9574066095

84 SPOŁECZEŃSTWO W OBEC ROZUMU I WIARY.

jego liczebnej siły i obszaru posiadanego kraju, winien być dla całej ludzkości nietykalnym i świętym, jako dzieło Stwórcy, w które On jedną z idei wszechmądrości swej wcielił. Chcieć zniszczyć lub ubezwładnić naród jaki przemocą, jest to targnąć się na zgaszenie

ł

jednego z promieni tej Światłości, która wówczas tylko w całym jaśnieje blasku, kiedy ani jedna iskierka uroniona z niej nie będzie. Ze względu przeto na uznanie panowania Stwórcy nad społeczeństwem . pierwszym obowiązkiem ludzkości jest uszanować prawa każdego narodu, tak samo, jak poszanowanie praw rodziny jest pierwszym obowiązkiem państwa. Obowiązek zaś ten stosuje się nietylko do języka, charakteru i posłannictwa narodowego, ale też do jego kraju i nagromadzonych w nim nabytków cywilizacyi; tak ziemia bowiem, jak i owoce wspólnej pracy jej mieszkańców stanowią świętą i nienaruszalną własność narodu, Państwo przeto sięgające zbrojną ręką po te nabytki ciężkiego trudu wielu pokoleń, ażeby przemocą wydrzeć je narodowi, bądź w całości, bądź nawet w części, państwo takie, powiadam, popełnia w oczach Bożych taką samą zbrodnię, jak brat wyrodny, wyzuwający słabszego brata z należnej mu ojcowizny. Jako więc cała rodzina obowiązana jest stanąć solidarnie w obronie praw każdego ze swych członków, tak również wszystkie państwa, wchodzące w skład ludzkości, mają obowiązek nie dopuścić pokrzywdzenia któregobądź narodu. Taż sama zasada solidarności przewodniczyć też winna we wszystkich międzynarodowych stosunkach, zwłaszcza zaś przy zawieraniu przymierzy, gdzie węzłem łączącym sprzymierzone narody powinna być tylko wzajemna życzliwość i chęć dopomagania sobie nawzajem na drodze pokojowego rozwoju lub zabezpieczenia się od niesłusznych napaści, z bezwarunkowem wyłączeniem wszelkich ambitnych dążności, zmierzających do pokrzywdzenia słabszych. Stąd ani federacyjne unie, ani międzynarodowe sojusze nie powinny nigdy zagrażać istotnym interesom narodów nie przyjmujących udziału w tych związkach, t. j. nie powinny stawać im na zawadzie do normalnego rozwoju swych przyrodzonych zasobów lub do spełnienia dziejowego posłannictwa swego.

Przyjęcie tej zasady, iż narody są urzeczywistnieniem myśli Bożej, którą przejawić po winne w publicznem życiu s wojem, kładzie niewzruszoną podwalinę nietylko dla stosunków międzynarodo-