Budowa owocnika Owocnik zbudowany z trzonu i kapelusza, duży. Hymenofor blaszkowy. Miąższ u większości gatunków kruchy, łamliwy, nie włóknisty. Niezmienny lub przebarwia się. Pod wpływem siarczanu żelaza barwi się u większości gatunków na cielistoróżowy kolor. Przy skaleczeniu nie wydziela się sok mleczny. Kapelusze różnej barwy. Brzeg w młodości zwykle podwinięty. Na starość kapelusz zazwyczaj wklęśnięty na szczycie. Blaszki białe do żółtych, zaokrąglone i przyrośnięte. Trzon bez pierścienia, zasnówki, czy bulwkowatego zgrubienia. Jest cylindryczny, jasnej barwy z zaokrągloną podstawą. Wysyp zarodników biały, ochrowożółtawy lub wyraźnie żółty. Zarodniki brodawkowate lub siateczkowato ozdobione, amyloidalne. Występowanie(HABITAT) Rodzaj liczy ponad 150 gatunków. Grzyby tworzące mikoryzę. Wyrastają na ziemi. Zazwyczaj grupowo. Wartość Gatunki o łagodnym smaku są jadalne, o ostrym mogą powodować zatrucia. Takie smakowe rozróżnienie grzybów jadalnych i niejadalnych można stosować tylko do gołąbków i mleczai. Warte uwagi jadalne gołąbki to widoczny na pierwszej fotografii duży i masywny gołąbek modrożółty (Russula cyanoxantha) oraz nieco mniejszy ale o równie zwartym miąższu gołąbek jadalny (Russula vesca) (druga fotografia). Jakkolwiek goląbki bardzo szybko są atakowane przez owady to te wydają się nieco bardziej odporne. Poza tym są duże i mają sporo zwartego miąższu.
Klucz do rodzaju Russula (gołąbek)
Klucz oparty o podział zaprezentowany w: 1. Skirgiełło, A., 1991, Flora Polska. Grzyby. Tom 20. Gołąbek (Russula) 2. Michael, Hennig, Kreisel, 1979-84, Handbuch fur Pilzfreunde 3. Moser, M., 1983, Die Roehrlinge und Blaetterpilze (Poliporales, Boletales, Agaricales, Russulales) in Kleine Kryptogamenflora, Band IIb/2 Gustav Fischer Verlag, Stuttgart (5., bearbeitete Auflage).
Klucz do sekcji za A. Skirgiełło [20] SekcjaOpis Compactae
masywne, białawe czerniejące, przypominają mleczaje; wysyp biały Ingratae ochrowe, brązowe, żółtawe; smak mniej lub bardziej piekący lub ostry; wysyp biały i jasnokremowy; dwie grupy: 1. o śluzowatej skórce, karbowanej i zwykle nieprzyjemnym zapachu; 2. o skórce suchej lub słabo lepkiej i zapachu słabym lub przyjemnym, owocowym. Insidiosae duże, czerwone, blaszki żółte, wysyp cimny żółty, ostre Heterophyllae niebiesko-szaro-zielonkawe, łagodne, wysyp biały lub jasnokremowy Coccineae jaskrawe w odcieniach żółci i czerwieni, duże i średnie, łagodne, wysyp ciemny Incrustatae niewielkie, kruche, różowe, morelowe, fioletowawe, łagodne Piperinae małe, czerwone; ostre; rzadziej żółte lub łagodne Polychromae duże, fioletowe, winnoczerwone, łagodne Tenellae drobne, różowolila, łagodne
Ogólne uwagi o oznaczaniu gołąbków
Generalnie rzecz ujmując gołąbki są bardzo trudne do oznaczania jedynie na postawie cech widocznych gołym okiem, a dla wielu gatunków takie oznaczenie jest mało wiarygodne. Taki system wykorzystuje do głównego podziału barwę wysypu zarodników i smak miąższu. Sa to cechy dla określenia których należy zadać sobie trochę trudu, ale bez nich nie ma co podchodzić do oznaczania.
Smak miąższu. Jedna z podstawowych cech przy oznaczaniu gołąbków. Może on być łagodny, piekący, palący lub gorzki. Może różnić się intensywnością a odczucie piekącego lub palącego smaku może pojawiać się natychmiast lub po dłuższym lub krótszym czasie. Często piekące są jedynie młode blaszki a miąższ w trzonie i kapeluszu nie. Należy także zwrócić uwagę na zapach miąższu u części gatunków jest on charakterystyczny.
Barwa wysypu zarodników druga podstawowa cecha przy oznaczaniu gołąbków. Zawiera się ona pomiędzy bielą a intensywną żółcią lub barwą ochrową. Do jej zdefiniowania używa się często 8 stopniowej skali Crawshay'a (1930) w której barwy są oznaczone literami od A do H lub skali Romagnesi (1967) gdzie barwy są oznaczone liczbami.
Ośmiostopniowa skala barw Crawshaya, w nawiasach oznaczenia ze skali Romagnesi, za [20]
A - biała (Ia- biała, Ib-biaława) E - jasnoochrowa (IIIa- jasnoochrowa+)
B - kremowa (IIa- kremowobiaława) F - żółtołososiowa jasna (IIIc- ciemnoochrowa, IVa- jasnożółta)
C - kremowosłomkowa (IIc- średniokremowa) G - ochrowa (IVc- średniożółta)
D - kremowo-cielista (IId- ciemnokremowa) H - żółtoochrowy ciemny lub szafranowy (IVe- mocnożółta)
Inne cechy makroskopowe ważne przy oznaczaniu to skórka kapelusza - śluzowata, lepka, sucha, blyszcząca, matowa; brzeg kapelusza - karbowany, ostry, podwinięty; przebarwianie się uszkodzonego miąższu - także po dłuższym czasie; zmiana barwy miąższu pod wpływm roztworu FeSO4.
Dla większej pewności oznaczenia niezbędna jest zazwyczaj mikroskopowa obserwacja zarodników, zwłaszcza urzeźbiernia ich powierzchni.
Można też zobaczyć gołąbki których na razie nie udało mi się oznaczyć.