świetlne?
a) aby obiekt ochronić przed kurzem.
b) aby zachować dyskrecję, jeśli klient sobie tego życzy.
c) aby umożliwić skierowanie oświetlenia z jednego, konkretnego kierunku.
d) aby równomiernie oświetlić obiekt i wyeliminować odblaski.
7. Jaki rodzaj filtra zdjęciowego może okazać się przydatny przy fotografowaniu szkła
w atelier?
a) polaryzacyjny.
b) szary.
c) jasno niebieski.
d) UV.
8. Dlaczego niektóre prace z zakresu fotografii reklamowej i katalogowej należy wykonywać
na diapozytywowych materiałach zdjęciowych?
a) ponieważ taki jest warunek przyjęcia zdjęcia reklamowego do druku przez firmę
poligraficznÄ….
b) jest to najlepszy materiał, jeśli akurat nie mamy do dyspozycji błony negatywowej
barwnej.
c) ponieważ żaden inny materiał zdjęciowy nie może być wykorzystywany do
fotografowania obiektów wykonanych z tworzyw sztucznych.
d) ponieważ jest to technika, która zapewnia dobrą jakość przy niskiej cenie usługi
9. Napisz, w jaki sposób należy przygotować szklany przedmiot do wykonania zdjęcia
katalogowego lub reklamowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
10. Wybierz sprzęt najbardziej przydatny do wykonania zdjęcia katalogowego baterii
wannowej przy użyciu cyfrowej techniki zdjęciowej:
a) reflektory błyskowe z parasolami rozpraszającymi i jasne tło.
b) reflektory halogenowe zaopatrzone w softboksy i czarne tło.
c) reflektory dające światło bezpośrednie i plastelina do  gaszenia zbyt intensywnych
odbić światła.
d) dowolnego typu reflektory studyjne i namiot świetlny.
11. Jakie tło jest najkorzystniejsze w fotografii reklamowej?
a) wielobarwne.
b) wzorzyste, aby podkreślić nastrój zdjęcia.
c) jednobarwne, neutralne.
d) nie powinno być tła  usuwa się je komputerowo.
12. Na czym polega kompozycja w fotografii katalogowej?
a) na pokazaniu charakterystycznych, ważnych i kluczowych części obiektu.
b) na pokazaniu estetycznych walorów przedmiotu.
c) na oświetleniu przedmiotu w sposób podkreślający jego atrakcyjność.
d) na pokazaniu najważniejszej części przedmiotu (urządzenia).
13. W jaki sposób, fotografując aparatem cyfrowym, uniknąć tzw mory przy wykonywaniu
zdjęć niektórych tkanin?
a) nie jest możliwe całkowite zlikwidowanie mory  należy zmienić technikę
wykonywania zdjęć.
b) należy nieznacznie zmieniać położenie aparatu lub fotografować aparatem, który ma
wbudowanÄ… funkcjÄ™ likwidacji mory.
c) należy nieznacznie zmienić kąt padania światła oświetlającego tkaninę.
d) należy użyć filtra polaryzacyjnego.
14. Opisz, na czym polega kompozycja zdjęcia reklamowego oparta na zasadzie kontrastów.
II Część  poziom ponadpodstawowy
15. Zaplanuj, jaki rodzaj oświetlenia będzie najlepszy do fotografowania wyrobów z drewna
lakierowanych na wysoki połysk?
a) bezpośrednie z kierunku przednio bocznego, aby podkreślić połysk lakieru.
b) nieznacznie rozproszone, aby nieznaczne rozbłyski uwypuklały kształt.
c) bardzo rozproszone najlepiej przez namiot świetlny, aby widać było fakturę drewna.
d) jednolite, rozproszone najlepiej z kilku reflektorów zaopatrzonych w softboksy.
16. Jaki rodzaj aparatu wykorzystasz do wykonania zdjęcia reklamowego przeznaczonego
jako ilustracja dużej reklamy ściennej o rozmiarach około 3 x 4 metry (tzw.  bilboardu )?
a) lustrzankę małoobrazkową lub cyfrowy aparat kompaktowy.
b) lustrzankę cyfrową o rozdzielczości 4-6 milionów pikseli lub lustrzankę
średnioformatową.
c) aparat wielkoformatowy.
d) lustrzankę cyfrową lub cyfrowy aparat kompaktowy o rozdzielczości ok. 7 milionów
pikseli.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
17. Jaki rodzaj tradycyjnego materiału zdjęciowego wykorzystasz do sfotografowania obiektu
przeznaczonego do ilustracji barwnego kalendarza ściennego o wymiarach 100 x 70 cm?
a) błonę negatywową barwną.
b) błonę małoobrazkową, diapozytywową barwną.
c) błona negatywowa lub diapozytywowa średnioformatowa.
d) żaden z powyższych.
18. Jakie ustawienie aparatu względem fotografowanego obiektu jest najczęściej stosowane
w fotografii reklamowej?
a) poniżej fotografowanego obiektu.
b) w połowie wysokości fotografowanego obiektu.
c) lekko powyżej górnej krawędzi fotografowanego obiektu.
d) z pozycji okoÅ‚o 45° w stosunku do powierzchni, na której stoi obiekt.
19. Jaki rodzaj trudności możesz napotkać przy fotografowaniu szkła?
a) nie można prawidłowo fotografować szkła o barwie czerwonej.
b) mogą  ginąć szczegóły w ciemniejszych partiach szklanego przedmiotu.
c) może pękać przy oświetleniu światłem żarowym ze zbyt małej odległości.
d) elementy wyposażenia studia mogą odbijać się w powierzchni przedmiotu.
20. Naszkicuj schemat ustawienia oświetlenia do fotografowania przez
roczystego szkła na
ciemnym tle.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie zdjęć reklamowych
PoprawnÄ… odpowiedz
zakreśl znakiem X, wpisz odpowiedz
lub wykonaj rysunek.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9.
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14.
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. czarne tło
szklany obiekt
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
6. LITERATURA
1. Busch C. D.: Fotografia cyfrowa dla profesjonalistów. Wydawnictwo RM, Warszawa 2004
2. Freeman M.: Fotografia studyjna. WNT, Warszawa 1994
3. Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005
4. King J. A.: Fotografuj cyfrowo jak profesjonalista. Wydawnictwo RM, Warszawa 2004
5. Latoś H.: 1000 słów o fotografii. WMON, Warszawa 1982
6. McWhinne A.: Fotografia podręcznik. Arkady, Warszawa 2001
7. Mroczek A. A.: Książka o fotografowaniu. Wydawnictwo KOROPRINT-ELEW,
Warszawa 2005
8. Spelda H. Jr.: Fotografia materiałów i przedmiotów. WNT, Warszawa 1979
9. Wójcik T.: ABC Fotografowania. Wydawnictwo BUCHMANN, Warszawa 2002
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48