984501977

Obudził się z krzykiem (I-II, 7)^s.

Narrator również informuje czytelnika, iż Herod nie chciał początkowo wykładaczowi snów ujawnić treści nocnych widzeń, a następnie odsłania motywy skłaniające go jednak do podjęcia rozmowy na ten temat. W toku wypowiedzi narracyjnej pojawia się również relacja dotycząca stosunku króla do jego synów oraz metod wychowawczych, jakie stosował:

Herod z rozbrajającą szczerością opowiedział chłopcom swój sen, ale pewne jego szczegóły zataił, jedne dodał, inne ujął, i dzięki tym przezornym zabiegom zmieniwszy nieco jego znaczenie, starał się wzbudzić w ich świadomości lęk przed losem tych, którzy kiedyś w przyszłości poniosą zasłużoną karę za wiarołomne knowania i spiski. I tak strasząc chłopców od dzieciństwa swoją senną zmorą, wierzył, że uda mu się wpoić w ich serca uległość, ślepe posłuszeństwa i podziw dla wszystkich jego czynów, przedsięwzięć i działań (I-II, 8).

Takie przedstawienie myśli, działań bohatera stanowi ważny element postaciowania pośredniego, którego dokonuje opowia-dający, prezentując poszczególnych bohaterów powieściowych. W wielu fragmentach pojawia się perspektywa samych postaci, co pozwala mówić o narracji personalnej^{1 2}. Wielokrotnie narrator ujawnia swą wiedzę dotyczącą przeżyć i myśli całych grup ludzi. Zna nie tylko ich zachowania zewnętrzne, lecz informuje czytelnika także o tym, co przeżywają. Sytuację taką odnajdujemy na przykład w rozdziale przedstawiającym rozmnożenie chleba. Słuchacze Jezusowej nauki i świadkowie cudu nic rozumieją słów Rabbiego. Narrator odsłania przyczyny tego niezrozumienia i motywację buntu wobec nakazu Jezusa³ dotyczącego spożywa-

97

1

   Wszystkie cytaty powieści pochodzą z dwuczęściowego wydania dominikanów - Poznań 1994. Cyfry rzymskie oznaczają wolumin, arabskie numer stronicy.

2

   Zob. M. G ł o w i ń s k i, Powieść młodopolska. Studia z poetyki historycznej, [w:] tenże, Prace wybrane^ c. I, Kraków' 1977, s. 109-110.

3

   Dokładniejszą analizę fragmentów zapowiadających ustanowienie Eucharystii zob.: B. Chrząstowska, Otwarte niebo. Literackie Świadectwa przeżuwania Eucharystii, Poznań 1992, s. 88-94.