9814373116

286

PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY

Nr 9

czywistych, jak i pochodnych, używając dolnego pasma bocznego modulacji na częstotliwości nośnej 6 000 okr/sek; zaznaczyć należy, iż częstotliwość krytyczna wszystkich tych obwodów jest ponad 7 000 okr/sek. Jest to więc znakomite wyzyskanie kabli, które były budowane jeszcze przed stosowaniem telefonji nośnej w kablach pupinowanych.

Zastosowanie telefonji nośnej w kablu pupinowanym, po odpowiedniem przystosowaniu wzmacniaków przez nadanie im potrzebnej charakterystyki, wymaga tylko specjalnych urządzeń dodatkowych dla obwodu na częstotliwości nośnej na skrajnych stacjach nadawczo - odbiorczych.

Ostatnio, idąc w myśl tendencji obniżania stopnia pupi-nizacji i podniesienia roli wzmacniaków, zaczęto budować specjalne kable dalekosiężne pupinowane, przystosowane do telefonji wielokrotnej i nie odpowiadające żadnemu z zalecanych dotąd przez C. C. I. F. typów. Tak naprzykład w Niemczech, w niektórych nowobudowanych kablach przy długości odcinka pupinowskiego 1 700 m zastosowano częściowo do obwodów dwutorowych rzeczywistych o średnicy żył 1,4 mm pupinizację zaledwie 3,2 mH, uzyskując częstotliwość krytyczną ok. 20 000 okr/sek i prędkość przenoszenia 105000 km/sek.

Na obwodach tych zastosowano trzy częstotliwości nośne, a mianowicie: 4 000, 8 000 i 12 000 okr/sek, wykorzystując górne pasma boczne modulacji, na jednym więc obwodzie fizycznym otrzymano w^f ten sposób 4 obwody mowne.

Ten nowy rodzaj dalekosiężnych połączeń kablowych stawia nowe wymagania dla kabli, cewek i wzmacniaków; nie sposób sprawy te bliżej tutaj poruszać, są to zagadnienia, które praktyka w dość szybkiem tempie rozwiązuje.

0    kablach samych, ich coraz lepszem wyrównaniu w fabryce

1    przy montażu i sprowadzaniu wszelkich sprzężeń do możliwego minimum było już wspominane, o cewkach — w krótkości również; należy jeszcze parę słów poświęcić wzmac-niakom.

Ze wzrostem używanych częstotliwości rosną tłumienia i tu ciężar zadania przechodzi na w-zmacniaki; z jednej strony muszą one przy zupełnem bezpieczeństwie przeciw samow’zbudzaniu, o ile nie mają być gęściej rozmieszczone, dawać większe wzmocnienie, przyczem stabilizacja tego wzmocnienia odgrywa dużą rolę, z drugiej strony zaś kabel poza wyrównaniem, musi być tak zabezpieczony od wpływów zewnętrznych, aby powstające w nim zaburzenia i szmery były zredukowane do tego stopnia, żeby możliwem było obniżyć wejściowy poziom transmisji przed wzmocnieniem znacznie niżej, niż to dotąd było dozwolone; podobne znaczenie mają również przesłuchy. Może tu pomóc specjalne ekranowanie obwodów, przeznaczonych do częstotliwości nośnych, aby mogły w nich pozostać prawie wyłącznie tylko nieuniknione nigdy szmery, powstające w nich samych wskutek zmian i różnic temperatury między poszcze-gólnemi odcinkami długiej trasy.

Pozostają jeszcze szmery, powstające w samych wzma-cniakach, i wpływy modulacji; tu właśnie występuje rola nowych typów wzmacniaków trzystopniowych stabilizowanych ze sprzężeniem zwrotnem. Wzmacniaki takie z reguły używane być muszą w telefonji nośnej na kablach dalekosiężnych niepupinowanych, o czem będzie mowa dalej.

Automatyzacja międzymiastowych połączeń kablowych. Z postępami dalekosiężnych połączeń kablowych łączy się bezpośrednio coraz bardziej rozpowszechniająca się w wielu państwach europejskich automatyzacja międzymiastowa. Dwa zagadnienia rozwiązuje tu praktyka: przesyłanie impulsów sygnalizacyjnych, uruchamiających odpowiednie urządzenia automatyczne w ten sposób, aby prąd mowny nie mógł przypadkowo również uruchomić tych urządzeń, i drugie zagadnienie — urządzenia licznikowe, regestrujące nie-tylko liczbę i czas rozmowy, ale i kilometraż.

Co do zagadnienia pierwszego, można przypomnieć omawiane już u nas stosowanie kombinacji czterech częstotliwości: 500, 600, 750 i 900 okr/sek. Z tych czterech częstotliwości tworzy się 14 kombinacyj; 10 z tych czternastu kombinacyj odpowiada 10-ciu znakom cyfrowym, wybranie więc danej cyfry zależałoby nie od pewnej liczby impulsów prądu stałego, jak to mamy w automatycznych urządzeniach zwykłych, lecz od przesłania pewnej kombinacji dwóch lub trzech częstotliwości, doskonale przekazywanych przez wszystkie wzmacniaki; idzie więc tu o selektywność przekaźników, reagujących tylko na dane częstotliwości. Kombinacyj tych prawie z 100% pewnością nie odtworzy żaden głos ludzki w len sposób, aby mogły być uruchomione przypadkowo dane przekaźniki. Jako curiosum należy zaznaczyć, że obecnie przeważnie używany sygnał wywoławczy w telefonji dalekosiężnej, składający się z 20 impulsów na sekundę o częstotliwości 500 okr/sek przy pewnej wprawie może być odtworzony przez głos ludzki z dokładnością, wystarczającą do uruchomienia danego przekaźnika. Pozostałe 4 z czternastu kombinacyj mogą służyć jako sygnał wywoławczy, sygnał zajętości i t. p.

Stosowana na większą skalę automatyzacja międzymiastowa, naprz. w wielkim okręgu lub w całem danem państwie, wymaga dużej jednolitości tak urządzeń stacyjnych, jak i jednolitości pod względem rodzaju obwodów kablowych. Jak widzieliśmy na początku niniejszego referatu, praktyka wprowadziła w tej dziedzinie pewne ujednostajnienia, lecz dalszy rozwój, nowe systemy pupinizacji i nowe kable telefonji nośnej różniczkują spowrotem już pewną, zdawało się, ustalającą się normalizację.

Nowe tendencje w montażu kabla dalekosiężnego. Równolegle ze wszystkiemi powyższemi udoskonaleniami w systemach, nowych zastosowaniach i fabrykacji kabli dalekosiężnych, podlega rewizji i sam sposób montażu w terenie; precyzja wyrównania montażowego idzie coraz dalej, a ze względów ekonomicznych również szybkość i łatwość wykonania. Po wygaśnięciu licencyj wyrównania pojemnościowego przez krzyżowanie w czwórkach i przez włączenie kondensatorów stosuje się coraz bardziej system mieszany; podlegają udoskonaleniu kondensatorki wyrównawcze, które przybierają kształt cienkich patyczków z pojemnością, proporcjonalną do ich długości; przez skrócenie długości tych kondensatorków dobiera się wprost w sposób ciągły ich pojemność, jaka jest w danym wypadku potrzebna. Po uzyskaniu możności stosowania mieszanego systemu wyrównawczego powstają próby wogóle skrócenia montażu przez stosowanie na odcinku pupinowskim, zamiast dotychczasowych siedmiu złącz mierzonych i wyrównywanych, tylko trzech takich złącz, przyczem pozostałych złącz niewyrównywanych, t. j. łączonych według t. zw. ślepego schematu, może być albo tylko 2, czyli razem na odcinku pupinowskim. byłoby wszystkiego 5 złącz i odcinek ten składałby się więc tylko z 6 długości fabrycznych po ok. 305 m zamiast dotychczasowych 230 m (przy długości odcinka pupinowskiego 1 830 m), — lub też pozostałych złączy niewyrównywanych może być 4, t. j. odcinek pupinowski, jak dotychczas, miałby 8 długości po 230 m każda.

Zaznaczyć jednak należy, iż pod względem technicznym redukcja wyrównywanych złącz tylko do 3 musi dać rezultaty gorsze, nawet gdyby wyrównanie jeszcze udoskonalić przez użycie precyzyjniejszych przyrządów pomiarowych w montażu i korzystać z ludzi bardzo pewnych i wysoko wykwalifikowanych.

Wprowadzone w życie postępy techniczne pod względem ekonomicznym. Postęp techniczny w praktyce uzależnio-