Budowa oczka wodnego obejmuje projekt oczka wodnego i technologię wykonania. Największym
wyzwaniem przy budowie sadzawki ogrodowej jest izolacja dna oczka wodnego. Poniżej znajdziecie
Paostwo opis technologii izolacji bentonitowych oczek wodnych. GARDENMAT jest to
samonaprawialna (odporna na przebicie) bentonitowa izolacja przeznaczona do oczek wodnych i
sadzawek ogrodowych.
Pojęcie "oczka wodnego", nie znajduje się w literaturze technicznej, czy też w przepisach techniczno -
budowlanych z zakresu budownictwa wodnego, czy melioracji.W potocznym rozumieniu, "oczko
wodne" jest małym zalewem, stawikiem, zbiorniczkiem, czy akwenem wodnym, zwykle realizowanym
w celach krajobrazowych, czasami zasiedlonym przez ryby ( na przykład akwariowe), z nasadzeniami
ozdobnych roślin podwodnych, lub też zrealizowanym w celach ściśle rekreacyjnych. Obecnie oczka
wodne wykonywane najczęściej są przez właścicieli posesji i działek, coraz częściej zwracających
uwagę na ciekawą zabudowę swoich posesji przez elementy małej architektury, wykonywane w
sposób zgodny z wymogami środowiska. Normalnie jest to obiekt nieduży, zwykle o powierzchni
kilkudziesięciu metrów kwadratowych, jakkolwiek znane są zalewy, zwane oczkami wodnymi, o
powierzchni 1ha, a nawet większej. Zwykle są to też obiekty płytkie, mało kiedy głębsze od 1m. W
takim rozumieniu, oczko wodne nie jest hydrotechnicznym zbiornikiem wodnym, czy też stawem
rybnym hodowlanym, do których odnosi się całą technika inżynierii wodnej, czy inżynierii wodno -
melioracyjnej.
Prawo budowlane obowiązujące od dnia 11lipca 2003r ( zmiana prawa budowlanego: Dz.U. Nr 80,
poz.718) dokonało jednak sprecyzowania, co możemy nazwad jako "oczko wodne". Otóż zgodnie z
aktualnymi przepisami (artykuł 29.1 poz. 15 tej ustawy) nasz obiekt, który próbujemy zdefiniowad to
przydomowy basen lub oczko wodne, przy czym przy powierzchniach lustra wody do 30m2
zmienione prawo budowlane pozwala na wykonawstwo robót bez posiadania PROJEKTU
BUDOWLANEGO i bez całej, często skomplikowanej procedury związanej z przygotowaniem
inwestycji. Jak się więc "oczko wodne" ma do tych wszystkich przepisów?. Otóż czy "oczkiem
wodnym" w rozumieniu prawa budowlanego będzie akwen dwuczęściowy, połączony na przykład
kaskadą wodną, czy rurociągiem zasilającym, przy czym każda z części akwenu miałaby powierzchnię
mniejszą od 30m2 (razem poniżej 60m2), czy też nie?. Zdaniem naszym, przy podziale zalewu na
areały mniejsze od 30m2, mówiąc żartobliwie: dzieląc jedno oko na kilka oczek, możemy dalej mówid,
że mamy do czynienia z kilkoma, oddzielnymi oczkami i dla nich wszystkich miałby zastosowanie
art.29.1 ust.15 ustawy.
Istnieje też jeszcze jedno ograniczenie, jeśli chodzi o możliwośd uproszczonej realizacji oczka
wodnego. Mianowicie w art. 29.1 poz.14 wspomnianego prawa budowlanego, pozwolenia na
budowę nie wymagają obiekty wodne tylko w przypadku piętrzenia do 1m. Co więc należy rozumied
przez "piętrzenie do 1m". Otóż, zdecydowanie nie chodzi tu o głębokośd. Możliwe jest wykonanie
"oczka wodnego" o głębokości kilku metrów, przy piętrzeniu poniżej 1m i odwrotnie: oczka bardzo
płytkiego, na przykład o głębokości 0,5m, lecz o piętrzeniu kilku metrów. Wyróżnikiem jest tu
konfiguracja terenu sąsiedniego, wysokośd grobelki nad sąsiednim ciekiem, znaczny spadek terenu
przyległego itp.itp.
Musimy wiedzied o jakie "oczko wodne" nam chodzi. Czy jest to tylko upiększenie naszego ogródka,
czy byd może mamy z nim związane inne oczekiwania, na przykład hodowla ryb, roślinnośd podwodna
i nawodna, nawet możliwośd kąpieli. Rozwiązanie techniczne może byd różne w wymienionych
przypadkach i w wielu jeszcze innych, nie wymienionych wyżej.
Także istotne jest, czy decydujemy się na oczko wodne o powierzchni zalewu do 30m2 (korzystając z
prawa nie wykonywania projektu budowlanego dla takiego obiektu), czy też myślimy o większym
zalewie, realizowanym według przepisów prawa wodnego, lub też bez tych wymogów - jeśli
poszczególne elementy takiego zalewu są rozdzielone między sobą (na przykład kaskadą), tworząc
zespół "oczek wodnych".
Tak samo istotne jest, czy dopuszczamy rozwiązania sztuczne, z folią widoczną na zewnątrz, czy też
nie, zaś aspekt widokowy, z rozwiązaniem naturalnym: ziemia, kamieo, drewno, zieleo, jest dla nas
absolutnie konieczne.
Generalnie jednak, oczko wodne wykonane na płaskim terenie, bez względu na głębokośd akwenu
(czy jest głębokie na 1m, 2m, czy nawet jeszcze więcej) spełni wymóg "piętrzenia poniżej 1m", a z
taką właśnie sytuacją inwestorzy prywatni mają najczęściej do czynienia. Przy lokalizacji "oczka
wodnego" na bardzo stromym zboczu, ze względów formalnych, a także dla bezpieczeostwa
rozwiązania, radzilibyśmy raczej zasięgnąd opinii specjalisty, czy rzeczywiście nasze oczko wodne
spełniad będzie kryterium "zwolnienia" z wykonywania projektu budowlanego (piętrzenie poniżej
1m) i czy nie stanowid będzie zagrożenia (awarią) dla terenów położonych "niżej".
Oczko wodne zasilane może byd z naturalnych z
ródeł, z cieku wodnego, stale lub okresowo
prowadzącego wodę, lub w przypadku braku naturalnych dopływów ( w tym z deszczówki) - z
lokalnego wodociągu.
Ilośd wody niezbędna dla oczka wodnego zależy od wielu czynników. Wśród nich zwykle bardzo
istotne są ucieczki filtracyjne wody w podłoże, stąd też wynika potrzeba doszczelnieo. W kraocowych
przypadkach, przy bardzo przepuszczalnym podłożu, ilośd wody infiltrującej z oczka wodnego może
byd tak duża, że zasilenie go w wodę i stabilne utrzymanie założonego poziomu lustra wody jest w
ogóle niemożliwe. Liczyd się też należy z parowaniem z lustra wody (jest to wartośd w przybliżeniu
stała, w obrębie kraju niezbyt różniąca się) generalnie rocznie nieco większa od rocznej sumy opadów
deszczu (w Polsce około 0,6m). Musimy też zakładad, że ze względów sanitarnych (wymogi
hydrobiologii) konieczna będzie kilkukrotna wymiana wody w oczku wodnym. Reasumując, ilośd
wody potrzebna w roku na utrzymanie wody w oczku wodnym zawsze kilkukrotnie przewyższa jego
kubaturę. Z tego wyraz
nie widad, że uwzględniając faktyczną cenę wody z wodociągu, niezbędne jest
zastosowanie uszczelnieo oczka wodnego, w każdym przypadku gdy istnieją obawy o nadmierne
ucieczki wody przez podłoże.
Jeśli tak ważne jest uzyskanie szczelnego oczka wodnego, to należy zastosowad najlepsze,
najpewniejsze uszczelnienie, ze wszystkich możliwych. Proponujemy wykorzystanie bentonitów,
materiałów naturalnych, charakteryzujących się zdolnością kilkukrotnego pęcznienia w przypadku
kontaktu z wodą.
Rozwiązanie właściwe dla doszczelnienia oczek wodnych istnieje i nazywa się GARDEMAT. Jest to
mata bentonitowa, z bentonitu naturalnego sodowego z gór w stanie Wyoming w USA, sprzedawana
i konfekcjonowana w płatach o wymiarach 2x4,5m. Mata ta zbudowana jest z 2 warstw włóknin,
pomiędzy którymi "wszyty" jest bentonit luzem (dodatkowo, na matę jest naklejona specjalna folia).
W przypadku, gdy woda z oczka wodnego dopłynie na drodze filtracyjnej do maty, założonej w
podłożu (pod zabezpieczeniem z gruntu, lub betonu), uwodniony bentonit zawarty w macie
odpowiednio spęcznieje, zaś dzięki tysiącom połączeo w ramach zszycia dwóch warstw włóknin,
zachowywad się będzie jak sprężony. W momencie uszkodzenia maty, przebicia przez korzenie drzew,
przegryzienia przez zwierzęta ziemne (na przykład krety), "sprężony" bentonit załata nieszczelnośd,
przez którą woda z oczka wodnego mogłaby uciec, praktycznie "wulkanizując" otwór.
Należy wiedzied, że bentonity zapewnią nam szczelnośd oczka wodnego tylko wówczas, gdy będą
dociśnięte gruntem, alternatywnie betonem. Skrótowo mówiąc, każda mata bentonitowa położona
na wierzchu, nawet po zalaniu jej wodą nie zapewnia szczelności. Tylko przy "docisku" gruntem o
grubości 35-40 cm, lub warstwą gruntu grubszą, lub po zalaniu warstwą betonu (rzędu do 15 cm, lub
więcej) GARDENMAT będzie szczelna.
Tak więc zastosowanie bentonitów jest lepsze od wszelkich uszczelnieo typu membrana,
geomembrana, normalna folia, beton itp. przede wszystkim dlatego, że GARDENMATA jest
samonaprawialna. Zaletą mat bentonitowych w stosunku do innych rodzajów doszczelnieo jest ich
stała zdolnośd do zamykania dróg ucieczki wody w trakcie eksploatacji, całkowita odpornośd na mróz
i praktycznie bliski zera współczynnik wodoprzepuszczalności GARDENMAT 'u. Tak więc, przy
zastosowaniu tej maty (zawiera ona specjalne komponenty, poprawiające parametry w stosunku do
innych mat bentonitowych, na przykład w stosunku do maty o nazwie Bentomat, stosowanej przy
przebudowie wałów przeciwpowodziowych) oraz przy prawidłowym wykonaniu robót, możemy byd
przekonani, że większych problemów z wodą w naszym oczku wodnym mied nie będziemy.
Planując oczko wodne i obliczając ile potrzeba nam GARDENMAT'u należy pamiętad o zwiększeniu
zamówienia o około 60 - 80% w stosunku do oczekiwanego lustra wody wynika z: zakładów mat na
stykach, z faktu założenia maty pod zasypką (do 40cm), z ułożenia na skosie (rzut poziomy jest inny), z
ubytków na ścięcia na załamaniach, od kształtu zbiornika itp.itp. Istotne tu jest, jak strome
przewiduje się nachylenia skarp.
Przy zasypce gruntowej na skarpach konieczne jest bardzo łagodne nachylenie, nawet rzędu 1:3 - 1:4,
lub jeszcze łagodniejsze. W innym przypadku grunt zasypki, mimo że musi on byd zawsze bardzo
dobrze zagęszczony i nie może to byd piasek, żwir itp., ześlizgnie się po macie, nie bacząc na to, że
faktycznie mata jest szorstka.
Programując strefy ze stromszymi nachyleniami skarp niż podano wyżej, konieczne jest zawsze
zrezygnowanie z zasypki gruntowej i zastosowanie docisku betonem, wymagana wówczas grubośd
warstwy betonu wynosi 15cm. W świeży beton można wówczas "wtopid" kamienie, tłucznie, także
formowad takim nadkładzie betonowym rozmaite elementy krajobrazowe, także takie jak kaskady i
progi wodne.
Nigdy nie jest możliwe uzyskanie wymaganego "docisku" maty bentonitowej workami z piaskiem,
luz
nymi kamieniami, w kęsach nawet największych itp.
W przypadku zakupu GARDENMATY udzielamy dodatkowych konsultacji i rad, często już dla fazy
robót wykonawczych.