9576709147

II. Stan i przemiany szaty leśnej

1. Zarys szaty leśnej Beskidu Małego

Dzisiejsza szata roślinna Karpat uformowała się w holocenie, ponieważ surowe warunki klimatyczne glacjałów kilkakrotnie niszczyły formacje leśne z pliocenu i poszczególnych interglacjałów [Kondracki 1988]. W okresie subatlantyckim buk, jodła oraz cis obniżyły swoje pionowe zasięgi schodząc z Karpat i Sudetów na niż. Osiągnęły wtedy swoje maksymalne zasięgi w poziomie i w ten sposób w górach wykształcił się regiel dolny [Podbielkowski 1991].

Początki powstania lasu w Beskidzie Małym przebiegały podobnie do przemian opisanych na obszarze Gorców [Medwecka-Komaś 1955]. Postępujące stopniowe oziębienie i uwilgotnienie klimatu powodowało zmiany charakteru szaty roślinnej Beskidu Małego. Zwiększał się wtedy zasięg rodzimego świerka istebniańskiego w lasach, dziś jedynie ograniczonego do rezerwatu Madohora, który stanowi najdalej wysuniętą na wschód ostoję rodzimych drzewostanów świerkowych w Górach Zasolskich [Myczkowski 1958]. Prawdopodobnie buk i jodła wkroczyły na dzisiejsze tereny leśne Beskidu Małego po świerku (który panował tu niepodzielnie od około 2000 lat p.n.e.) i zajęły największy areał tutejszych siedlisk do 300 lat na początku n.e. Dużym kompleksom leśnym z przeważającym udziałem buka i jodły w niższych położeniach górskich, do 600 m n.p.m. towarzyszyły lasy dębowo-grabowe. Zespołem dominującym w reglu dolnym była wówczas buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum. Warto także wspomnieć o lasach cisowych porastających niegdyś tereny pomiędzy Przełęczą Kocierską a Sołą -obecne pasmo Wielkiego Cisownika [Matuszczyk 1981].

Obszar leśny Beskidu Małego obejmuje, ponad piętrem pogórza, prawie wyłącznie typowe siedliska dolnoreglowe, co jest bezpośrednim następstwem nieznacznego wyniesienia go ponad poziom morza. Lasy dolnoreglowe odgrywały największą rolę w zróżnicowaniu roślinności leśnej. Układ orograficzny terenu stwarza tu wyjątkowo obszerną skalę zmienności siedliskowej przede wszystkim dla buczyn. Tak zróżnicowanych siedlisk lasów bukowych nie spotyka się w wyższych masywach górskich, gdzie piętro dolnoreglowych lasów przebiega poniżej grzbietów, na stokach i jest ograniczone od góry przez zespoły leśne regla górnego. Ocenia się jednak, że w pierwotnych lasach regla dolnego Beskidów Zachodnich, zachowanych jeszcze u schyłku XIX wieku, przeważała jodła, a buk i świerk posiadały zbliżone udziały [Zapałowicz 1909, Wierdak 1927].

-21 -