136 11 (2)

B/136: A.Brodziak - Nadchodzi sztorm słoneczny

Wstecz / Spis treści / Dalej
III.2. JACY BĘDĄ TWÓRCY, POLITYCY I INNI NASI PRZYWÓDCY DUCHOWI W LATACH
1998-2008
W kilku poprzednich rozdziałach starałem się wysłowić to co da się współcześnie powiedzieć o zmianach emocjonalnych oraz zmianach sposobu myślenia i treści myślenia w trakcie �szczytu aktywności Slońca". Współcześnie nie sformułowano jeszcze wyczepującego i sprawdzonego pomiarami modelu takich zmian. Wyliczając wszystkie użyteczne ujęcia teoretyczne, warto wspomnieć jeszcze o spostrzeżeniach Kay Redfield Jamison (*3, *5). Zwróciła ona uwagę na zachowania niektórych znanych twórców. Szczegółowo poddała ona analizie życie i twórczość znanego kompozytora Reberta Schumanna. W pracy K.R. Jamison na stronie 36 widnieje rysunek, który łatwo jest zestawić z krzywą zmian liczby Wolfa. Przytoczę tu podpis widniejący pod tym rysunkiem.
�Twórczość muzyczna Roberta Schumanna (numery oznaczają utwory skomponowane w kolejnych latach) pozostawała w silnym związku z jego nastrojem: najwięcej komponował w stanie hipomaniakalnym, najmniej
w okresie depresji. Oboje rodzice Schumanna chorowali na depresję, a dwie osoby spośród jego najbliższych krewnych popełniły samobójstwo. Sam Schumann dwukrotnie podejmował próby samobójcze i zmarł w zakładzie dla umysłowo chorych. Jeden z jego synów również pozostawał przez ponad 30 lat w podobnym zakładzie zamkniętym."
Otóż analizując rysunek, można spostrzec, że ilość wartościowych utworów jakie
skomponował R. Schumann niemal dokładnie odzwierciedla wykres zmian liczby Wolfa.
R. Schumann, jak twierdzi K.R. Jamison chorował na psychozę maniakalno-depresyjną.
Wydaje się więc, że przemiany osobowościowe, jakie spostrzega się w okresie hipomaniakalnym lub maniakalnym u osób cierpiących na tą chorobę afektywną są wartościowym modelem zmiany kondycji psychicznej, jaka zachodzi u wielu twórców w okresie �sz.ak.S."
K.R. Jamison sądzi, że osobę, która �wchodzi" w okres hipomaniakalny cechują (cytuję):
�... podwyższony nastrój i samoocena. Mniej śpią i wykazują bardzo dużo energii; wzrasta ich produktywność. Ludzie w stanie manii często bywają paranoidalni i drażliwi. Ponadto często szybciej mówią, są pobudliwi, wtrącają się do wszystkiego, odczuwają przyspieszenie myśli, szybko i płynnie przechodzą od jednej sprawy do drugiej. Tacy chorzy zwykle są głęboko przekonani o słuszności i wielkim znaczeniu własnych opinii. Urojenia wielkościowe mogą się przyczyniać do nietrafnej oceny sytuacji przez pacjenta oraz do jego impulsywnego zachowania.
W życiu osobistym i zawodowym ludzi w stanie manii i hipomanii zwykle panuje chaos. Potrafią oni bez zastanowienia wydawać wielkie sumy pieniędzy, samochód prowadzą po wariacku, wdają się w podejrzane interesy i wątpliwe związki erotyczne. W niektórych przypadkach manii pojawia się gwałtowne pobudzenie, myśli urojeniowe, a także omamy wzrokowe i słuchowe."
K.R. Jamison wielką wagę przypisuje �stopniu oryginalności myślenia", jaka
jest konieczna do wykonania �pewnych twórczych zadań". Powołuje się tutaj na
tekst �oryginalność myślenia" opracowany przez Ruth L. Richards. Pisze ona,
że:
�Po pierwsze, wydaje się, że hipomania jako taka sprzyja oryginalności myślenia
kryteria diagnostyczne tej fazy choroby obejmują m.in. �wyostrzone i niezwykle twórcze myślenie oraz zwiększenie produktywności". Coraz więcej danych empirycznych wskazuje, że style poznawcze związane z hipomianią (ekspansywne myślenie i przekonania wielkościowe) zwiększają płynność myślenia i liczbę pomysłów."
Badała ona także sposób mówienia osób �wchodzących w fazę hipomanii". Pisze
ona, iż:
�Badanie mowy pacjentów hipomaniakalnych wykazało, że w porównaniu z osobami zdrowymi mają oni znacznie większą skłonność do rymowania, a także innych asocjacji dźwiękowych, na przykład aliteracji. Posługują się ponadto stworzonymi przez siebie wyrazami niemal trzykrotnie częściej niż osoby z grupy kontrolnej. Co więcej, w specjalnych próbach okazało się, że potrafią podawać synonimy lub tworzyć skojarzenia słowne znacznie szybciej niż przewidują normy".
Dalej pisze ona, że:
�Wydaje się więc, że w hipomanii następuje spotęgowanie procesów myślowych, i to zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Wzrost tempa myślenia waha się od bardzo niewielkiego przyspieszenia do psychotycznego rozkojarzenia, gonitwy myśli. Nie jest jeszcze jasne, co powoduje taką jakościową zmianę procesów przetwarzania informacji. Nie mniej jednak może ona ułatwić powstawanie nowych, niezwykłych pomysłów i skojarzeń.
Choroba maniakalno-depresyjna i osiągnięcia twórcze mają pewne cechy wspólne, nie związane z procesami poznawczymi: zdolność do dobrego funkcjonowania po kilku zaledwie godzinach snu na dobę, umiejętność koncentracji niezbędną do intensywnej pracy, śmiałość i niewyczerpaną energię oraz zdolność do przeżywania głębokich i różnorodnych uczuć. Mniej dramatyczne aspekty choroby maniakalno-depresyjnej w życiu codziennym u niektórych osób mogą również sprzyjać ich twórczości."
K.P. Jamison omawia także temperament tych osób, sposób postrzegania świata
oraz sposób podejmowania decyzji.
�Temperament osoby z chorobą maniakalno-depresyjną stanowi w sensie biologicznym czujny, wrażliwy system, silnie i szybko reagujący na świat zewnętrzny różnorodnymi zmianami w zakresie emocji, percepcji i myślenia, zachowania i poziomu energii. Można powiedzieć, że w depresji widzi się świat przez ciemne okulary, natomiast w manii jest to obraz widziany przez Kalejdoskop
często olśniewający, lecz popękany i fragmentaryczny.
Tam, gdzie depresja skłania do stawiania sobie pytań, �przeżuwania" w myślach i wahania się, mania udziela odpowiedzi szybko i z przekonaniem. Nieustanne przejścia od zawężania do ekspansji myśli, od przytłumionych do gwałtownych reakcji, od przygnębienia do wzburzenia, od postawy wycofania do garnięcia się do ludzi, od chłodu do gorączki
a także tempo i płynność przechodzenia przez tak kontrastowe stany
wszystko to musi być bolesne i można się w tym pogubić. Jednak ci, którzy umieją wznieść się ponad ów chaos lub kształtować go wedle swojej woli, oswajają się ze zmiennością, co prawdopodobnie przydaje się w pracy artystycznej. Taki punkt widzenia pozwala artyście zaakceptować wieloznaczność i przeciwieństwa losu.
Skrajne wahania nastroju nasilają normalną skłonność do konfliktów wewnętrznych, falujące, rytmiczne i przejściowe nastroje oraz zmiany procesów poznawczych tak charakterystyczne dla choroby maniakalno-depresyjnej spajają lub pozwalają okiełznać pozornie sprzeczne nastroje, obserwacje i spostrzeżenia.
Ujarzmianie owych nieustannych zmian może dawać prawdziwszy obraz natury człowieka i świata niż jakiś bardziej stabilny ogląd świata. �Konsekwentna postawa wobec rzeczywistości" zdaniem specjalizującego się w biografii i twórczości Byrona Jeromeła J. Mc-Ganna z University of Virginia nie pozwala na tak głęboki wgląd, jaki jest wynikiem prowadzenia i opisywania życia w warunkach ciągłych zmian."
Pamiętając treść poprzedniego rozdziału oraz powyższe założenie, że stan hypomanialany może posłużyć nam jako �modelowa przemiana kondycji psychocznej", możemy pokusić się teraz o syntezę. Możemy bowiem wyobrazić sobie pewną osobę o charakterze określonym przez pewien typ enneagramiczny, u której rozwinął się stan hypomaniakalny.Rozważania te ograniczę do kilku typów enneagramicznych, które są zazwycuaj bardzo aktywne.
Zgodnie z treścią poprzedniego rozdziału w trakcie nasilenia aktywności Słońca, w związku z doznawanym wtedy stresem, wiele osób określanych mianem �Strażnika" (Adwokata Diabła) przesunie się w kierunku typu �Człowieka Czynu" i będzie realizować aktywnie właśnie swoją naturalną inklinację do przeciwstawiania się zastanym autorytetom.
Wielu mało aktywnych �Mediatorów" ęprzemieni sięł w osoby o charakterze �Adwokata Diabła".
Twórca to na ogół osoba przesuwająca się w wymiarze �Strażnik" (Adwokat Diabła)
�Wykonawca" (Człowiek Czynu". �Wykonawca" w warunkach spokoju jest zazwyczaj mało oryginalny. Pomysąów może mu jednak przybyć w warunkach nasilenia paranoidalności myślenia. Kathleen V. Hurley w swojej książce �Enneagram w działaniu" stwierdza, że ów �Wykonawca" w warunkach stresu staje się, cytuję: �uparty, szalony, koncentruje się na osiągnięciu widocznego sukcesu". Z kolei �Władca" (Wojownik)
na ogół ęmateriałł na polityka, staje się według niej: �atakujący, mściwy, oszczerczy", zaś �Obserwator", który często jest ideologiem według K. Hurley, stwierdza wtedy, że: �mój sposób jest jedynie słuszny" i jest niezdolny do kompromisu.
Wydaje się więc zrozumiałe dlaczego okres podwyższonej aktywności słonecznej
jest czasem ożywionych przemian społecznych.

Wyszukiwarka