Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Nexto.pl. SPIS TREŚCI Wstęp ....................................................................................................................... 9 Wykaz skrótów ..................................................................................................... 13 Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa .......................................... 15 1.1. Uwagi wprowadzające ............................................................................. 16 1.2. Prawo podatkowe jako gałąz prawa ....................................................... 16 1.2.1. Przesłanki uzasadniające przyznanie prawu podatkowemu statusu gałęzi prawa ....................................................................... 16 1.2.2. Autonomia prawa podatkowego ................................................... 24 1.2.3. Prawo podatkowe a prawo cywilne ............................................... 30 1.3. Zasady podatkowe ................................................................................... 36 1.4. Podsumowanie .......................................................................................... 45 Rozdział 2. Cechy i funkcje podatków dochodowych .................................. 47 2.1. Uwagi wprowadzające ............................................................................. 47 2.2. Ogólna charakterystyka podatków dochodowych ................................. 48 2.2.1. Podatki dochodowe w klasyfikacji podatków .............................. 48 2.2.2. Podstawy prawne podatków dochodowych .................................. 54 2.3. Zakres podmiotowy opodatkowania ...................................................... 60 2.4. Zakres przedmiotowy opodatkowania ................................................... 65 2.5. Podsumowanie .......................................................................................... 72 Rozdział 3. Pojęcie, zródła oraz zasady opodatkowania nieodpłatnych świadczeń ...............................................................................................................76 3.1. Uwagi wprowadzające ............................................................................. 76 3.2. Nieodpłatne świadczenia na gruncie prawa cywilnego ......................... 77 3.2.1. Pojęcie świadczenia ........................................................................ 77 3.2.2. Świadczenia odpłatne i nieodpłatne ............................................. 80 3.2.3. Umowy jako zródło nieodpłatnych świadczeń ............................. 84 SPIS TREŚCI 6 3.3. Cechy nieodpłatnych świadczeń w świetle przepisów regulujących podatki dochodowe .................................................................................. 89 3.3.1. Uwagi ogólne .................................................................................. 89 3.3.2. Zakres podmiotowy nieodpłatnych świadczeń ............................ 90 3.3.3. Przedmiot nieodpłatnych świadczeń ............................................. 92 3.3.4. Ocena elementu odpłatności według przepisów podatkowoprawnych ...................................................................... 97 3.3.5. Warunki powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń ...... 100 3.3.6. Podatkowoprawne rozumienie nieodpłatnego świadczenia ...... 116 3.4. Podsumowanie ........................................................................................ 119 Rozdział 4. Odstępstwa od zasad opodatkowania nieodpłatnych świadczeń ............................................................................................................. 122 4.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................... 122 4.2. Nieodpłatne świadczenia niewywołujące skutków podatkowych ....... 123 4.3. Nieodpłatne świadczenia a obejście prawa podatkowego ................... 132 4.4. Nieodpłatne świadczenia a ceny transferowe ...................................... 143 4.4.1. Zagadnienia wstępne ................................................................... 143 4.4.2. Podmioty powiązane oraz zasada długości ramienia ............. 146 4.4.3. Weryfikacja cen transferowych .................................................... 150 4.5. Podsumowanie ........................................................................................ 155 Rozdział 5. Charakter korzyści majątkowej uzyskanej w wyniku otrzymania nieodpłatnego świadczenia ........................................................ 160 5.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................... 160 5.2. Problemy związane z ustaleniem wartości nieodpłatnych świadczeń 161 5.3. Rzeczywiste skutki opodatkowania nieodpłatnych świadczeń ........... 169 5.4. Podsumowanie ........................................................................................ 175 Rozdział 6. Opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń na tle unormowań wybranych państw ...................................................................... 178 6.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................... 178 6.2. Niemcy .................................................................................................... 179 6.3. Wielka Brytania ...................................................................................... 183 6.4. Czechy ..................................................................................................... 187 6.5. Wnioski ................................................................................................... 190 6.6. Podsumowanie ........................................................................................ 193 SPIS TREŚCI 7 Zakończenie ....................................................................................................... 196 Bibliografia ......................................................................................................... 206 Wykaz aktów prawnych ................................................................................... 215 Orzecznictwo ...................................................................................................... 218 WSTP Opodatkowanie przychodów z nieodpłatnych świadczeń jest zagadnieniem bardzo istotnym z punktu widzenia zakresu obo wiązku podatkowego (świadczenia te stanowią przecież zgodnie z obowiązującym stanem prawnym jeden z rodzajów przychodów), które dodatkowo łączy się z materią właściwą dla prawa cywilnego, konstytucyjnego oraz prawa pracy. Chodzi zatem o interesujący, a zarazem skomplikowany problem wzajemnego przenikania się rozwiązań i instytucji należących nie tylko do różnych gałęzi, ale również do różnych dziedzin prawa (prawo publiczne, prawo pry watne). Wątpliwości związane z opodatkowaniem przychodów z nieod płatnych świadczeń spowodowane są przede wszystkim cywilistycz nym charakterem pojęcia nieodpłatne świadczenie oraz brakiem jego legalnej, podatkowoprawnej definicji, co stwarza różne moż liwości interpretacyjne w procesie stosowania przepisów prawa podatkowego. Kwestia jest bardzo ważna, ponieważ w grę mogą wchodzić różnorodne zdarzenia prawne, brak zaś jednoznacznego ustalenia treści owego pojęcia wywołuje niepewność co do istnienia w danym przypadku obowiązku podatkowego. Wybór określonego sposobu interpretacji ma zresztą bardziej ogólny wymiar, w dużej mierze zależy bowiem od poglądów na temat statusu norm podat kowoprawnych jako odrębnej gałęzi prawa, a w konsekwencji rów nież od skutków wykorzystania przez ustawodawcę podatkowego terminologii pochodzącej z obszaru prawa cywilnego i jego nauki. Wydaje się, że rozwiązaniem najbardziej racjonalnym jest w tej sytuacji podjęcie takiej próby interpretacji pojęcia nieodpłatne świadczenie , która odpowiadałaby z jednej strony publicznopraw nemu charakterowi norm tworzących prawo podatkowe, z drugiej zaś zachowałaby wewnętrzną spójność systemu prawnego jako całości. WSTP 10 Dla właściwego stosowania przepisów regulujących opodatko wanie nieodpłatnych świadczeń istotne jest również ustalenie, czy fakt legislacyjnego wyodrębnienia podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych wywiera jakiś wpływ na rozumienie tego pojęcia. Mówiąc inaczej, chodzi o zbadanie, czy nieodpłatne świadczenie jest pojęciem treściowo spójnym na gruncie ustaw normujących podatki dochodowe, czy też ustawodawca wprowadził w tym zakresie jakieś różnice. Stosowanie prawa nie jest jednak jedyną płaszczyzną, na któ rej należy rozpatrywać kwestie związane z opodatkowaniem przy chodów z nieodpłatnych świadczeń. Trzeba bowiem pamiętać, że racjonalnie skonstruowane przepisy powinny powodować powsta nie obowiązku podatkowego jedynie wtedy, gdy zaistnienie okreś lonego zdarzenia rzeczywiście wywołuje skutki mieszczące się w przedmiotowym zakresie opodatkowania, a to oznacza, że skutki te powinny zostać przewidziane i uwzględnione przez ustawodaw cę już w procesie prawotwórczym. Chodzi zwłaszcza o to, ażeby rozwiązania zawarte w ustawach normujących podatki dochodowe nie miały jedynie na celu realizacji fiskalnej funkcji podatków, lecz by uwzględniały w dostatecznej mierze także inne, w tym etyczne wymagania stawiane opodatkowaniu. Krótko mówiąc, powinny być to rozwiązania sprawiedliwe, nie tylko chroniące interesy państwa, lecz zabezpieczające również uzasadnione interesy podatników, co w pełni odnosi się także do unormowań dotyczących opodatkowa nia przychodów z nieodpłatnych świadczeń. Na tle przedstawionych uwag pojawiły się następujące kwestie, które należy rozstrzygnąć, ażeby właściwie zinterpretować i ocenić regulacje obowiązujące w zakresie zasad i sposobu opodatkowania omawianych świadczeń: a) czy treść pojęcia nieodpłatne świadczenie występującego w ustawach normujących podatki dochodowe wzorowana jest na znaczeniu nadanym temu pojęciu przez naukę prawa cywil nego? b) czy pojęcie nieodpłatnego świadczenia jest pod względem po datkowoprawnym jednolite, a więc nie zależy od przynależności podatników do określonej kategorii podatkowej (osoby fizycz ne, osoby prawne)? WSTP 11 c) czy stan prawny obowiązujący w zakresie opodatkowania nie odpłatnych świadczeń zachowuje niezbędną równowagę między fiskalnymi zadaniami podatków a etycznymi regułami opodat kowania? Odpowiedzi na te pytania uzyskano dzięki ustaleniom poczy nionym w sześciu rozdziałach pracy. W rozdziale pierwszym przedstawiono zagadnienia teoretycz ne, niezbędne dla dokonania podatkowoprawnej analizy pojęcia nieodpłatne świadczenie oraz zasad opodatkowania przychodów uzyskanych z tego tytułu. Wykazano zatem konieczność traktowa nia prawa podatkowego jako samodzielnej gałęzi prawa, ze szcze gólnym uwzględnieniem jego autonomii oraz związków terminolo gicznych z prawem cywilnym. W rozdziale tym omówiono również problematykę zasad podatkowych, koncentrując się zwłaszcza na treści zasady sprawiedliwości opodatkowania i wymaganiach, któ re realizacja owej zasady stawia przed ustawodawcą w procesie prawotwórczym. Rozdział drugi dotyczy cech i funkcji podatków dochodowych, co umożliwia między innymi sformułowanie istotnych z punktu wi dzenia celów rozprawy wniosków wynikających z klasyfikacji podat ków, a także określenie zakresów opodatkowania tymi podatkami. W tym ostatnim przypadku chodzi zwłaszcza o ustalenie, na czym polega osiągnięcie dochodu, co pozwoli na określenie warunków, które powinny zostać spełnione, ażeby mówić o uwzględnieniu etycznych reguł opodatkowania w procesie tworzenia i stosowania prawa podatkowego. Rozdział trzeci składa się z dwóch części. W części pierwszej przedstawiono problematykę świadczeń nieodpłatnych z punktu widzenia nauki prawa cywilnego, która to pojęcie ukształtowała. Natomiast część druga ma na celu ustalenie podatkowoprawnego znaczenia tego pojęcia w obowiązującym stanie prawnym, wska zanie zródeł nieodpłatnych świadczeń oraz zasad opodatkowania uzyskanych z tego tytułu przychodów. W rozdziale czwartym omówiono odstępstwa od opodatkowania nieodpłatnych świadczeń, a zatem zarówno przypadki, w których świadczenia te nie wywołują skutków podatkowych (pozostają podatkowo obojętne), jak również sytuacje, w których spełnienie WSTP 12 nieodpłatnego świadczenia wywołuje szczególne skutki w sferze opodatkowania (obejście prawa podatkowego, zagadnienie cen transferowych). Rozdział piąty poświęcony został trudnościom związanym z określeniem wartości nieodpłatnych świadczeń oraz analizie skutków ich wykonania z perspektywy rozliczeń podatkowych, do konywanych przez samych podatników. W konsekwencji chodzi o stwierdzenie, czy istota korzyści majątkowej uzyskanej z tytu łu otrzymania nieodpłatnego świadczenia uzasadnia w każdym przypadku konieczność ustalania świadczeniobiorcy przychodu do opodatkowania. W rozdziale szóstym wskazano, w jaki sposób kwestię opodat kowania przychodów z nieodpłatnych świadczeń rozwiązano w in nych państwach, a mianowicie w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Czechach. Z punktu widzenia problematyki niniejszej pracy jest bowiem istotne, czy w kontekście regulacji zagranicznych można mówić o jakiejś wspólnej koncepcji opodatkowania tychże przy chodów, co z kolei pozwoli na ustalenie, jak na tym tle prezentują się rozwiązania polskie. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Nexto.pl.