9621686450

114 Wymiany jakościowe morfonematów spółgłoskowych.

przykład, w wyrazach ten, zew, gdzie w położeniu przed e zachowuje się fonemat spółgłoski twardej. Tutaj jednak w przeciwieństwie do wymiany morfonematów dźwięcznych i bezdźwięcznych, przyczyną działającą są dzisiaj zwyczaje nie fo-nologiczne, lecz morfonologiczne, które wiążą wymieniające się oboczne morfonematy z określonemi morfematami, snop // snopem H (na) snop’e, gdzie w tem samem położeniu fonetycznem przed głoską [e] i w tym samym układzie fonologicznym przed fonematem e, ale w różnych pozycjach morfologicznych, przed końcówką narzędnika występuje morfonemat twardy p, a przed końcówką miejscownika — morfonemat miękki p'.

§ 68. Współczesny polski język wykształcony ma następujące wymiany morfonematów dźwięcznych i bezdźwięcznych.

123456789 10

b	V	d	z	$	z	V	2	*	9
p	f	t	s	’ c	V s	c	ś	* c	k

Przykłady: 1) baba lf bapka, złup H żłobu, 2) trava // trafka, staf // stavu, 3) gruda // grutka, grut // grodu, 4) koza // kuska, vus//vozu, 5) me^aH niecka, p'eńqc // p'eńq^a, 6) drqzek // drqsk'i, mqś II męża, 7) iei\e //psezascka, goisc// gviż\a, 8) prośić//proźba, paś/lpaśa, 9) p'ęć U p'ę$i, 10) stuki/stogu.

Jak widać, wymiana morfonematów dźwięcznych i bezdźwięcznych pozostaje w zupełnej zgodności z odnośnemi korelacjami (współodpowiedniościami) fonematów dźwięcznych i bezdźwięcznych:    oboczniki morfonologiczne b // p, v // f,

d H t... zgadzają się w tym zakresie z odnośnemi współodpo-wiednikami fonologicznemi: b : p, v : f, d:t... Pochodzi to stąd, że, jak to już było zaznaczone, wymiany morfonematów dźwięcznych i bezdźwięcznych opierają się na współczesnych zwyczajach fonologicznych. Wyniki tych zwyczajów został)' przez świadomość językową wciągnięte do systemu morfolo-