9576709085

Na proces tworzenia się gleb wpływ mają rozmaite czynniki, przede wszystkim zaś rodzaj podłoża geologicznego, który poprzez wietrzenie dostarcza glebie części mineralnych decydujących o jej zasobności w związki chemiczne oraz klimat, od którego zależy sposób i szybkość wietrzenia skał, rozkład cząsteczek organicznych i przebieg procesów glebowych. Istotne znaczenie mają również stosunki hydrologiczne terenu, takie jak: głębokość poziomu wody gruntowej i jego wahania oraz intensywność przesiąkania spływu wody. Stwierdzono, że przepuszczalność gleby reguluje dyspozycyjne zasoby wodne terenu [Skiba i in. 1995].

Nie bez znaczenia, szczególnie w górach, pozostaje również rzeźba terenu, gdyż warunki tworzenia się gleb przedstawiają się odmiennie na zboczach i wypłaszczeniach, na których procesy deluwialne i erozyjne zachodzą z różnym nasileniem [Szafer, Zarzycki 1977]. Najmniejszą retencyjność wykazują gleby na zboczach, zaś największą gleby leśne, głęboko próchniczne w miejscach o nieznacznym nachyleniu terenu.

Gleby terenów górskich cechują się słabiej wykształconym profilem oraz większą kamienistością niż gleby terenów nizinnych. Najczęściej są one zaliczane do IV i V klasy bonitacyjnej [Dobrzański 1966]. Często też są uboższe i kwaśniejsze od niżowych z powodu wypłukiwania nutrientów przez intensywne opady. Jak już wspomniano, zróżnicowanie gleb w górach uwarunkowane jest w dużej mierze rodzajem skał macierzystych oraz warunkami bioklimatycznymi. Szczególnie widoczna jest zależność typu gleby od podłoża w piętrze roślinnym regla dolnego.

Na obszarze Karpat fliszowych dominującą klasę gleb stanowią gleby brunatnoziemne [Bednarek, Prusinkiewicz 1980]. Kształtują się one w klimacie umiarkowanie wilgotnym pod wpływem mezofilnych lasów liściastych, na podłożu zawierającym węglan wapnia [Szafer, Zarzycki l.c.]. Nazwa tych gleb pochodzi od poziomu brunatnienia, zabarwionego przez związki próchniczno-żelaziste, który występuje bezpośrednio pod poziomem próchniczym [Lazar 1976]. Warto tu jednak nadmienić, że na obszarach górskich gleby brunatne cechuje znaczny udział części szkieletowych oraz słabe wykształcenie poziomów genetycznych [Baran 1968]. W obrębie omawianej klasy gleb wyróżnia się trzy ważniejsze podtypy: gleby brunatne właściwe, wyługowane oraz kwaśne [Kuźnicki i in. 1979]. Gleby brunatne kwaśne przeważają na obszarze Karpat, natomiast gleby brunatne właściwe i wyługowane występują przede wszystkim w niższych położeniach górskich [Bednarek, Prusinkiewicz l.c.].

Najistotniejszą rolę w procesie tworzenia gleb w Beskidzie Małym odegrały formacje płaszczowiny godulskiej, a mianowicie piaskowce godulskie i zlepieńce

- 12-