SkaÅ‚y osadowe SkaÅ‚y osadowe powstajÄ… w wyniku nagromadzania i osadzania produktów wietrzenia starszych skaÅ‚, jak również resztek roÅ›linnych i zwierzÄ™cych o różnym stopniu rozkÅ‚adu. MogÄ… też tworzyć siÄ™ w wyniku wytrÄ…cania z roztworów wodnych. Głównymi procesami uczestniczÄ…cymi w genezie tych skaÅ‚ sÄ…: wietrzenie, transport, sedymentacja i diageneza. PodziaÅ‚ skaÅ‚ osadowych żð Okruchowe " PowstajÄ… w wyniku nagromadzenia okruchów skalnych " Okruchy scalone sÄ… przez mniejsze czÄ…stki (matrix), lub spoiwo wÅ‚aÅ›ciwe żð Organiczne " PowstajÄ… na skutek nagromadzenia szczÄ…tków organicznych lub wytrÄ…cenia substancji chemicznych powstaÅ‚ych na skutek przemian fizjologicznych organizmów żð Chemiczne " PowstajÄ… w wyniku odparowania wody " Krzemionkowe, wÄ™glanowe, ewaporatowe (gipsowo solne) Tekstura skaÅ‚ okruchowych " FRAKCJA - wielkość materiaÅ‚u okruchowego, z którego zbudowana jest skaÅ‚a " STOPIEC SELEKCJI (wysortowania) który dostarcza informacji o warunkach i dÅ‚ugoÅ›ci transportu materiaÅ‚u, a także o sposobie jego sedymentacji. " STOPIEC OBTOCZENIA stopieÅ„ zaokrÄ…glenia krawÄ™dzi kanciastego okruchu lub ziarna. Frakcja Współczynnik Ć Ć= -log2d StopieÅ„ selekcji Wraz ze wzrostem dÅ‚ugoÅ›ci transportu wzrasta stopieÅ„ selekcji, wraz ze wzrostem energii Å›rodowiska transportu maleje stopieÅ„ selekcji StopieÅ„ obtoczenia Kanciaste SÅ‚abo obtoczone Obtoczone Dobrze obtoczone Cechy strukturalne OkreÅ›lajÄ… sposób uÅ‚ożenia i upakowania skÅ‚adników okruchowych, a w skaÅ‚ach zwiÄ™zÅ‚ych także wzajemnÄ… proporcjÄ™ spoiwa i skÅ‚adników okruchowych. UPAKOWANIE - stopieÅ„ przestrzennego zagÄ™szczenia skÅ‚adników okruchowych ROZMIESZCZENIE SKAADNIKÓW (uziarnienie jednorodne, uziarnienie frakcjonalne), warstwowanie (poziome, skoÅ›ne) Spoiwo (lepiszcze) substancja mineralna wytrÄ…cona w wolnych przestrzeniach po miÄ™dzy ziarnami i okruchami, która spaja ze sobÄ… okruchy. Ze wzglÄ™du na rodzaj substancji wyróżniamy: " Spoiwo typu cement - jednorodne spoiwo, utworzone w wyniku procesów fizykochemicznych (wapniste, krzemionkowe, margliste, żelaziste i dolomityczne) " Spoiwo typu matriks - drobnoziarniste spoiwo okruchowe pochodzenia terygenicznego lub wietrzeniowego, najczęściej ilasto- pyÅ‚owe lub ilaste SkaÅ‚y okruchowe SkaÅ‚y pochodzenia chemicznego SkaÅ‚y krzemionkowe odznaczajÄ… siÄ™ przeważnie znacznÄ… twardoÅ›ciÄ…, bliskÄ… twardoÅ›ci kwarcu. SkÅ‚adajÄ… siÄ™ w przewadze z krzemionki w postaci opalu, chalcedonu lub kwarcu. Makroskopowe rozróżnienie tych minerałów jest zwykle niemożliwe. SkaÅ‚y wÄ™glanowe maja mniejszÄ… twardość niż skaÅ‚y krzemionkowe. CzÄ™sto widoczne sÄ… w nich fragmenty skamieniaÅ‚oÅ›ci. Obserwacja reakcji z kwasem solnym HCl pomaga w identyfikacji skaÅ‚ należących do tej grupy. SkaÅ‚y ewaporatowe (gipsowo-solne) to m.in.: gips zÅ‚ożony z mineraÅ‚u gipsu, anhydryt zÅ‚ożony z mineraÅ‚u anhydrytu, sól kamienna (halityt) zÅ‚ożona z halitu, oraz różne sole potasowo-magnezowe (np. sylwinit, karnalit). Wymienione skaÅ‚y powstajÄ… w wyniku procesów chemicznych wskutek odparowania (ewaporacji) wody w sÅ‚onych jeziorach lub lagunach. SkaÅ‚y wÄ™glanowe Margiel Kreda WapieÅ„ oolitowy Dolomit SkaÅ‚y ewaporatowe Gips Halityt CaSO4.2H20 (NaCl)