984501754

w doświadczenie Judy z Kerijoth. Narrator oddaje rozterki wewnętrzne ucznia, posługując się mową pozornie zależną:

Przecież ze skrzynki zawierającej ich wspólną majętność już ukradł tę samą ilość pieniędzy - nie! To nie była kradzież! To było mądre działanie roztropnego, zapobiegliwego włodarza wspólnych pieniędzy [...] Jeszua ben Josef już nic mu nie jest winien. Juda odebrał całą swoją własność. Całą. Do ostatniego denara (III-IV, 177).

Jednakże ta myśl wcale nie przynosi mu ukojenia. Za nią przychodzi następna niepewność, wątpliwości, pytanie, wahanie. Zdawało mu się, że istnieje jeszcze jakaś mocna nić wiążąca go z Rabbim, której w żaden sposób przeciąć nie może:

(...) Juda szukał po ciemku tej nici, ale nie wiedział gdzie ona jest. Czyżby to zła chciwość? Chęć dalszego okradania Jeszuy i apostołów? Sięganie ręką do skrzyni i przenoszenie z niej pieniędzy do sakwy za pasem? (III-IV, 170).

Świadomość grzechu chciwości nie prowadzi jednak Judy do uznania własnej winy, lecz do oskarżania Jezusa. Zastosowanie mowy pozornie zależnej w tych fragmentach odnoszących się do przeżyć postaci powieściowych przybliża czytelnikowi ich wewnętrzny świat, a jednocześnie pozwala narratorowi na zachowanie dystansu wobec nich.

Niekiedy narrator-psycholog komentuje zachowanie postaci w sposób bardzo zwięzły lecz pełen treści: „Juda objął głowę rękami i cicho zapłakał nad swoją smutną dolą, bo coraz bardziej nienawidził człowieka, którego chciał kochać” (III-IV, 180). Podobnie też w innym miejscu jego jedno zdanie odsłania postawę Judy diametralnie różną od postawy innych apostołów: „Tymczasem Juda z Kerijoth, leżący pod oliwką na dziedzińcu, głęboko współczuł wypędzonym ze Świątyni kupcom, albowiem sam był kiedyś handlarzem pachnideł” (III-IV, 225). Jest to komentarz bardzo dyskretny - ogranicza się tylko do krótkiego zasygnalizowania wewnętrznych stanów prezentowanych postaci. Częściej jednak jego wypowiedzi są bardziej rozbudowane.

129