SOCJOLOGIA
2008/2009
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
Socjologia 1: Zdrowie i choroba jako pojęcia społeczne
1. Definicja zdrowia:
a. Z biologii:
" Jest to pełny dobrostan fizyczny, psychiczny, społeczny, a nie tylko
brak choroby czy niedołęstwo.
b. Według Parsonsa (ojca socjologii medycyny):
" Jest to stan, w którym jednostka wykazuje optymalną umiejętność
efektywnego pełnienia ról społecznych i zadań wyznaczonych przez
społeczeństwo.
2. Definicja choroby
a. Z Biologii:
" Brak pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego, społecznego, lub
niedołęstwo.
b. Według Parsons a
" Niemożność efektywnego pełnienia ról społecznych i zadań
wyznaczonych przez społeczeństwo.
c. Według Giddens a
" Jest to stan społeczny i biologiczny
" Choroba nie dotyczy tylko jednostki, ale także jego otoczenia
d. Z dupy:
" Jest to nowy typ roli społecznej, którą jednostka zaczyna pełnić gdy nie
może efektywnie wykonywać codziennych ról i zadań.
3. Cechy społecznej roli chorego według Parsonsa:
a. Zwolnienie, całkowite lub częściowe, z pełnionych dotychczasowych ról i
zadań
b. Brak odpowiedzialności chorego za swój stan
c. Warunkowe uznanie stanu choroby
" Tymczasowe, choroba stanu niepożądanego ???
d. Współdziałanie chorego z czynnikami terapeutycznymi
4. Konsekwencje pełnienia roli chorego:
a. Izolacyjna
" Bakteriologiczna
° Dotyczy chorób ciaÅ‚a (choroby somatyczne)
" Motywacyjna
° Dotyczy chorób duszy (choroby psychiczne)
ª% Każdy z nas jest konformistÄ… ???
ª% Samobójstwa w sekcie
«% Izolacja takich osób ma uchronić od
niebezpieczeństwa inne osoby, lub zapobiec
naśladowania ich.
Strona 1 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
b. Uzależnienie człowieka chorego od pomocy ze strony innych członków jego
społeczności np.: rodziny , lekarzy.
Z TYM PUNKTEM SI
NIE DYSKUTUJE!
" Parsons twierdzi, że z konsekwencją trzeba niwelować takie
zachowanie, ponieważ może zagrażać chęci powrotu do zdrowia, co
jest spowodowane wygodną naturą każdego z nas. Rozleniwiamy się i
przyzwyczajamy do tego, że każdy nam służy. Ma to na celu
zapobieganie uzależnieniu się od pomocy bliskich np.: herbatka z
sokiem malinowym do wyra.
5. Systemy normatywne:
a. Prawny
b. Obyczajowy
c. Moralny
d. Religijny
6. Wady teorii Parsonsa:
a. Parsons nie dokonywał podziału chorób, traktował wszystkie choroby
jednakowo.
" Teorię usprawnił Freidson (+Giddens)
° WyróżniÅ‚ 3 wersje roli chorego odpowiadajÄ…ce 3 typom i
stopniom choroby
ª% Warunkowa rola chorego
«% Odnosi siÄ™ do jednostek chorujÄ…cych
przejściowo.
2 Duże prawdopodobieństwo
wyzdrowienia
ª% Bezwarunkowo prawomocna rola chorego
«% Odnosi siÄ™ do jednostek chorujÄ…cych
nieuleczalnie.
2 Kalectwo
2 Cukrzyca
ª% Nieodwracalna rola chorego
«% Odnosi siÄ™ do jednostek napiÄ™tnowanych
społecznie
7. Piętno  jest to każda negatywna cecha wyróżniająca jednostkę z ogółu
8. Mechanizm społecznego piętnowania w przypadku chorób jest tym silniejszy Im
bardziej dana choroba jest:
a. Widoczna,
" Zespół Downa
" Niepełnosprawność
Strona 2 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
" Blizny
" OszpecajÄ…ce choroby dermatologiczne
" Alkoholizm
b. Nieznana i nieprzewidywana
" Padaka
" Choroby psychiczne
" Narkolepsja
c. Im silniejsze jest społeczne przekonanie, że jednostka jest winna sama sobie.
" Choroby weneryczne
" AIDS
" WZW C
9. Pierwszą chorobą która wyzwoliła społeczne piętnowanie  TR
D.
10. Subiektywne kryteria zdrowia
a. Kryterium medyczne
" Jestem zdrowy, bo lekarz nie stwierdził u mnie choroby
" Jako 2 w kolejności dla Polaków
b. Kryterium witalistyczne
" Jestem zdrowy, gdy jestem silny i energiczny
c. Kryterium poczucia komfortu
" Jestem zdrowy, gdy pod każdym względem czuję się dobrze i nie widzę
chorby
" Jako 1 w kolejności dla Polaków
d. Kryterium funkcjonalistyczne
" Jestem zdrowy gdy sprawnie funkcjonujÄ™
e. Kryterium równowagi
" Jestem zdrowy, gdy jestem spokojny, zrównoważony i opanowany
f. Productive life
" Jestem zdrowy, gdy rozwijam własne zdolności i wykorzystuje dla siebie
społeczeństwo w którym żyje
° Jako 1 w kolejnoÅ›ci dla USA
Socjologia 2: Kulturowe i społeczne uwarunkowania zdrowia i choroby
1. Kultura
a. Definicja 1:
" Jest to cały świat materialny stworzony przez człowieka, sposób życia i
bycia człowieka.
" Do kultury zalicza się wszystko co stanowi o trybie życia człowieka, co
nie ma charakteru biologicznego.
° WyjÄ…tek stanowiÄ… te elementy Å›wiata przyrody, do których
człowiek dopowiedział pewną historię czyniąc z nich narzędzie,
symbol czy przedmiot kultu.
Strona 3 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
b. Definicja 2:
" Jest to społeczne dziedzictwo jakie przyjmuje jednostka od
zbiorowości, w której żyje.
2. Wszystkie działania kulturowe silniej są przyswajane w sposób nieświadomy.
3. Podejścia do kultury
a. Podejście oceniająco  wartościujące
" Podział społeczeństwa
° Kulturalne  niekulturalne
° RozwiniÄ™te  zacofane
° Cywilizowane  dzikie
" Etnocentryzm kulturowy
° Przekonania naturalnoÅ›ci i wyższoÅ›ci wÅ‚asnej kultury,
obniżające wartość innych kultur
b. Podejście opisowo  uniwersalistyczne
" Nie ma wartościowania, nie ma podziału, przyjmuje się, że każde
społeczeństwo ma własną typową dla siebie kulturę.
" Uniwersalia kulturowe: (nie jestem pewny, czy to jest element tego
podejścia czy coś zupełnie oddzielnego)
° SÄ… to elementy wspólne dla wszystkich kultur, pewien
podstawowy zasób wspólnych nauk i wartości
4. O różnicach między kulturami stanowią nie elementy kultury, ale treści jakie te
elementy w sobie mieszczÄ… np.:
a. Podział władzy
" Kto tą władzę sprawuje?
b. Język
c. Sprawowanie władzy w rodzinie
5. Zwyczaj
a. Jest to sposób zachowania się w określonych sytuacjach, który nie wywołuje
reakcji negatywnej otoczenia
" Jest bardzo indywidualny
° Codziennie rano pijÄ™ mleko
6. Obyczaj
a. Jest to zachowanie, które pociąga za sobą oceny wartościujące
" Naruszenie powoduje zazwyczaj negatywnÄ… reakcjÄ™ ze strony grupy.
° DzieÅ„ dobry!
O różnicach kulturowych w aspekcie zdrowia i choroby :
" Z 1 strony decydują wytworzone przez dane społeczeństwo kulturowe
wzory zachowa, które mogą sprzyjać zdrowiu lub nie.
" Z 2 strony to system kulturowy determinuje to co w danej kulturze jest
ujmowane za normÄ™, a co za stan choroby.
Strona 4 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
Socjologia 3: Patologie społeczne
1. Patologia
a. Zjawiska społeczne związane z zachowaniem się jednostek lub grup
społecznych niezgodne z obowiązującymi normami społecznymi
obowiÄ…zujÄ…cymi w danej kulturze.
2. Wspólnym elementem cech patologicznych jest:
a. Dysfunkcjonalność
b. Szkodliwość społeczeństwu.
3. Przykłady patologii:
a. UMED w A
odzi
b. Narkomania
c. Alkoholizm
d. Przestępczość
" Przemoc
° gorÄ…ca
ª% u podstaw tej przemocy leży:
«% furia, bardzo dynamiczne zachowanie,
naładowane emocjami, to  pękanie tamy
emocjonalnej , zatopienie emocjonalne
ª% bierze siÄ™ z frustracji i poczucia niemocy.
° Zimna (w tzw.  biaÅ‚ych rÄ™kawiczkach)
ª% ma scenariusz mentalny, opiera siÄ™ na jakimÅ› sposobie,
koncepcji, argumencie, używa mitów, stereotypów; nie
ma furii, impulsywnych zachowań
ª% jest bardziej destruktywna niż gorÄ…ca, dÅ‚użej trwa, w
tzw.  białych rękawiczkach
" Przemoc w rodzinie
e. Bieda
f. Bezrobocie
4. Samobójstwa
a. Podział
" Przeciwstawny:
° Egoistyczne
ª% Samotna jednostka
° Altruistyczne
ª% Jednostka zżyta z grupÄ… np.:
«% Dobrowolna Å›mierć starego indianina Hopi
«% Samospalenie
«% Kamikadze
«% Harakiri
Strona 5 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
" JakiÅ› tam:
° Fatalistzcyne
ª% Zbiorowe samobójstwo
5. Efekt Wertera
a. Znaczący wzrost samobójstw spowodowany nagłośnieniem w mediach
samobójstwa znanej osoby  "zaraz
liwością" samobójstw.
" Dotyczy:
° maÅ‚ych spoÅ‚ecznoÅ›ci
ª% szkół
ª% rodzin
«% samobójstwo w rodzinie zwiÄ™ksza
prawdopodobieństwo tego, że kolejna osoba
popełni samobojstwo
6. Determinanty samobójstw:
a. Płeć
" Mężczyz
ni częściej się zabijają
° WyjÄ…tek: Chiny
b. Wiek:
" 41
7. Bezrobocie
a. Typy
" Bezrobocie przejściowe
° wynika z niewystarczajÄ…cej mobilnoÅ›ci lub niewystarczajÄ…cych
kwalifikacji siły roboczej;
" bezrobocie strukturalne (technologiczne)
° wynika ze zmian zachodzÄ…cych w strukturze produkcji i
kurczenia się niektórych dziedzin produkcji (np. związane ze
spadkiem wydobycia węgla kamiennego);
" bezrobocie koniunkturalne (cykliczne)
° najpoważniejsza forma bezrobocia spowodowana spadkiem
globalnego popytu w gospodarce na skutek wahań cyklu
koniunkturalnego, występujące szczególnie w fazie recesji;
" bezrobocie ukryte (utajone)
° wystÄ™powaÅ‚o w postaci nadmiernego zatrudnienia (ponad
potrzeby produkcyjne) w gospodarkach państw
komunistycznych;
" bezrobocie sezonowe
° wiąże siÄ™ z wahaniami zapotrzebowania na pracowników w
branżach o sezonowych cyklach produkcji;
" bezrobocie naturalne, z wyboru
Strona 6 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
° pojawia siÄ™ w krajach, gdzie wysokość zasiÅ‚ków przyznawanych
bezrobotnym jest wystarczająco wysoka (w porównaniu z
poziomem płac realnych), aby tworzyć zachętę do
pozostawania zawodowo bezczynnym.
8. Przyczyny biedy:
a. Brak wykształcenia, kwalifikacji
b. Zdrowie
c. Brak $
d. Itp.. itd..
Socjologia 4: Hospicjum
1. W literaturze mówi się o śmierci w wymiarze:
a. Biologicznym
" Śmierć jest przejściem ze stanu bycia żywym do stanu bycia martwym
" Określa się na podstawie:
° Kryterium klasycznego
ª% Czy bije serce
ª% Czy oddycha
° Kryterium współczesnego
ª% Åšmierć pnia mózgu
b. Psychologicznym
" Jest to taka sytuacja gdy w osobowości człowieka nastąpiły zmiany
polegające na braku oznak życia psychicznego.
° Ostatnie stadium Alzheimera
" Może poprzedzać stan biologicznym
c. Społecznym
" Dotyczy relacji człowieka ze wszystkim co społeczne
" Społeczne ożywienie
° Sztuczne podtrzymywanie osób zmarÅ‚ych przy zyciu
ª% Głównie aby dokonać transplantacji
ª% Kobiety ciężarne
" Śmierć społeczna
° Otoczenie traktuje osobÄ™ żyjÄ…cÄ… tak jakby nie żyÅ‚a.
ª% Olewanie chorych przez lekarzy
ª% Spadek
ª% Przyspieszenie Å›mierci
2. Bariery w komunikacji lekarz  pacjent (nie wiem czy to do tego tematu ale było to)
a. Zbyt fachowy język
b. OsÄ…dzanie
Strona 7 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
c. Decydowanie za innych
d. Uciekanie od cudzych problemów
e.  Szumy lub  mgła informacyjna
f.  Moja wygrana, twoja przegrana
g. Przerywanie, niesłuchanie
h. Przewaga sił
i. Komentarze na temat wyglÄ…du, stanu zdorwia
j. Presja czasu
k. Udawany brak kompetencji
l. BÅ‚Ä…d nadmiernej generalizacji
m. ,,Stopery komunikacyjne 
n. Niewłaściwe zrozumienie intencji partnera rozmowy
o. Niespójność w komunikatach  łączenie negatywnych tekstów z pozytywnym
tonem głosu
3. Umieranie
a. Jest procesem nieodwracalnym, rozciągniętym w czasie, w trakcie którego
uaktywniają się czynniki bezpośrednio prowadzące do śmierci.
b. Z perspektywy medycznej umieranie jest ostatniÄ… fazÄ… w chorowaniu,
leczeniu, w której nie skuteczne stają się wszelkie dostępne środki
terapeutyczne.
4. Typy świadomości umierania
a. Zastzeżona
" Nie ma świadomości, mają ją inni (rodzina, personel)
b. Podejrzana
" Podejrzewa i próbuje się dowiedzieć
c. Otwarta
" Pacjent, personel, rodzice wiedza i rozmawiajÄ… o niej
d. Wzajemnego udawania
" Nie rozmawiajÄ… o tym
5. Etapy umierania (5)
a. Zaprzeczanie, izolacja
b. Złość
c. Negocjacja
d. Depresja
" Jest etapem przygotowawczym
e. Akceptacja
6. Szybkie umieranie:
a. Nałogi
b. Brak opieki zdrowotnej
c. GÅ‚upota
d. Brak świadomości
Strona 8 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009
e. Inne czynniki
7. Reakcja na śmierć dziecka:
a. Faza I
" protest, szok lub odrętwienie, zaprzeczanie, płacz, ból lub krzyk,
odruch szukania, niepokój, drażliwość, bezsenność, żal, wstręt do
jedzenia, odrzucanie kontaktów z ludz
mi, gniew, somatyczne
wyczerpanie.
b. Faza II
" poczucie chaosu, lęk, smutek, płaczliwość, bezradność, poczucie straty,
winy i krzywdy, niedowierzanie, obniżenie poczucia własnej wartości
c. Faza III
" reakcja rozłączenia, tj. stopniowe przystosowanie się do życia bez
utraconej osoby.
Socjologia 5:
1. Fazy żałoby
a. Niedowierzanie
b. Rozpacz
" Najtrudniejsza faza
" Występują samobójstwa
c. Akceptacja
" Od momentu kiedy rodzina mówi o zmarłym bez emocji
2. Czas trwania żałoby
a. Rok
" Dlaczego?
° Trzeba przeżyć każdy dzieÅ„ w roku bez bliskiej osoby aby
przyzwyczaić się do różnicy.
Strona 9 z 9
Lucky Kleżdż, Uć, 2008/2009