Wykład 5 Dialogowe Ja

Dialogowe Ja
Katarzyna Stemplewska-śakowicz
Wy\sza Szkoła Zarządzania i Prawa
im. Heleny Chodkowskiej
W obrębie nowoczesnego świata /.../ pojęcie
autonomicznego, pojedynczego Ja wydaje się
niezwykle wiarygodne, a nawet oczywiste. Ale w
świecie cechującym się wielorakimi
fragmentarycznymi usytuowaniami społecznymi i
dekonstrukcją prawd absolutnych, pojęcie
jednolitego Ja zaczyna wyró\niać się jako relikt
minionej epoki.
Rowan i Cooper (1999, str.1)
Podejścia zakładające pluralizm Ja
O jednostce mo\na myśleć jako o wielości
jakościowo ró\nych Ja, a zarazem jako o
jedności - konstelacji wzajemnie przenikających
się subsystemów Ja.
Jednostka jest kimś, kto wychodzi na spotkanie
swojego świata z ró\nych pozycji, za
pośrednictwem wielu pojęć Ja, a jednocześnie
zachowuje znaczącą spójność, zarówno na
poziomie poszczególnych części, jak i na
poziomie całego systemu
Rowan i Cooper (1999)
Koncepcji zakładających pluralizm Ja
jest wiele
...wśród nich teoria Dialogowego Ja, której szczególne
właściwości to:
dogodne narzędzia pojęciowe do opisu aspektu
podmiotowego i przedmiotowego
akcent na dynamiczne procesy, zachodzące w
Ja
oryginalne ujęcie kwestii integracji
wielorakiego Ja
....oraz niemal całkowity brak badań
eksperymentalnych, weryfikujących tezy teorii.
Dialogowe Ja
Struktura składająca się z ró\nych pozycji
Ja (I-position), z których ka\da kreuje
własne Ja przedmiotowe, będące
bohaterem specyficznej autonarracji
(Hermans, 1999).
Pozycja podmiotowa jest rozumiana w
sposób zbli\ony do Bachtinowskiego
pojęcia głosu jako mówiącej osobowości
Głos lub pozycja Ja:
Jest to aktywna całość doświadczenia,
ukształtowanego w danym kontekście społecznym
i reprezentowanego w odrębnym module
poznawczej reprezentacji
Istnieje w umyśle latentnie i mo\e być
aktualizowana w określonych okolicznościach.
Wówczas podmiot:
�ma dostęp do specyficznej wiedzy o sobie i świecie
(aspekt przedmiotowy)
�spostrzega świat i siebie z charakterystycznej
perspektywy oraz przetwarza informacje za pomocą
specyficznych instrumentów poznawczo-afektywnych
(aspekt podmiotowy)
Społeczna geneza pozycji Ja
yródłem głosów (pozycji Ja) w indywidualnym umyśle
jest socjalizacja (por. Wertsch, 1991)
Mo\na tu widzieć analogię do rzeczywistości
podzielanej (shared reality) rozumianej jako proces
społecznej weryfikacji jednostkowego doświadczenia
(Hardin i Higgins, 1996; por. te\ Higgins, 2000)
...oraz do zjawiska prywatnej publiczności (private
audience, Baldwin, Holmes, 1987; Baldwin, 1997)
Ka\dej pozycji Ja odpowiada specyficzny
subiektywny świat , podzielany z konkretnymi
osobami - znaczącymi Innymi
Pozycji Ja jest wiele
Dialogowe Ja to struktura
polifoniczna
Jednostka mo\e przełączać się z
jednego głosu na inny
bezrefleksyjnie lub intencjonalnie
Pozycjonowanie: proces zajmowania określonej pozycji Ja
Dialog między pozycjami jest mo\liwy, ale nie zdarza się
automatycznie
Integracja na poziomie ponad poszczególnymi pozycjami
pozycji jest wyzwaniem dla jednostki
Osobowość = wzorzec relacji między pozycjami Ja
Badania:
Więcej teorii Stemplewska-śakowicz, Zalewski, Suszek, Fira-Krempa i Kobylińska
(2009)
Badanie magisterskie
Antoniego Syrka-Dąbrowskiego
SWPS 2007
Hipotezy:
1. Aktualnie wzbudzona pozycja podmiotowa wpływa
na nasilenie rasizmu
2. U członków nacjonalistycznej organizacji (Młodzie\
Wszechpolska - MW) nasilenie dehumanizacji
(jako składnika rasizmu) wobec Czarnych i
śołtych jest mniejsze, gdy zaktualizowana jest
pozycja Ja w relacji z Janem Pawłem II (JP2)
ni\ gdy aktywna jest pozycja Ja-jako członek
MW .
Metoda
" Eksperyment komputerowy (program FLX Lab )
" Osoby badane: 44 członków Młodzie\y Wszechpolskiej
" Plan eksperymentalny jednoczynnikowy
" Czynnik eksperymentalny: wzbudzona pozycja
podmiotowa (Ja jako członek MW vs Ja w relacji z JP2)
" Pozycjonowanie (aktywizowanie pozycji Ja) poprzez opis
wspomnień, uczuć i ocen na temat MW vs JP2
1
Co czujesz na myśl o Janie Pawle II (o
przynale\nośći do Młodzie\y Wszechpolskiej)?
2
Przywołaj jakieś swoje wspomnienie z pielgrzymek
Jana Pawła II do Polski /marszu lub wiecu
Młodzie\y Wszechpolskiej.
3
Co dla Ciebie osobiście znaczy postać Jana Pawła II?
Co to znaczy dla Ciebie, być prawdziwym
Wszechpolakiem?
Metoda c.d.
" Zadanie eksperymentalne: Na ekranie
wyświetlano losowo 45 ró\nych zdjęć, w tym
15 zdjęć twarzy ludzkich (po 5 Białych,
Czarnych i śółtych) oraz po 15 zdjęć ró\nych
zwierząt i przedmiotów. Zadaniem badanego
było orzekanie, czy zdjęcie przedstawia
człowieka, zwierzę czy rzecz.
Człowiek, zwierzę czy rzecz?
Metoda cd
" Zmienna zale\na: nasilenie dehumanizacji (jako elementu
rasizmu) w stosunku do Czarnych i śółtych
" Wskazniki:
" Czasy reakcji na zdjęcia twarzy Białych, Czarnych i
śółtych w zadaniu eksperymentalnym
Hipoteza operacyjna:
Czas przyporządkowania zdjęć osób śółtych i Czarnych do
kategorii człowiek, jest dłu\szy w grupie MW ni\ w grupie
JPII.
Wyniki
" Wzbudzona pozycja Ja wpływa na nasilenie rasizmu
(manova z powtarzanymi pomiarami: F(10;33) = 4,27 p
= 0,001; � 2 =0.56).
�
�
�
" Osoby ze zaktywizowana pozycją Ja w relacji z JP2 w
mniejszym stopniu ni\ osoby upozycjonowane jako MW
dehumanizują śółtych (t (35,15)=1,96; p<0,05). Dla
Czarnych nie stwierdzono ró\nic.
Badanie magisterskie Katarzyny Nowak
SWPS 2008
Hipotezy:
1. Aktualnie wzbudzona pozycja podmiotowa wpływa na
poziom stereotypowego postrzegania mniejszościowej
grupy Romów.
2. Dostępność stereotypowych treści związanych z
mniejszościową grupą Romów jest większa w
przypadku aktywizacji pozycji nietolerancyjnej ni\
tolerancyjnej.
Metoda
" Eksperyment komputerowy (program Inquisit)
" Osoby badane: 45 studentów UW
" Plan eksperymentalny jednoczynnikowy z pomiarami
powtarzanymi oraz rotacją kolejności pomiarów
" Czynnik eksperymentalny: wzbudzona pozycja Ja -
tolerancyjna oraz nietolerancyjna
" Manipulacja eksperymentalna: pozycjonowanie
wyobra\eniowe
Pozycjonowanie wyobra\eniowe: aktywizowanie
pozycji Ja przez wyobra\anie sobie osoby
Na ekranie monitora pojawiały się na oddzielnych planszach
następujące instrukcje:
Wyobraz sobie sytuację, w której dwie osoby mają
odmienne zdanie na temat określonego zagadnienia.
Jedna z osób, mimo ró\nicy poglądowej nie zmienia
stosunku do swojego rozmówcy prowadzi rozmowę
uprzejmie, bez irytacji i złości.
Przywołaj w pamięci bliską Ci osobę, która zachowałaby
się podobnie do bohatera wcześniej przytoczonej
historyjki.
Przez kilkanaście chwil wyobraz sobie rozmowę z osobą, o
której przed chwilą pomyślałeś.
Metoda c.d.
Zadanie eksperymentalne
Metoda c.d.
" Zmienna zale\na: nasilenie negatywnego
stereotypu Romów
" Wskazniki:
" Liczba przypisanych Romom przymiotników
stereotypowych, niestereotypowych i
neutralnych
" Czas reakcji na przymiotniki stereotypowe,
niestereotypowe i neutralne w zadaniu
eksperymentalnym
Wyniki
Wzbudzona pozycja Ja wpływa na nasilenie
stereotypowej oceny Romów (F(3, 42) = 3,73;
p<0,05; � 2 =0.21).
�
�
�
W nietolerancyjnej pozycji Ja osoby badane
zastosowały do oceny grupy Romów więcej
przymiotników stereotypowych ni\ w pozycji
tolerancyjnej (F(1) = 11,11; p<0,01; � 2
�
�
�
=0.20). Dla przymiotników niestereotypowych i
neutralnych nie stwierdzono ró\nic.
Wyniki
Wzbudzona pozycja Ja wpływa na
szybkość reagowania na treści
stereotypowe w ocenie Romów (F(3, 42)
= 3,59; p<0,05; � 2 =0.21). W
�
�
�
nietolerancyjnej pozycji Ja osoby badane
szybciej reagowały na przymiotniki
stereotypowe ni\ w pozycji tolerancyjnej
(F(1) = 10,09; p<0,01; � 2 =0.19). Dla
�
�
�
przymiotników niestereotypowych i
neutralnych brak istotnych ró\nic.
Wnioski ogólne
Coś jest na rzeczy...
Jednak wykonaliśmy te\ badania, które
nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
Nie wszystko jest dokładnie tak, jak w
teorii
Potrzeba więcej badań!
Dziękuję za uwagę!
Literatura cytowana:
Hermans H.J.M. (1999), The polyphony of the mind: A multivoiced and dialogical self. W: J.
Rowan i M. Cooper (red.) (1999), The plural self. Multiplicity in everyday life. Londyn:
Sage Publications
Hermans, H. J. M. (2001). The Dialogical Self: Toward a Theory of Personal and Cultural
Positioning. Culture and Psychology, 7, 243-281.
Kobylińska, D., Stemplewska-śakowicz, K., Zalewski, B., Suszek, H., Turowska, M. (2009).
Relacyjnie ustrukturalizowany umysł. Badania. Przegląd Psychologiczny, Przegląd
Psychologiczny, 52 (1) 87-110..
Rowan J., Cooper M. (red.) (1999). The plural self. Multiplicity in everyday life. Londyn: Sage
Stemplewska-śakowicz, K., Zalewski, B., Suszek, H., Fira-Krempa, E., Kobylińska, D. (2009)
Relacyjnie ustrukturalizowany umysł. Model teoretyczny. Przegląd Psychologiczny,
52 (1), 69-85..
Wertsch J.V. (1991), Voices of the mind. A sociocultural approach to mediated action.
Cambridge, Mass.: Harvard

Wyszukiwarka