2. ZADANIE (2) NA PKB NOMINALNY, REALNY i STOPĘ WZROSTU PKB
3. APPENDIX RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
1. POMIAR PRODUKTU NARODOWEGO
PKB i JEGO SKŁADNIKI METODOLOGIA SNA 1. ISTOTA PROBLEMU
Rozwiążemy zadanie, w którym za pomocą danych liczbowych przedstawimy, jak powstaje kategoria PKB, czyli produkt narodowy. Dane dotyczą wyimaginowanego kraju będącego członkiem Uni Cytrusowej, Cytrynolandii1.
1 Do Unii Cytrusowej powstałej w 1982 roku wchodzą ponadto: Grejpfrutolandia i Melonlandia.
2. ZADANIE 1
W krainie zwanej Cytrynolandią funkcjonuje plantacja uprawy cytryn (plantacja) i przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją soku cytrynowego (firma). W roku 2009 zebrano na plantacji 20 cytryn, które sprzedano producentowi soku po 1,10 czł. Firma wyprodukowała z zakupionych cytryn 6 butelek soku cytrynowego i sprzedała je po 10 czł plus 10% podatku pośredniego (VAT, podatek pośredni = TI), tak więc cena rynkowa butelki wyniosła 11 czł. Plantacja wypłaciła pracownikom wynagrodzenie w łącznej wysokości 6 czł, natomiast firma wypłaciła wynagrodzenie w łącznej kwocie 10 czł.
Firma poniosła koszty w związku z amortyzacją wyciskarki soku w wysokości 4 czł. Plantacja i firma podzieliły po równo swój wypracowany zysk, przeznaczając 50% na wypłatę dywidendy (zysk podzielony), a drugie 50% przeznaczyła na inwestycje (zysk niepodzielony, zatrzymany). Gospodarstwa domowe z otrzymanych dochodów (wynagrodzenia i dywidendy) zapłaciły 10% podatku dochodowego (podatek bezpośredni = TD), który zasilił budżet (G). Rząd Cytrynolandii zakupił 1 butelkę soku cytrynowego.
1. Ile wynosi dochód osobisty (PI = Personal Income)? 2. Ile wynosi produkt krajowy netto - PKN (NNP = Net National Product)? 3. Ile wynosi dochód narodowy (NI = National Income), czyli produkt krajowy netto w cenach czynników produkcji (PKNfc)? 4. Ile wynosi łączny dochód państwa (G)? 5. Ile wynosi zysk plantacji, a ile firmy? 6. Czy rząd Cytrynolandii (budżet) zanotował nadwyżkę, czy deficyt? 7. Oblicz dochód osobisty do dyspozycji (DPI = Disposable Personal Income). 8. Oblicz PKB (GDP = Gross Domestic Product) Cytrynolandii.
Odpowiedzi:
1. PI = 36,00 czł. 2. PKN = 62,00 czł. 3. NI = 56,00 czł. 4. Dochód Cytrynolandii (G) = 9,60 czł. 5. Zysk plantacji = 14, a zysk firmy = 26 czł. Zysk, który pozostał w pastwach, tj. zysk zatrzymany (ZyskZ) wynosił odpowiednio 7 i 13 czł. 6. Budżet Cytrynolandii zamknął się deficytem w wysokości 1,40 czł. 7. DPI = 32,40 czł. 8. PKB = 66,00 czł.
Poznaliśmy treść zadania i odpowiedzi. Teraz przejdźmy do rozwiązania. W naszym modelowym zadaniu mamy tylko 2 pstwa (plantację i firmę2, czyli fabrykę soku cytrynowego).3 Uprości to nam rozwiązanie i zrozumienie problemu.
2 Nazwijmy ją The Best Lemon Juice S. A.
3 W Cytrynolandii w 2009 r. zarejestrowanych było 199 tys. pstw. Według Małego Rocznika GUS 2010 w Polsce zarejestrowanych (posiadających REGON bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne) było 3 742 673 podmiotów gospodarczych z tego 2 815 617 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą [w:] Mały Rocznik Statystyczny 2010, GUS, Warszawa 2010, s.494.
4 Por. coroczne rankingi największych firm w Polsce publikowanych przez Rzeczpospolitą (www.rp.pl).
KROK 1 . RACHUNEK WYNIKÓW
Najpierw musimy obliczyć wartość nowo wytworzoną w pstwach. W tym celu musimy obliczyć przychód i poniesione koszty, aby wyliczyć wynik finansowy. Do tego wykorzystamy uproszczony rachunek finansowy.
Tab. 1 przedstawia rachunek wyników firmy The Best Lemon Juice.
Tab. 1 Rachunek wyników.
The Best Lemon Juice S. A. Przychody (Sprzedaż)60,00 Koszty bez A30,00EBITDA30,00 Amortyzacja4,00EBIT (Zysk operacyjny)26,00 Odsetki0,00EBT (Zysk brutto)26,00 Podatki ( CIT = 0%)0,00EAT (Zysk netto)26,00 Zyski Zatrzymane13,0050,00% Dywidendy13,0050,00% 100,00% RACHUNEK WNIKÓW31.12.2009 (czł)
Przedstawiony w tab. 1 rachunek wyników stosowany jest w sektorze korporacyjnym również w Polsce.4 Wyjaśnijmy krótko, co oznaczają poszczególne pozycje:
Przychód
Przychód jest wielkością netto sprzedanych dóbr (soku cytrynowego), czyli NIE uwzględnia podatku pośredniego VAT.
Koszty bez A
Pozycja ta obejmuje poniesione koszty operacyjne z wyjątkiem kosztów amortyzacji = A.
EBITDA Earnings before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization
Jest to zysk przedsiębiorstwa przed potrąceniem odsetek od zaciągniętych kredytów (koszty finansowe), podatków i amortyzacji.
Amortyzacja
Koszty poniesione w wyniku zużycia się środków trwałych. Koszty te nie stanowią odpływu środków pieniężnych (gotówki) w pstwie. Zakupiony środek trwały jest nakładem inwestycyjnym (w momencie zakupu następuje odpływ gotówki - środków pieniężnych), którego zużycie jest następnie zarachowane w koszty (koszty amortyzacji) i stopniowo rozliczane w rachunku wyników. Z amortyzacją związane jest pojęcie umorzenie. Umorzenie stanowi zmniejszenie się wartości środka trwałego. W aktywach bilansu mamy podaną wartość środków trwałych po umorzeniu. Innymi słowy, zużycie środka trwałego jest traktowane jako koszt działalności operacyjnej pstwa i przedstawiane w rachunku wyników = koszt amortyzacji, z jednej strony, i z drugiej jako zmniejszenie się jego wartości = umorzenie, przedstawiane w majątku pstwa. Wartość umorzenia i amortyzacji są sobie równe w danym okresie.
EBIT Earnings Before Interest and Taxes
Jest to zysk operacyjny, czyli zysk przed odliczeniem podatków i odsetek.
Odsetki koszty finansowe
EBT Earnings Before Taxes
Zysk przedsiębiorstwa uwzględniający wszelkie koszty i przed zapłaceniem podatku dochodowego (CIT w naszym przykładzie zakładamy, że podatek CIT = 0%). Odpowiednik zysku brutto.
EAT Earnings After Taxes
Zysk przedsiębiorstwa uwzględniający wszelkie koszty i po zapłaceniu podatku dochodowego. Odpowiednik zysku netto.
Zyski zatrzymane zyski niepodzielone
Zysk zatrzymany przez pstwo i przeznaczony na zwiększenia jego majątku w celu wygenerowania większych przychodów i zysków. Czyli są to inwestycje pstwa, inaczej nieskonsumowany zysk.
Dywidendy zyski podzielone
Zysk podzielony jest zyskiem przeznaczonym dla właścicieli(a) pstwa. Jest to zysk, który staje się dochodem gospodarstw domowych (właścicieli czynników produkcji).
Powróćmy do rozwiązania naszego zadania.
KROK 2 . RACHUNEK WYNIKÓW PLANTACJI i FIRMY
Na podstawie danych zawartych w zadaniu sporządzamy 2 rachunki wyników: dla plantacji i firmy. Pokazuje to tab. 2a i 2b.
Plantacja wyprodukowała (zebrała) 20 cytryn (ilość = Q) i sprzedała je na rynku po cenie netto (p = 1,00 czł). Tak więc przychód plantacji wynosi Qxp = 20x1 = 20. Kosztem na plantacji jest tylko koszt osobowy w wysokości 6,00 czł. Pozostałe koszty: amortyzacji i odsetek = 0. Z uwagi na to, że podatek dochodowy CIT5 = 0, wynik finansowy na każdym poziomie (operacyjnym, brutto, netto) jest taki sam i wynosi: 20 6 = 14. Zysk netto został podzielony po połowie na zysk zatrzymany i podzielony (14x50%) i wynosi odpowiednio 7 i 7 czł.
5 CIT Corporate Income Tax podatek dochodowy od spółek kapitałowych. PIT Personal Income Tax podatek od spółek osobowych i osób fizycznych.
6 Pozostałe koszty: odsetki i CIT = 0, tak jak w rachunku wyników plantacji.
Firma wyprodukowała z zakupionych na plantacji cytryn 6 butelek soku cytrynowego (Q = 6), sprzedała je po cenie netto10 czł (p = 10). Tak więc przychód firmy wynosi 6x10 = 60 czł. Koszty, jakie poniosła firma: koszty zakupu surowców (cytryn), czyli przychód netto plantacji = 20 czł, koszty amortyzacji = 4 czł i koszty osobowe (płace) = 10 czł.6 Całkowite koszty wynoszą więc 20+4+10 = 34 czł, czyli wynik netto wynosi 26 czł. Zysk netto również dzielony jest po połowie i wynosi odpowiednio 13 i 13 czł.
KROK 3 . OBLICZAMY PKB
Dokonaliśmy więc niezbędnych obliczeń na poziomie mikroekonomicznym. Teraz przechodzimy do obliczenia kategorii produktu narodowego, czyli wyliczenia wartości nowo wytworzonej w Cytrynolandii w 2009 r. Mamy tylko 2 produkty: cytryny i sok cytrynowy. Z uwagi jednak, że cała produkcja plantacji (20 cytryn) została sprzedana firmie, to mamy tylko jeden produkt finalny = sok cytrynowy.
Jak pamiętamy, PKB w górnej części modeli ruchu okrężnego liczony jest w cenach rynkowych, a więc takich cenach, które zawierają podatek pośredni (Ti = VAT). Powracając do zadania, finalna sprzedaż soku cytrynowego wynosi 60 czł netto, ale podatek pośredni Ti = 10% (VAT value added tax, czyli 10% od wartości dodanej = 60, czyli Ti = 6 czł. Tak więc cena rynkowa sprzedanego soku cytrynowego wynosi 60 + 6 = 66 czł. Konkludując, wartość nowo wytworzonych dóbr (soku cytrynowego) w cenach rynkowych wynosi 66 czł, czyli PKB w Cytrynolandii w 2009 wynosi 66 czł.
KROK 4 . OBLICZAMY SKŁADNIKI PKB
PKB
PKB, czyli produkt krajowy brutto wynosi w przykładzie 66 czł, czyli równa się wartości rynkowej 6 butelek sprzedanych na rynku po 11 czł (10 czł cena netto bez podatku VAT, VAT= 10%), tak więc cena rynkowa = (10x10% = 1) + 10 = 11 czł.
PKN
PKN, czyli produkt krajowy netto = PKB A = 66 4 = 62 czł.
PKNfc = NI
PKNfc (=NI National Income), czyli produkt krajowy netto w cenach czynników produkcji (bez podatku pośredniego =Ti) = PKN Ti = 62 6 = 56 czł.
Dochód osobisty = PI
Dochód osobisty (=PI Personal Income) otrzymujemy, sumując dochody czynników produkcji, a więc płace i dywidendy, albo odejmując od PKNfc zyski zatrzymane. PI = płace plantacji (6) + płace firmy (10) + dywidendy plantacji (7) + dywidendy firmy (13) = 36 czł, albo: PI = PKNfc (zysk zatrzymany plantacja + zysk zatrzymany firma) = 56 20 (7 + 13) = 36 czł.
Dochód do dyspozycji = DPI
Dochód do dyspozycji (=DPI Disposable Personal Income) obliczamy, odejmując od dochodu osobistego (=PI) podatek dochodowy (Td). W naszym zadaniu opodatkowane są tylko gospodarstwa domowe podatkiem Td = 10%. DPI = PI PIx10% = 36x10% = 36 (36x10% = 3,60) = 32,40 czł. DPI dzieli się ostatecznie na konsumpcję i oszczędności, czyli DPI = C + S.
KROK 5 . DOCHODY i WYDATKI PAŃSTWA (Budżet)
Teraz zajmiemy się działalnością finansową państwa (G).
Dochody państwa to wpływy z podatków pośrednich i bezpośrednich: Ti = 6 i Td = 3,60 czł (10% od wielkości PI, czyli 36x10%). Łączny dochód państwa wynosi więc:
6+ 3,60 = 9,60 czł. Państwo zakupiło 1 butelkę soku cytrynowego w cenie 11 zł/butelka. Poniosło więc wydatki w wysokości 11 czł.
Nasz uproszczony budżet zamknął się deficytem w wysokości 1,40 czł (9,60 11). Nie interesuje nas, skąd państwo wzięło brakujące środki pieniężne, załóżmy, że pożyczyło od Melonlandii.
KROK 6 . 3 METODY LICZENIA PKB
METODA 1 METODA WYDATKOWA (PKB = Y = C + I + G)
W zadaniu przyjęliśmy założenie, że gospodarstwa domowe w całości wydają swoje dochody na konsumpcję, czyli Y = C, S = 0. Nie ma więc oszczędności. Tak więc C = dochodom GD = 32,40 czł.
Dochody pstw równają się zyskom zatrzymanym plantacji i firmy = 7 + 13 = 20 plus koszty amortyzacji7 (A = 4), czyli razem wynosi 24 czł.
7 Koszty amortyzacji, jak wyjaśniłem powyżej, nie są poniesionym kosztem zgodnie z zasadami przepływów pieniężnych (cash flow). Tak więc gotówka (środki pieniężne) w dyspozycji pstwa, to: Zysk Netto + Amortyzacja (= Cash flow), co w naszym zadaniu = 20 + 4 = 24. Por. Appendix, s. 11.
I = 24 czł.
Wydatki państwa (G) to kwota = 11 czł.
Sumując, otrzymamy 32,40 + 24 + 11 = 67,40 czł. Ponieważ mamy deficyt w budżecie w wysokości 1,40 czł, musimy o tę kwotę pomniejszyć wydatki i otrzymujemy 67,40 1,40 = 66 czł.
I tyle wynosi nasz PKB.
METODA 2 METODA DOCHODOWA (PKNfc = NI = PI + zyski zatrzymane)
W dolnej części modelu ruchu okrężnego mamy dochody czynników produkcji, a więc PI (dochód osobisty = 36) plus zyski zatrzymane pstw (= 20). Razem mamy więc 36 + 20 = 56 czł. Jeżeli do PKNfc (produkt krajowy netto w cenach czynników produkcji = NI) dodamy A (amortyzację = 4), to otrzymamy PKBfc (produkt krajowy brutto w cenach czynników produkcji, bez podatku VAT =Ti).
Mamy więc PKNfc + A = 56 + 4 = 60 = PKBfc. Jest to wielkość równa sumie wartości dodanej. Teraz dodajemy wartość podatku Ti = 60x10% = 6 i otrzymujemy PKB w cenach rynkowych (PKBmp = 66 czł).
METODA 3 METODA WARTOŚCI DODANEJ
Wartość dodana to wartość nowo wytworzona po odjęciu kosztów materiałowych. Na plantacji będzie to kwota 20 czł, czyli wartość sprzedanej produkcji (zbiór cytryn) netto. Natomiast wartość dodana firmy to wartość sprzedaży netto, czyli 60, pomniejszona o wartość dodaną wytworzoną na plantacji. Musimy dokonać takiej operacji, tzn. odjąć wartość sprzedanych cytryn netto, bowiem, gdybyśmy dodali wartość produkcji netto cytryn z wartością netto wyprodukowanego soku cytrynowego, to w naszym rachunku dwukrotnie liczona byłaby wartość cytry. Dla firmy produkującej sok cytryny są surowcem. Dlatego też od wartości netto sprzedanego soku musimy odjąć wartość zakupionych cytryn. Tak więc wartość dodana firmy = 60 20 = 40 czł.
Wartość dodana wytworzonych w Cytrynolandii dóbr wynosi więc 20 + 40 = 60 czł. Do tej kwoty dodajemy wartość podatku VAT (Ti = 10%) i otrzymujemy PKBmp (60 + 6 = 66 czł).
Mamy rozwiązane zadanie.
Ale to jeszcze nie koniec. W celu lepszego zrozumienia przedstawmy rozwiązanie zadania w sposób graficzny, wykorzystując w tym celu poznane modele ruchu okrężnego w gospodarce. Przedstawia to rys. 1 zamieszczony poniżej.
Rys. 1. Schemat ruchu okrężnego do zadania 1.
Q =6p (mp) =11,00METODA DOCHODOWA Wartość = PKB =66,00Dochody gospodarstw domowych36,00dochody z pracy (płace)16,00dywidendy20,0066,0056,00minus A =4minus TI =6Dochody pstw24,00Amortyzacja4,00Zysk zatrzymany20,00Dochody państwa 6,00podatek pośredni6,00podatek bezpośredni0,00 PKB METODA DOCHODOWA66,0024METODA WYDATKOWAWydatki gospodarstw domowych32,40wydatki na konsumpcję (C)32,40Dochody G =9,60Q =206Wydatki G =11,00pnetto =110Wydatki pstw24,00Nadw/Def=-1,40P = Qxpnetto=2060nowe inwestycje (I)20,00czyli P =2060odtworzenie majatku (A)4,00Koszty634 A =04Wydatki państwa (G)11,00 surowce (cytryny) =020wydatki na zakup soku11,00 płace =610Zysk=1426 PKB METODA WYDATKOWA67,40ZyskZ (50%) =713plus deficyt budżetowy-1,40Dywidenda =713PKB =66,00Dochody pstw =717 A =04METODA WARTOŚCI DODANEJ ZyskZ (50%) =713wartość dodana na plantacji20,00Razem pstwa =24wartość dodana w firmie40,00podatek pośredni (TI)6,00Dochody GD =1323 PKB METODA W. DODANEJ66,00 Płace =610 Dywidenda =713C =32,40Razem GD =36 =Personal Income (PI) G =11,00I =24,0036Razem GD+Pstwa=60 =PKB fc (GDP fc) Suma =67,40minus A=4Deficyt =-1,4056 =PKN fc (NNPfc = NI) PKB =66,00 OBJAŚNIENIA: GD = Gospodarstwa Domowe (Households) C = Konsumpcja (Consumption) PKB = Produkt Krajowy Brutto (GDP - Gross Domestic Product) mp = market price (ceny rynkowe); PKB mp = PKB w cenach rynkowych; ceny rynkowe to ceny, po których kupujemy dobra i usługi (GDP at market prices) A = amortyzacja - zużycie majątku trwałego (środków trwałych); I brutto = I netto + APKN = Produkt Krajowy Netto (NNP - Net National Product); PKN = PKB minus APstwa = I;GD dostarczają czynników produkcji, przedsiębiorstwa je odpowiednio wykorzystują i produkują dobra i usługi; w nagrodę GD otrzymują dochodyZyskZ = zysk zatrzymany przez pstwa przeznaczony na rozwój (zwiększenie majątku) inaczej Zysk NiepodzielonyDywidenda = zysk podzielony przez właściciela(i) pstwa inaczej Zysk PodzielonyTI = podatek pośredni (VAT - Tax Indirect) TD = podatek bezpośredni (dochodowy); (Tax Direct) fc = factor costs (c. czynników produkcji); PKB fc = PKB w c. czynników produkcji, tj. pomniejszonych o podatki pośrednie (TI); PKB fc minus A = PKN fc (Produkt Krajowy Netto w cenach czynników produkcji) NNP fc = Net National Product at factor costs = PKN fcNI = National Income (Dochód Narodowy) PI = dochody osobiste (Personal Income) dochody GD (gospodarstw domowych) DPI = Disposable Personal Income (Dochód osobisty do dyspozycji); DPI = PI minus podatki bezpośrednie (TD); DPI jest to dochód, który mamy w kieszeni (na koncie), jest to dochód wyłącznie do naszej dyspozycji. Możemy go wydać na konsumpcję (C) lub zaoszczędzić (S). 63,6032,4062,00GD(C) PlantacjaFirmaPaństwo(G) PKB mp (GDP mp) PKN mp (NDP mp) TI= 10% PITD= 10% DPI = PI -TDPstwa(I) PKN fc (NDP fc =
3. ZADANIE 1 NA ĆW 2 03.10.2010
Na ćwiczeniach rozwiążemy następujące zadanie:
W krainie zwanej Cytrynolandią funkcjonuje plantacja uprawy cytryn (plantacja) i przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją soku cytrynowego (firma). W roku 2009 zebrano na plantacji 30 cytryn, które sprzedano producentowi soku po 1,20 czł. Firma wyprodukowała z zakupionych cytryn 10 butelek soku cytrynowego i sprzedała je po 10 czł plus 20% podatku pośredniego (VAT, podatek pośredni = TI), tak więc cena rynkowa butelki wyniosła 12 czł. Plantacja wypłaciła pracownikom wynagrodzenie w łącznej wysokości 8 czł, natomiast firma wypłaciła wynagrodzenie w łącznej kwocie 20 czł.
Firma poniosła koszty w związku z amortyzacją wyciskarki soku w wysokości 10 czł. Plantacja i firma podzieliły po równo swój wypracowany zysk przeznaczając 50% na wypłatę dywidendy (zysk podzielony), a drugie 50% przeznaczyła na inwestycje (zysk niepodzielony, zatrzymany). Gospodarstwa domowe z otrzymanych dochodów (wynagrodzenia i dywidendy) zapłaciły 20% podatku dochodowego (podatek bezpośredni = TD), który zasilił budżet (G). Rząd Cytrynolandii zakupił 2 butelki soku cytrynowego.
1. Ile wynosi dochód osobisty (PI = Personal Income)? 2. Ile wynosi produkt krajowy netto - PKN (NNP = Net National Product)? 3. Ile wynosi dochód narodowy (NI = National Income), czyli produkt krajowy netto w cenach czynników produkcji (PKNfc)? 4. Ile wynosi łączny dochód państwa (G)? 5. Ile wynosi zysk plantacji, a ile firmy? 6. Czy rząd Cytrynolandii (budżet) zanotował nadwyżkę czy deficyt? 7. Oblicz dochód osobisty do dyspozycji (DPI = Disposable Personal Income). 8. Oblicz PKB (GDP = Gross Domestic Product) Cytrynolandii.
Odpowiedzi:
1. PI = 59,00 czł. 2. PKN = 110,00 czł. 3. NI = 90,00 czł. 4. Dochód Cytrynolandii (G) = 31,80 czł. 5. Zysk plantacji =22, a zysk firmy = 40 czł. Zysk, który pozostał w pastwach, tj. zysk zatrzymany (ZyskZ) wynosił odpowiednio 11 i 20 czł. 6. Budżet Cytrynolandii zamknął się nadwyżką w wysokości 11,80 czł. 7. DPI = 47,20 czł. 8. PKB = 120,00 czł.
2. PKB NOMINALNY i REALNY DYNAMIKA WZROSTU PKB, STOPA WZROSTU PKB, DEFLATOR 1. ISTOTA PROBLEMU
Teraz zajmiemy się PKB nominalnym (wyrażonym w cenach bieżących) i PKB realnym (wyrażonym w cenach porównywalnych, stałych dla danego okresu). Wykorzystamy do tego celu materiały do ĆW 2 (s. 10 i n.). Problem, którego treścią będzie zadanie nie jest tak wielowątkowy jak zadanie przedstawione powyżej dotyczące tworzenia i składników PKB.
2. ZADANIE 2
W gospodarce Grejpfrutolandii produkuje się jedno uniwersalne dobro A. (alfa, omega). Poniższe zestawienie ilustruje ilość i wartość wyprodukowanych dóbr w poszczególnych latach.
Rok
Ilość dobra A.
Cena dobra A.
Nominalny PKB
Realny PKB w cenach 1999
Realny PKB w cenach 2005
Nominalna stopa wzrostu PKB
Realna stopa wzrostu PKB (c. 1999)
Realna stopa wzrostu PKB (c. 2005)
Deflator PKB (c. 1999)
Stopa inflacji (Deflator PKB)
1999
1
10,00
2000
4
11,00
2005
7
14,00
2007
9
15,00
2008
10
16,00
Wykorzystując dane w powyższym zestawieniu, oblicz (2 miejsca po przecinku):
1. Nominalny PKB dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 2. Realny PKB w cenach roku 1999 dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 3. Realny PKB w cenach roku 2005 dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 4. Stopę wzrostu realnego PKB w cenach roku 1999 dla lat 2000, 2005, 2007 i 2008. 5. Stopę wzrostu realnego PKB w cenach roku 2005 dla lat 2000, 2005, 2007 i 2008. 6. Dlaczego wyliczenia z polecenia 4 i 5 są różne/takie same?
7. Oblicz deflator PKB, przyjmując rok 1999 = 100. Oblicz nominalną stopę wzrostu PKB (kolumna 7). 8. Oblicz stopę wzrostu inflacji dla omawianego okresu (1999-2008), używając deflatora PKB. 9. Jakie inne wskaźniki oprócz deflatora PKB pokazują wzrost (zmianę) cen?
Odpowiedzi na pytania 1-5, 7 i 8 zawarte są w tab. 1. RokIlośćCena dobraNominalny PKBRealny PKB w cenach 1999Realny PKB w cenach 2005Nominalna stopa wzrostuRealna stopa wzrostu PKB w cenach 1999Realna stopa wzrostu PKB w cenach 2005Deflator PKB 1999Stopa inlacji (Deflator PKB) 12345678910111999110,0010,0010,0014,00100,002000411,0044,0040,0056,00340,0%300,00%300,0%110,0010,00% 2005714,0098,0070,0098,00122,73%75,00%75,00%140,0027,27% 2007915,00135,0090,00126,0037,76%28,57%28,57%150,007,14% 20081016,00160,00100,00140,0018,52%11,11%11,11%160,006,67% Źródło: Wielki Rocznik Grepfutolandii 2009, Statystyka Rachunków Narodowych, s. 221-225. Tab. 1. Nominalny i Realny PKB, stopa wzrostu PKB, deflator PKB, stopa inflacji w Grejpfrutolandii w latach 1999-2008.
1. Nominalny PKB dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 2. Realny PKB w cenach roku 1999 dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 3. Realny PKB w cenach roku 2005 dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 4. Stopę wzrostu realnego PKB w cenach roku 1999 dla lat 2000, 2005, 2007 i 2008. 5. Stopę wzrostu realnego PKB w cenach roku 2005 dla lat 2000, 2005, 2007 i 2008. 6. Dlaczego wyliczenia z polecenia 4 i 5 są różne/takie same?
Wyliczenia z polecenia 4 i 5, a więc dotyczących kolumny 8 i 9, czyli stóp realnego wzrostu PKB w cenach stałych z okresu 1999 i 2005 są takie same, ponieważ realny PKB uwzględnia zmiany ilościowe. Dlatego też nie ma znaczenia, z którego okresu weźmiemy ceny bazowe, i tak będą one stałe i będą pokazywały realne (ilościowe) zmiany PKB w analizowanym okresie.
7. Oblicz deflator PKB, przyjmując rok 1999 = 100. Oblicz nominalną stopę wzrostu PKB (kolumna 7). 8. Oblicz stopę wzrostu inflacji dla omawianego okresu (1999-2008), używając deflatora PKB. 9. Jakie inne wskaźniki oprócz deflatora PKB pokazują wzrost (zmianę) cen?
CPI consumer price index wskaźnik cen detalicznych,
PPI produce price index wskaźnik cen dóbr produkcyjnych.
10. Czy w roku 2008 w porównaniu z 2007 nastąpił realny wzrost PKB per capita, jeżeli stopa przyrostu naturalnego wynosi 1,5%? (TAK/NIE i dlaczego?)
Tak. PKB per capita, to inaczej PKB na 1 mieszkańca. Możemy to zapisać w postaci ilorazu ...... .. , gdzie L liczba mieszkańców. I teraz, stopa wzrostu realnego PKB w 2008/2007 wynosi 11,11% (licznik), a stopa przyrostu naturalnego (realny wzrost L) tylko 1,5% (mianownik). Tak więc stopa wzrost realnego PKB per capita wynosi 111,11101,5 = 1,0947 = 9, 47%.
3. ZADANIE 2 NA ĆW 2 03.10.2010
W gospodarce Melonlandii produkuje się jedno uniwersalne dobro A. (alfa, omega).
Rok
Ilość dobra A.
Cena dobra A.
Nominalny PKB
Realny PKB w cenach 1999
Realny PKB w cenach 2005
Nominalna stopa wzrostu PKB
Realna stopa wzrostu PKB (c. 1999)
Realna stopa wzrostu PKB (c. 2005)
Deflator PKB (c. 1999)
Stopa inflacji (Deflator PKB)
1999
6
10,00
2000
9
11,00
2005
10
14,00
2007
12
15,00
2008
15
16,00
Wykorzystując dane w powyższym zestawieniu, oblicz (2 miejsca po przecinku):
1. Nominalny PKB dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 2. Realny PKB w cenach roku 1999 dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 3. Realny PKB w cenach roku 2005 dla 1999, 2000, 2005, 2007 i 2008. 4. Stopę wzrostu realnego PKB w cenach roku 1999 dla lat 2000, 2005, 2007 i 2008. 5. Stopę wzrostu realnego PKB w cenach roku 2005 dla lat 2000, 2005, 2007 i 2008. 6. Dlaczego wyliczenia z polecenia 4 i 5 są różne/takie same?
7. Oblicz deflator PKB, przyjmując rok 1999 = 100. Oblicz nominalną stopę wzrostu PKB (kolumna 7). 8. Oblicz stopę wzrostu inflacji dla omawianego okresu (1999-2008), używając deflatora PKB. 9. Jakie inne wskaźniki oprócz deflatora PKB pokazują wzrost (zmianę) cen?
Rys. 2 przedstawia schemat przepływów pieniężnych w pstwie.
Zamieściłem go w celu lepszego zrozumienia kwestii związanych z finansowym rachunkiem wyników.
Proszę zwrócić uwagę na przepływ środków pieniężnych w pstwie, a zwłaszcza na zmiany, jakie w działalności pstwa powoduje wykorzystanie gotówki (wzrost zapasów, spłata kredytów krótkoterminowych, zmiany w aktywach trwałych (AT), a jakie są źródłem gotówki (cash flow, spadek należności).
Jak wynika z rys. 2, pstwo wypracowało zysk netto w kwocie 4.050, ale stan gotówki na koniec okresu wynosi 1.050, czyli Zysk . środkom pieniężnym.
BOBZBOBZBILANS AKTYWA31-12-200931-12-2010ZmianyBILANS PASYWA31-12-200931-12-2010ZmianyPRZEPŁYWY PIENIĘŻNE 31-12-2010 AT8 00010 0002 000 KW12 00016 0504 050Gotówka na początek2 000 Kapitał podstawowy8 0008 0000Działalność Operacyjna AO13 00014 0501 050 Zyski zatrzymane 4 0008 0504 050 zysk netto4 050 Zapasy6 0009 0003 000 KO9 0008 000-1 000 plus Należności5 0004 000-1 000 Zobow. Długoterm.3 0003 0000 amortyzacja2 000 Środki pieniężne2 0001 050-950 Zobow. Bieżące6 0005 000-1 000Zapasy-3 000 kredyty krótkoterm.1 0000-1 000Należności1 000 z tyt dostaw i usług5 0005 0000Zobowiązania z tyt dostaw i usług0AKTYWA OGÓŁEM21 00024 0503 050PASYWA OGÓŁEM21 00024 0503 050Gotówka netto z dział operacyjnej4 050Działalność InwestycyjnaRW 31-12-2010ZmianyZmiany w AT-4 000Przychody ogółem30 000Gotówka netto z dział inwest-4 000Koszty bez A22 000Działalność FinansowaObjaśnienia:Amortyzacja2 000Kapitał podstawowy (Akcyjny)0CF = cash flow = Zn + AEBIT6 000Zadłużenie długoterminowe0Got P = stan gotówki w BOOdsetki1 000Zadłużenie krótkoterminowe-1 000Got K = stan gotówki w BZZysk brutto5 000Wypłacone dywidendy0Zm Got = zmiana gotówkiPodatki (19%)950Gotówka netto z dział finansowej-1 000Zysk netto4 050Zmiany gotówki-950 Dywidendy 0Gotówka na koniec okresu1 050 Zyski Zatrzymane4 050Got PGot KZm GotCF = Zysk netto + A