UNIWERSYTET MEDYCZNY
IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO
W POZNANIU
KATEDRA BIOLOGII
I PARAZYTOLOGII LEKARSKIEJ
ZESZYT
DO ĆWICZEC

PARAZYTOLOGIA
LEKARSKA
DLA STUDENTÓW
WYDZIAA
U LEKARSKIEGO
I ODDZIAA
U ANALITYKI MEDYCZNEJ
Anna C. MAJEWSKA
Piotr NOWOSAD
WYDANIE III
Poznań  2009
Copyright © 2009, by Anna C. Majewska, Piotr Nowosad
Copyright © 2009, by Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego
w Poznaniu
AUTORZY:
Prof. dr hab. Anna C. Majewska
Dr Piotr Nowosad
OPRACOWANIE GRAFICZNE:
Katedra Biologii i Parazytologii Lekarskiej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
ISBN 978-83-7597-046-3
WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
ul. Bukowska 70, 60-812 Poznań
Ark. wyd. 2,7. Ark. druk. 4,5.
Wydanie III zmienione. Format B5. Zam. nr 22/09.
Przygotowano w sierpniu 2009 r.
 3
SPIS TREÅšCI
PRZEDMOWA 5
ĆWICZENIE 1:
Pierwotniaki układu pokarmowego i moczowo-płciowego 7
ĆWICZENIE 2:
Wiciowce krwi i tkanek 13
ĆWICZENIE 3:
Sporowce, pełzaki, mikrosporydia
i orzęski tkanek i płynów ustrojowych 17
ĆWICZENIE 4:
Przywry układu pokarmowego i oddechowego 21
ĆWICZENIE 5:
Tasiemce pasożytujące w jelicie 25
ĆWICZENIE 6:
Nicienie układu pokarmowego 31
ĆWICZENIE 7:
Helminty tkanek i płynów ustrojowych 37
ĆWICZENIE 8:
Badania laboratoryjne w celu wykrycia stadiów rozwojowych
helmintów 41
ĆWICZENIE 9:
Pajęczaki i owady 45
ĆWICZENIE 10:
Multimedialny quiz z diagnostyki parazytologicznej 49
Słownik polsko-łaciński nazw stosowanych do opisu rysunków 51
Karta zaliczenia ćwiczeń 54
PRZEDMOWA 5
PRZEDMOWA
Kurs parazytologii lekarskiej realizowany jest w naszej Katedrze na
zajęciach praktycznych (ćwiczenia), poprzedzonych prezentacjami mul-
timedialnymi. Dla zredukowania czasu przeznaczonego na prelekcje,
a poświęcenia większości czasu na zajęcia praktyczne, opracowaliśmy ni-
niejszy ZESZYT DO ĆWICZEC
oraz PRZEWODNIK DO ĆWICZEC
.
W PRZEWODNIKU, który nie jest obowiązkowy, zamieściliśmy
kompendium podstawowych informacji o biologii i diagnostyce laborato-
ryjnej pasożytów człowieka, podstawowe terminy parazytologiczne oraz
zestaw pytań i odpowiedzi z uzasadnieniami, które mimo że nie pokrywa-
ją całości materiału, to jednak umożliwiają lepszą orientację w poziomie
trudności sprawdzianu zaliczeniowego i charakterze zadań testowych.
ZESZYT DO ĆWICZEC
, stanowiący pewną całość z PRZEWOD-
NIKIEM, jest formą syllabusa, czyli programu nauczania, który w miarę
precyzyjnie określa wiedzę i umiejętności, jakie student powinien zdobyć
w trakcie kursu parazytologii lekarskiej. Drugie wydanie Zeszytu opraco-
waliśmy zgodnie z realizacją programu ćwiczeń dla studentów wydziału
lekarskiego oraz oddziału analityki medycznej. Na początku każdego ćwi-
czenia umieszczono w ramce informacje, które opisują zakres wiadomo-
ści, jakie będą wymagane od studenta po zakończeniu zajęć. W celu uła-
twienia prowadzenia notatek w trakcie prelekcji oraz zapamiętania mate-
riału teoretycznego wprowadziliśmy na końcu ćwiczeń tabele, które nale-
ży wypełnić. Kolejność ćwiczeń ułożono kierując się głównie materiałem
badania laboratoryjnego:
Ćwiczenie 1. dotyczy biologii i diagnostyki pierwotniaków układu pokar-
mowego oraz moczowo-płciowego.
Ćwiczenie 2. i 3. dotyczy biologii i diagnostyki pierwotniaków pasożytu-
jących w tkankach i płynach ustrojowych.
Ćwiczenie 4. i 5. obejmuje płazińce przewodu pokarmowego człowieka.
Ćwiczenie 6. dotyczy nicieni przewodu pokarmowego człowieka.
Ćwiczenie 7. obejmuje helminty tkanek i płynów ustrojowych człowieka.
Ćwiczenie 8. dotyczy wykrywania stadiów rozwojowych helmintów.
Ćwiczenie 9. obejmuje stawonogi (pajęczaki i owady) pasożytujące na
człowieku, które mogą być jednocześnie przenosicielami (wektorami) lub
żywicielami pasożytniczych pierwotniaków i helmintów.
Ćwiczenie 10. stanowi formę nauczania problemowego. Bazując na mul-
timedialnej prezentacji oryginalnych przypadków oraz dołączonych do
nich zdjęć lub krótkich sekwencji animowanych pasożytów (obiektów)
6 PRZEDMOWA
znalezionych w materiale diagnostycznym studenci powinni umieć zdia-
gnozować konkretne przypadki. Ćwiczenie to, które nasza Katedra wpro-
wadziła do programu nauczania parazytologii po raz pierwszy w skali
krajowej, umożliwia praktyczne sprawdzenie wiedzy zdobytej na zaję-
ciach w rozwiązywaniu określonego problemu.
Ćwiczenia z parazytologii lekarskiej oparte są na materiałach orygi-
nalnych (utrwalone i barwione preparaty mikroskopowe, preparaty ma-
kroskopowe pasożytów oraz żywe pasożyty z hodowli in vitro. ZESZYT
DO ĆWICZEC
został opracowany z myślą o usprawnieniu obserwacji
mikroskopowych i prowadzeniu dokumentacji cech istotnych dla rozpo-
znawania pasożytów. Załączone na końcu zeszytu nazewnictwo polsko-
łacińskie stanowić będzie pomoc w opisywaniu rysunków wykonywa-
nych przez studenta. Po zakończeniu zajęć, studenci powinni zidentyfiko-
wać wszystkie pasożyty, które mogą być w badanej próbie.
Mamy nadzieję, że nowe wydanie materiałów do ćwiczeń z parazy-
tologii lekarskiej zapozna studentów naszej Uczelni z najważniejszymi
elementami biologii układu pasożyt-żywiciel i wprowadzi w zasady po-
prawnej i nowoczesnej laboratoryjnej diagnostyki parazytologicznej. SÄ…-
dzimy również, że zdobyta na tych zajęciach wiedza z zakresu biologii
pasożytów i laboratoryjnej diagnostyki chorób pasożytniczych stanowić
będzie dobrą podstawę do nauczania parazytologii klinicznej.
A. C. Majewska i P. Nowosad
UWAGA!
Większość materiałów ćwiczeniowych jest przygotowana w postaci
utrwalonych preparatów pasożytów. Jednak część stanowią świeże
preparaty mikroskopowe, jako najprostsze i najłatwiejsze do bada-
nia. Demonstrowane na ćwiczeniach żywe pasożyty nie są inwazyjne
dla człowieka, ponieważ są to pasożyty swoiste jedynie dla zwierząt
lub organizmy wolno żyjące, morfologicznie identyczne lub podobne
do pasożytów występujących u ludzi, albo też nie są to stadia inwa-
zyjne. Nie mniej wszystkie materiały należy uznać za potencjalnie
inwazyjne, zatem studenci muszą być świadomi zasad postępowania
obowiÄ…zujÄ…cych w laboratorium parazytologicznym.
ĆWICZENIE 1 7
ĆWICZENIE 1:
PIERWOTNIAKI UKA
ADU POKARMOWEGO
I MOCZOWO-PA
CIOWEGO
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Giardia intestinalis, Trichomonas va-
ginalis, Entamoeba histolytica, Cryptosporidium parvum, Cy-
clospora cayetanensis, Isospora belli, Sarcocystis, Balantidium
coli, Dientamoeba fragilis;
opisać zwięz
le niepatogeniczne pierwotniaki przewodu pokar-
mowego;
przedstawić epidemiologię giardiozy, dientamebozy, trichomo-
nozy, entamebozy, kryptosporydiozy, cyklosporozy, izosporo-
zy, sarkocystozy, balantidiozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione gatunki i różnicować je z in-
nymi pierwotniakami tej samej grupy;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania pierwotniaków jelitowych i układu moczowo-płciowego.
PREPARATY:
1. Giardia intestinalis - cysty barwione hematoksylinÄ… lub trichromem.
2. G. intestinalis - żywe trofozoity z hodowli in vitro.
3. G. intestinalis - trofozoity barwione hematoksylinÄ… lub trichromem.
4. Trichomonas sp. - trofozoity barwione hematoksylinÄ….
5. Entamoeba sp. - żywe trofozoity.
6. E. histolytica - trofozoity barwione trichromem.
7. E. histolytica - cysty barwione trichromem.
8. E. coli - cysty podbarwione jodem.*
9. Balantidium coli - trofozoity barwione trichromem.
10. Cryptosporidium parvum - oocysty barwione metodÄ… Ziehl-Neelsena.*
11. Cyclospora cayetanensis - oocysty barwione safraniną i błękitem metyleno-
wym.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
8 ĆWICZENIE 1
Rysunek 1: Cysta Giardia intestinalis.
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
c - cytoplazma
ca - ściana cysty
n - jądro komórkowe
e - endosom (kariosom)
cf - ciałka sierpowate
a - aksonemy
Rysunek 2: Trofozoit Giardia intestinalis
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
f - wici
r - rizoplast
cb - ciałko podstawowe (kinetosom)
n - jądro komórkowe
e - endosom (kariosom)
a - aksonemy centralne
cm - ciałka pośrodkowe
ac - tarcza przyssawkowa
ĆWICZENIE 1 9
Rysunek 3: Trofozoity Entamoeba histolytica.
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
e - endosom
k - chromatyna brzeżna
en - endoplazma
ec - ektoplazma
p - pseudopodium
er - wakuola trawienna (erytrocyt)
10 ĆWICZENIE 1
Rysunek 4: Cysty Entamoeba histolytica/E. dispar (A) i E. coli (B)
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
e - endosom
k - chromatyna brzeżna
cc - ciałka chromatoidalne
vi - wodniczka jodofilna
A
B
ĆWICZENIE 1 11
Rysunek 5: Trofozoit Balantidium coli.
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
ma - makronukleus
mi - mikronukleus
c - rzęski
cs - cytostom
cph - cytofarynks
cp - cytopyge
vp - wodniczka tętniąca
vn - wodniczka trawienna
Wróć do Rysunków 1 - 5, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
G. intestinalis
G. intestinalis
T. vaginalis
T. vaginalis
E. histolytica
E. histolytica
C. parvum
C. parvum
C. cayetanensis
C. cayetanensis
I. belli
I. belli
Sarcocystis
Sarcocystis
B. coli
B. coli
12
Ć
WICZENIE 1
ĆWICZENIE 2 13
ĆWICZENIE 2:
WICIOWCE KRWI I TKANEK
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Trypanosoma brucei gambiense, T. b.
rhodesiense, T. cruzi, Leishmania donovani, L. tropica, L. bra-
ziliensis;
przedstawić epidemiologię trypanosomozy afrykańskiej, trypa-
nosomozy amerykańskiej, leiszmaniozy trzewnej, leiszmaniozy
skórnej, leiszmaniozy śluzówkowo-skórnej;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania wiciowców krwi i tkanek.
PREPARATY:
1. T. brucei gambiense - stadia trypomastigota w rozmazie krwi barwionym
metodÄ… Giemsy.
2. T. cruzi - stadia trypomastigota w rozmazie krwi barwionym metodÄ… Giemsy.
3. T. cruzi - stadia amastigota w mięśniu sercowym.*
4. T. cruzi - stadia epimastigota barwione metodÄ… Giemsy.
5. Leishmania tropica - stadia promastigota barwione metodÄ… Giemsy.
6. L. donovani - stadia amastigota w śledzionie barwione metodą Giemsy.
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
14 ĆWICZENIE 2
Rysunek 1: Trypanosoma brucei gambiense (A) i T. cruzi (B) - stadia
trypomastigota w rozmazie krwi.
Wrysuj komórki pasożyta (zachowując odpowiednią proporcję komórek pasoży-
ta i czerwonych krwinek) i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
cb - kinetosom (ciałko podstawowe)
k - kinetoplast
f - wić
mu - błona falująca
ĆWICZENIE 2 15
Rysunek 2: Trypanosoma cruzi - stadium epimastigota (A) i Leishmania
tropica - stadium promastigota (B) - w preparacie z hodowli.
Narysuj komórki pasożyta i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
cb - ciałko podstawowe (kinetosom)
k - kinetoplast
f - wić
mu - błona falująca
A B
Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
!
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Żywiciel(e) Postać Metoda dia- M lub P
Droga transmisji Biotop
pasożyta wektor inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
T. b. gambiense
T. b. gambiense
T. b. rhodesiense
T. b. rhodesiense
T. cruzi
T. cruzi
L. donovani
L. donovani
L. tropica
L. tropica
L. braziliensis
L. braziliensis
16
Ć
WICZENIE 2
ĆWICZENIE 3 17
ĆWICZENIE 3:
SPOROWCE, PEA
ZAKI, ORZ
SKI I MIKROSPORDIA
TKANEK I PA
YNÓW USTROJOWYCH
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Plasmodium spp., Toxoplasma gondii,
Naegleria fowleri, Acanthamoeba spp.;
znać biotopy gatunków mikrosporydiów pasożytujących u czło-
wieka;
przedstawić epidemiologię malarii, toksoplazmozy, negleriozy,
akantomebozy, mikrosporydiozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania sporowców, pełzaków, mikrosporydiów i orzęsków tka-
nek i płynów ustrojowych.
PREPARATY:
1. Plasmodium bergei - stadia schizogonii krwinkowej w rozmazie krwi bar-
wionym metodÄ… Giemsy.
2. P. vivax, P. ovale, P. falciparum - stadia schizogonii krwinkowej w rozma-
zie krwi barwionym metodÄ… Giemsy.*
3. Toxoplasma gondii - trofozoity w rozmazie wysięku do jamy otrzewnowej
barwione metodÄ… Giemsy.
4. T. gondii - cysty w skrawkach mózgowia barwione metodą Giemsy.
5. Entamoeba histolytica - trofozoity w ścianie jelita grubego barwione tri-
chromem.*
6. Acanthamoeba sp. - trofozoity w mózgowiu barwione trichromem.
7. Naegleria fowleri - trofozoity barwione trichromem.
8. Balantidium coli  trofozoity w ścianie jelita grubego barwione trichromem
lub hematoksylinÄ….
9. Spory mikrosporydiów barwione chromotropem.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
18 ĆWICZENIE 3
Rysunek 1: Stadia schizogonii krwinkowej Plasmodium sp. w rozmazie
krwi.
Wrysuj i oznacz poszczególne stadia schizogonii krwinkowej. Zachowaj odpo-
wiednią proporcję komórek pasożyta i czerwonych krwinek (na rysunku
w postaci kółek):
Rysunek 2: Cysta Toxoplasma gondii w skrawku mózgowia myszy.
Rysując bradyzoity w cyście zachowaj odpowiednią proporcję.
ĆWICZENIE 3 19
Rysunek 3: Trofozoity Toxoplasma gondii w rozmazie wysięku do jamy
otrzewnowej myszy.
Przyjmując narysowany zarys trofozoitu za wzór wielkości narysuj kilka trofo-
zoitów i oznacz jądra komórkowe:
n - jądro komórkowe
Rysunek 4: Naegleria fowleri - trofozoity:
Wrysuj 2 trofozoity i oznacz następujące ele-
menty komórkowe:
n - jądro komórkowe
e - endosom (kariosom)
vp - wodniczka tętniąca
en - endoplazma
ec - ektoplazma
p - pseudopodium.
Wróć do Rysunków 1 - 4, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
P. malariae,
P. malariae,
P. vivax, P. ovale,
P. vivax, P. ovale,
P. falciparum
P. falciparum
T. gondii
T. gondii
N. fowleri
N. fowleri
Acanthamoeba sp.
Acanthamoeba sp.
mikrosporydia
mikrosporydia
20
Ć
WICZENIE 3
ĆWICZENIE 4 21
ĆWICZENIE 4:
PRZYWRY UKA
ADU POKARMOWEGO
I ODDECHOWEGO
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
podać cechy przywr;
opisać cykle życiowe Fasciola hepatica, Fasciolopsis buski,
Clonorchis sinensis, Opisthorchis felineus, Dicrocoelium den-
driticum, Paragonimus westermani;
przedstawić epidemiologię fasciolozy, fasciolopsiozy, klonor-
chiozy, opistorchiozy, dikroceliozy, paragonimozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie podane wyżej przywry;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpo-
znawania przywr.
PREPARATY:
1. Fasciola hepatica  postać dojrzała w formalinie.*
2. F. hepatica  postać dojrzała, przewód pokarmowy.
3. F. hepatica  postać dojrzała, układ wydalniczy.
4. F. hepatica  postać dojrzała, układ rozrodczy.
5. F. hepatica  cerkarie w trzustko-wątrobie ślimaka Galba truncatula.*
6. Fasciolopsis buski  postać dojrzała.*
7. Opisthorchis felineus - postać dojrzała.*
8. Clonorchis sinensis - postać dojrzała.
9. Dicrocoelium dendriticum - postać dojrzała.
10. Paragonimus westermani - postać dojrzała.*
11. Skorupki ślimaków (Galba truncatula).*
12. Rak (Astacus) i krab (Eriocheir) - w formalinie.*
13. Kasztany i orzechy wodne  w formalinie.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
22 ĆWICZENIE 4
Rysunek 1: Fasciola hepatica  postać dojrzała, układ rozrodczy.
W narysowany niżej kontur wrysuj brakujące szczegóły układu rozrodczego
i oznacz je odpowiednimi literami:
ag - przedsionek płciowy
o - jajnik
od - jajowód
oo. gM - ootyp i gruczoły Mehlisa
vi - żółtniki
dv - przewody żółtkowe
u - macica
t - jÄ…dra
ve - przewody wyprowadzajÄ…ce
vd - nasieniowód
Rysunek 2: Postać dojrzała Dicrocoelium dendriticum.
W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szcze-
góły i oznacz je odpowiednimi literami:
i - jelito
dex - przewód wydalniczy
ag - przedsionek płciowy
t - jÄ…dra
o - jajnik
od - jajowód
oo. - ootyp
rs - chwytnik nasienia
vi - żółtniki
u - macica
ĆWICZENIE 4 23
Rysunek 3: Postać dojrzała Opisthorchis felineus i Clonorchis sinensis.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
i - jelito rs - chwytnik nasienia
dex - przewód wydalniczy vi - żółtniki
ag - przedsionek płciowy u - macica
o - jajnik t - jÄ…dra
od - jajowód
oo.gM. - ootyp i gruczołyMehlisa
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- or heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
F. hepatica
F. hepatica
F. buski
F. buski
C. sinensis
C. sinensis
O. felineus
O. felineus
D. dendriticum
D. dendriticum
P. westermani
P. westermani
24
Ć
WICZENIE 4
ĆWICZENIE 5 25
ĆWICZENIE 5:
TASIEMCE PASOŻYTUJ
CE W JELICIE
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
przedstawić cechy tasiemców;
opisać cykle życiowe Diphyllobothrium latum, Taenia saginata,
T. solium, Dipylidium caninum, Hymenolepis nana, H. diminu-
ta;
przedstawić epidemiologię teniozy wywoływanej przez Taenia
saginata i Taenia solium, difylobotriozy, dipylidiozy, hymeno-
lepiozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych
gatunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej tasiemce;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania tasiemczyc.
PREPARATY:
1. Taenia saginata - postać dojrzała w formalinie.*
2. T. saginata - skoleks.*
3. T. saginata - proglotyd dojrzały.
4. T. saginata - proglotyd przejrzały.
5. T. saginata - proglotyd z układem wydalniczym.
6. T. solium - skoleks.*
7. T. solium - proglotyd przejrzały.
8. Diphyllobothrium latum - proglotydy.
9. Dipylidium caninum - proglotyd.
10. D. caninum - postać dojrzała w formalinie.*
11. Hymenolepis nana - proglotydy.
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
26 ĆWICZENIE 5
Rysunek 1: Skoleks i proglotydy Diphyllobothrium latum.
Oznacz elementy budowy wykazane w opisie:
b - bruzda czepna
dex - przewody wydalnicze
ag - przedsionek płciowy
t - jÄ…dra
vi - żółtniki
u - macica
Rysunek 2: Proglotyd dojrzały Taenia saginata.
W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi skrótami literowymi:
ag - przedsionek płciowy t - jądra
dex - przewód wydalniczy vd - nasieniowód
v - pochwa
oo. - ootyp
vi - żółtnik
o - jajnik
u - macica
ĆWICZENIE 5 27
Rysunek 3: Skoleksy i proglotydy przejrzałe T. saginata i T. solium.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
a - przyssawka
un - haczyki
u - macica
Taenia saginata Taenia solium
28 ĆWICZENIE 5
Rysunek 4: Skoleks i proglotyd przejrzały Hymenolepis nana.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
s - skoleks
a - przyssawki
un. r - haczyki i ryjek
ag - przedsionek płciowy
pg - proglotyd przejrzały
u - macica
ov - jajo
ĆWICZENIE 5 29
Rysunek 5: Skoleks i proglotyd dojrzały Dipylidium caninum.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
s  skoleks oo - ootyp
a  przyssawki u - macica
un. r - haczyki i ryjek v - pochwa
pm - proglotyd dojrzały vd - nasieniowód
o  jajnik t - jÄ…dra
vi  żółtniki ag - przedsionek płciowy
Wróć do Rysunków 1 - 5, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwi-
czenie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- or heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
D. latum
D. latum
T. saginata
T. saginata
T. solium
T. solium
H. nana
H. nana
H. diminuta
H. diminuta
D. caninum
D. caninum
30
Ć
WICZENIE 5
ĆWICZENIE 6 31
ĆWICZENIE 6:
NICIENIE UKA
ADU POKARMOWEGO
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
przedstawić cechy nicieni;
opisać cykle życiowe Ascaris lumbricoides, Trichuris trichiura,
Enterobius vermicularis, Necator americanus (Ancylostoma du-
odenale), Strongyloides stercoralis;
przedstawić epidemiologię askariozy, trichuriozy, enterobiozy,
nekatoriozy i ancylostomozy oraz strongyloidozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;
przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane
dla rozpoznawania zarażeń nicieniami.
PREPARATY:
1. Ascaris lumbricoides - postaci dojrzałe w formalinie.*
2. A. lumbricoides  przekrój poprzeczny.
3. Trichuris trichiura - samica i samiec.
4. Enterobius vermicularis - samiec.*
5. E. vermicularis - samica.
6. Necator americanus - samiec.
7. N. americanus - samica.
8. Ancylostoma duodenale - samiec.*
9. A. duodenale - samica.*
10. Strongyloides stercoralis - larwa filariopodobna.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
32 ĆWICZENIE 6
Rysunek 1: Ascaris lumbricoides  przekrój poprzeczny przez ciało sa-
micy.
W narysowane poniżej kontury wrysuj szczegóły budowy wewnętrznej.
c - oskórek
h - hipoderma
m - mięśnie
ps - jama ciała
i - jelito
u - macica
od - jajowód
o - jajnik
przód ciała
tył ciała
ĆWICZENIE 6 33
Rysunek 2: Samica i samiec Trichuris trichiura.
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:
st - otwór gębowy
oe - przełyk
i - jelito
pa - otwór odbytowy
sg - narzÄ…dy rozrodcze
vu - ujście pochwy (wulwa)
c - kloaka
sp - spikula
34 ĆWICZENIE 6
Rysunek 3: Samica Enterobius vermicularis.
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:
al - skrzydełka
ph - gardziel
oe - przełyk
i - jelito
pa - otwór odbytowy
u - macica
vu - ujście pochwy (wulwa)
ĆWICZENIE 6 35
Rysunek 4: Samica i samiec Necator americanus.
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:
cb - torebka gębowa
oe - przełyk
i - jelito
pa - otwór odbytowy
vu - ujście pochwy (wulwa)
bc - torebka kopulacyjna
sp - spikule
Wróć do Rysunków 1 - 4, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
A. lumbricoides
A. lumbricoides
T. trichiura
T. trichiura
E. vermicularis
E. vermicularis
N. americanus
N. americanus
A. duodenale
A. duodenale
S. stercoralis
S. stercoralis
36
Ć
WICZENIE 6
ĆWICZENIE 7 37
ĆWICZENIE 7:
HELMINTY TKANEK I PA
YNÓW USTROJOWYCH
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle życiowe Schistosoma haematobium, S. mansoni,
S. japonicum, Echinococcus granulosus, E. multilocularis, Mul-
ticeps multiceps, Trichinella spp., Wuchereria bancrofti, Brugia
malayi, Loa loa, Onchocerca volvulus, Dracunculus medinen-
sis, Dioctophyma renale;
przedstawić epidemiologię schistosomozy, echinokokozy, mul-
ticepsozy, trychinellozy, wuchereriozy, brugiozy, loaozy, on-
chocerkozy, drakunkulozy, dioktofymozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;
przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane
dla rozpoznawania inwazji nicieni płynów ustrojowych i tkanek.
PREPARATY:
1. Schistosoma mansoni - samiec i samica.*
2. Taenia solium - larwa cysticerkus, preparat barwiony.*
3. T. solium - larwy cysticerkus w mięśniach świni.*
4. T. saginata - larwa cysticerkus, preparat barwiony.*
5. Echinococcus garnulosus - postać dojrzała, preparat barwiony.*
6. E. garnulosus - protoskoleksy (piasek bÄ…blowcowy), preparat barwiony.
7. E. garnulosus - larwy w wÄ…trobie, preparat utrwalony w formalinie.*
8. E. garnulosus - izolowane larwy, preparat utrwalony w formalinie.*
9. E. multilocularis - postać dojrzała, preparat barwiony.*
10. Trichinella spiralis - postaci dojrzałe, preparat barwiony.
11. T. spiralis - larwy otorbione w mięśniu, preparat barwiony.
12. T. spiralis - izolowane larwy, preparat barwiony.
13. Wuchereria bancrofti - mikrofilaria w rozmazie krwi, preparat barwiony.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
38 ĆWICZENIE 7
Rysunek 1: Larwy otorbione Trichinella spiralis w mięśniu poprzecznie
prążkowanym.
W narysowane niżej kontury wrysuj pasożyta i oznacz odpowiednimi literami:
A - włókna mięśniowe
B - torebka Å‚Ä…cznotkankowa
C - larwa T. spiralis
Rysunek 2: Echinococcus granulosus  protoskoleksy.
W narysowane kontury protoskoleksów tasiemca wrysuj i oznacz haki i przy-
ssawki. un - haki
a - przyssawki
ĆWICZENIE 7 39
Rysunek 3: Mikrofilaria Wuchereria bancrofti w rozmazie krwi.
Oznacz prawidłowo na schemacie elementy budowy larwy:
A  pochewka D - otwór wydalniczy
B  kolec E - komórka wydalnicza
C - pierścień nerwowy F - komórki płciowe
G - otwór odbytowy
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
S. haematobium
S. haematobium
S. mansoni
S. mansoni
S. japonicum
S. japonicum
E. granulosus
E. granulosus
E. multilocularis
E. multilocularis
M. multiceps
M. multiceps
Trichinella spp.
Trichinella spp.
W. bancrofti
W. bancrofti
B. malayi
B. malayi
L. loa
L. loa
O. volvulus
O. volvulus
D. medinensis
D. medinensis
D. renale
D. renale
40
Ć
WICZENIE 7
ĆWICZENIE 8 41
ĆWICZENIE 8
BADANIE LABORATORYJNE W CELU WYKRYCIA
STADIÓW ROZWOJOWYCH HELMINTÓW
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
rozpoznawać morfologicznie jaja helmintów (wielkość, kształt,
barwa, otoczka, zawartość).
przedstawić materiał i metody badań parazytologicznych stoso-
wanych do wykrywania jaj helmintów.
PREPARATY:
1. Fasciola hepatica - jaja.
2. Diphyllobothrium latum - jaja.
3. Taenia sp. - jaja.
4. Ascaris lumbricoides - jaja.
5. Enterobius vermicularis - jaja.
6. Trichuris trichiura - jaja.
7. Zagęszczona i utrwalona zawiesina kału zawierająca jaja różnych gatunków
helmintów jelitowych.
42 ĆWICZENIE 8
Rysunek 1: Jaja helmintów o wielkoÅ›ci do ok. 60 µm.
Uzupełnij szczegóły budowy jaj w tych przypadkach, w których zaznaczono je-
dynie zarys kształtu i przyporządkuj właściwe nazwy gatunkowe. Podkreśl te ga-
tunki, których jaja stwierdzamy z reguły w kale człowieka.
1. Taenia sp. 4. Ascaris lumbricoides
2. Hymenolepis nana (zapłodnione)
3. Enterobius vermicularis 5. Trichuris trichiura
ĆWICZENIE 8 43
Rysunek 2: Jaja helmintów o wielkoÅ›ci od ok. 60 do 100µm.
Uzupełnij szczegóły budowy jaja w tych przypadkach, w których zaznaczono je-
dynie zarysy kształtu. Wpisz właściwe nazwy gatunkowe i podkreśl te gatunki,
których jaja stwierdzamy z reguły w kale.
1. Necator americanus 4. Paragonimus westermani
(Ancylostoma duodenale) 5. Ascaris lumbricoides
2. Diphyllobothrium latum (niezapłodnione)
3. Hymenolepis diminuta 6. Schistosoma japonicum
44 ĆWICZENIE 8
Rysunek 3: Jaja helmintów pasożytujacych u człowieka o wielkości po-
wyżej 100 µm.
Uzupełnij szczegóły budowy jaj w tych przypadkach, w których zaznaczono je-
dynie zarysy kształtu. Wpisz właściwe nazwy gatunkowe i podkreśl te gatunki,
których jaja stwierdzamy z reguły w kale.
1. Schistosoma haematobium
2. Schistosoma mansoni
3. Fasciola hepatica
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
ĆWICZENIE 9 45
ĆWICZENIE 9
PAJ
CZAKI I OWADY
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Argas sp., Ixodes ricinus, Sarcoptes
scabiei, Pediculus sp., Pthirus pubis, Cimex lectularius, Pulex
irritans, Anopheles sp., Phlebotomus sp., Simulium sp., Glossi-
na palpalis;
przedstawić znaczenie epidemiologiczne wymienionych gatun-
ków stawonogów;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty.
PREPARATY:
1. Argas reflexus - stadium nimfy.*
2. Ixodes ricinus - samica i samiec.*
3. Sarcoptes scabiei - postać dojrzała.*
4. Pediculus humanus - postać imago.*
5. Pthirus pubis - postać imago.*
6. Pchły - postać imago.*
7. Cimex lectularius  postać imago.*
8. Anopheles sp. - samica.*
9. Anopheles sp.  aparat gębowy samicy.
10. Culex sp. - samica.*
11. Culex sp.  aparat gębowy samicy.
12. Triatoma sp.- postać imago.
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
46 ĆWICZENIE 9
Rysunek 1: Przyporządkuj nazwy gatunkowe narysowanym niżej paję-
czakom.
............................................... ...............................................
...........................................................
ĆWICZENIE 9 47
Rysunek 2: Przyporządkuj prawidłowe nazwy gatunkowe narysowanym
niżej owadom bezskrzydłym.
............................................... ...............................................
...............................................
...............................................
48 ĆWICZENIE 9
Rysunek 3: Przyporządkuj prawidłowe nazwy gatunkowe narysowanym
poniżej owadom dwuskrzydłym.
......................................... ..............................................
...............................................
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
ĆWICZENIE 10 49
ĆWICZENIE 10
MULTIMEDIALNY QUIZ
Z DIAGNOSTYKI PARAZYTOLOGICZNEJ
Ćwiczenie to, mające wyraz
nie odmienny charakter od dotychcza-
sowych dziewięciu ćwiczeń, skoncentrowane jest na rozwiązywaniu
określonych problemów przez 2-3 osobowe grupy studentów.
Od wielu lat nasza Katedra współpracuje z najbardziej słynnym na
świecie referencyjnym laboratorium - Division of Parasitic Diseases
(DPD), Centers for Diseases Control and Prevention (CDC) w Atlancie
(USA). Współpraca ta opiera się nie tylko na wykonywaniu wspólnych
projektów badawczych, ale również na stałym szkoleniu w zakresie dia-
gnostyki parazytologicznej.
W ostatnim czasie, dzięki rozwojowi technik komputerowych i in-
ternetu, wprowadzono nową, tanią, a jednocześnie obejmującą wielu u-
czestników formę szkolenia. Co miesiąc DPD wysyła pocztą elektronicz-
ną quizy diagnostyczne do ponad 500 parazytologów z całego świata.
Jako że od samego początku uczestniczymy w tej formie szkolenia, zebra-
liśmy już dostatecznie duży materiał, który możemy wykorzystać w mul-
timedialnym quizie z diagnostyki parazytologicznej.
W trakcie ćwiczenia, na monitorach prezentowane będą oryginalne
przypadki, wybrane przez prowadzącego zajęcia. Do każdego przypadku
dołączony jest krótki opis wywiadu chorobowego oraz kolorowe zdjęcia
i/lub krótkie sekwencje animowane pasożytów, bądz
obiektów znalezio-
nych w danym materiale diagnostycznym.
Zadaniem każdej grupy jest zdiagnozowanie prezentowanych przy-
padków oraz przedstawienie uzasadnienia postawionej diagnozy. Do roz-
wiązywania postawionego problemu diagnostycznego studenci oprócz
dotychczas zdobytej wiedzy, mogą korzystać z informacji zawartych
w ZESZYCIE DO ĆWICZEC
, PRZEWODNIKU DO ĆWICZEC
lub
w podręcznikach parazytologii lekarskiej.
Z chwilą, gdy poszczególne grupy uzgodnią swoją odpowiedz
i ko-
mentarze, na monitorach zostaną przedstawione prawidłowe wersje od-
powiedzi wraz z uzasadnieniami. W ten sposób poszczególne grupy mogą
porównać swoje odpowiedzi i argumenty z prawidłowymi odpowiedziami
wraz z ich uzasadnieniem oraz, w razie potrzeby - przedyskutować po-
wstałe problemy.
50 ĆWICZENIE 10
Celem tego ćwiczenia jest pobudzenie do kreatywnego wnioskowa-
nia, do zintegrowania zdobytej wiedzy z umiejętnością wyszukiwania
odpowiednich informacji, a tym samym zaktywizowania studentów do
wspólnego rozwiązywania problemów diagnostycznych. To ćwiczenie
wykaże także, że postawienie prawidłowej diagnozy nie zawsze jest ła-
twe. Konieczna jest bowiem nie tylko znajomość budowy poszczególnych
stadiów rozwojowych różnych gatunków pasożytów, ale również wiedza
o ich lokalizacji w organizmie żywiciela (człowieka), wiedza o geogra-
ficznym rozprzestrzenieniu, z prawidłowym powiązaniem faktów przed-
stawionych w wywiadzie chorobowym.
W rozwiązywaniu problemów diagnostycznych konieczna jest rów-
nież wiedza ogólnobiologiczna, w tym także dotycząca organizmów wol-
no żyjących. Niektóre obiekty (organizmy) znajdowane w materiale dia-
gnostycznym imitują organizmy pasożytnicze, co staje się powodem po-
stawienia błędnej diagnozy, a co ważniejsze - poddania pacjenta zbytecz-
nej terapii.
Zatem ćwiczenie to przygotuje studentów do lepszego rozwiązywa-
nia problemów klinicznych chorób pasożytniczych w dalszym toku stu-
diów.
NAZEWNICTWO POLSKO-A
ACIC
SKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW 51
NAZEWNICTWO POLSKO-A
ACIC
SKIE
DO OPISÓW RYSUNKÓW
aksonema - axonema
aksostyl - axostylus
aparat parabazalny - apparatus parabasalis
błona falująca - membrana undulans
bruzda przylgowa - bothrium
chromatyna brzeżna - karyotheca
chwytnik nasienia - receptaculum seminis
ciałko parabazalne - corpusculum parabasale
ciałko podstawowe (= kinetosom) - corpusculum basale
ciałko pośrodkowe - corpusculum medianus
ciałko sierpowate - corpusculum falciforme
cytofarynks - cytopharynx
cytoplazma - cytoplasma
cytostom - cytostoma
ektoplazma - ectoplasma
endoplazma - endoplasma
endosom - endosom
fibryla - fibrylla
gardziel - pharynx
gruczoł Mehlisa - glandula Mehlisi
haczyk - uncinus
hipoderma - hypodermis
jajnik - ovarium
jajo - ovum
jajowód - oviductus
jama ciała - pseudocoel
jÄ…dro - testis
jądro komórkowe - nucleus
jelito - intestinum
kinetoplast - kinetoplast
kloaka - cloaca
52 NAZEWNICTWO POLSKO-A
ACIC
SKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW
larwa - larva
macica - uterus
makronukleus - macronucleus
mięsień - musculus
narządy rozrodcze (układ rozrodczy) - systema generativa
nasieniowód - vas deferens
pseudopodium (nibynóżka) - pseudopodium
odbyt - anus
ootyp - ootypus
oskórek - cuticula
otoczka - capsula
otwór gębowy - stoma
otwór odbytowy - porus analis
otwór wydalniczy - porus excretorius
pęcherzyk nasienny - vesicula seminalis
pochwa - vagina
proglotyd - proglottis
p. dojrzały - p. matura
p. niedojrzały - p. immatura
p. przejrzały - p. gravida
przedsionek płciowy - atrium genitale
przełyk - oesophagus
przewód wydalniczy - ductus excretorius
przewód wyprowadzający - vas efferens
przewód żółtkowy - ductus vitellarius
przyssawka - acetabulum
p. gębowa - a. orale
p. brzuszna - a. ventrale
rizoplast - rhizoplastos
ryjek - rostellum
rzęska - cilium
skoleks - scolex
skrzydełko (oskórkowe nicieni) - ala
spikula - spiculum
torebka gębowa - capsula buccalis
torebka kopulacyjna - bursa copulatrix
NAZEWNICTWO POLSKO-A
ACIC
SKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW 53
ujście pochwy (= żeński otwór płciowy) - vulva
wić - flagellum
wodniczka tętniąca - v. pulsans
wodniczka trawienna - v. nutrativa
żółtnik - vitellarium
54
ImiÄ™ i nazwisko studenta .......................................................................
Nr grupy studenckiej ..........................................
Data Nr Temat ćwiczenia Podpis
Pierwotniaki układu pokarmowego
1
i moczowo-płciowego
2 Wiciowce krwi i tkanek
Sporowce, pełzaki, mikrosporydia i orzę-
3
ski tkanek i płynów ustrojowych
Przywry układu pokarmowego i odde-
4
chowego
5 Tasiemce pasożytujące w jelicie
6 Nicienie układu pokarmowego
7 Helminty tkanek i płynów ustrojowych
Badania laboratoryjne w celu wykrycia
8
stadiów rozwojowych helmintów
9 Pajęczaki i owady
Multimedialny quiz z diagnostyki parazy-
10
tologicznej