NASTROJE NASTROJE zaburzenia afektywne w teorii i praktyce wrzesieł / paędziernik 2006 Nr 3 ISSN 1896 0545 od redakcji Wspó"wystpowanie zaburzeł Jesieł, równie nieroz"ącznie co banalnie, kojarzy mi si z kasztanami. Po pierwsze, liĘ kasztanowca jest znakiem Warszawskiego lkowych z chorobą afektywną Midzynarodowego Festiwalu Filmowego. Zazdroszcz tym, którzy kolejne 10 dni, począwszy od 6 paędziernika, spdzą w kinie. Uwielbia"em to: 2-3 filmy dziennie! dwubiegunową To by"o lepsze niŻ mundial. Odkąd skołczy"em studia, nie mog tego robi, cho co roku obiecuj sobie, Że wezm urlop na czas trwania festiwalu i nie Rozpowszechnienie, nastpstwa i zagadnienia terapeutyczne bd wychodzi" z kina. Dyrektor WMFF zapewnia, Że pokazywane filmy nawet najbardziej szalone są ObecnoĘ lku w przebiegu ponad 79%. W wikszoĘci opu- ogólnej wykazali w swoich bada- bardziej logiczne niŻ Ęwiat oglądany zaburzeł nastroju oraz jego wp"yw blikowanych badał osiąga znacz- niach Perugi i wsp. oczyma mediów. OczywiĘcie na kszta"towanie ich obrazu i wy- ne rozmiary, przekraczając 30%. CHAD wystpowa"a u po- w programie 22. edycji WMFF niki leczenia by"y od dawna dysku- W warunkach polskich, w ba- nad 15% pacjentów z zespo"em natychmiast rzuca si w oczy towane. Kraepelin twierdzi", Że lk daniu przeprowadzonym przez natrctw i ponad 9% z lkiem (psychiatry) kilka tytu"ów... Mamy jest bardzo czstym objawem epi- Grabskiego w grupie ambulato- spo"ecznym. W innej pracy Peru- zatem film, w którym Kriss ucieka ze zodów mieszanych, wystpujących ryjnych pacjentów z CHAD w re- gi i wsp. badali pacjentów z za- szpitala psychiatrycznego, by odnaleę w przebiegu psychozy maniakalno- misji, potwierdzono je u 63% ba- burzeniami lkowymi pod kątem aktork z uwielbianego melodramatu, -depresyjnej. Wspó"czesne bada- danych. WikszoĘ badał wska- lifetime comorbidity z CHAD mamy ten, w którym by"y wizieł dów depresyjnych i mieszanych, nia dotyczące wspó"wystpowania zuje, Że najczĘciej z CHAD II. Zaburzenie dwubiegunowe spotyka dziewczyn z psychiatryka, niŻszą jakoĘ Życia i niŻszy poziom zaburzeł lkowych z chorobą wspó"wystpują: zaburzenie l- wystpowa"o u 21,1% pacjentów i mamy filozoficzny horror, w którym funkcjonowania, zwikszoną afektywną dwubiegunową (CHAD) kowe napadowe (panic disorder; z fobią spo"eczną, 17,7% z zabu- m"ody cz"owiek ląduje w psychiatryku chorobowoĘ ogólnomedyczną potwierdzają to stanowisko. PD) (do 37,8%), zaburzenie ob- rzeniem obsesyjno-kompulsyjnym surrealistycznym. MoŻemy równieŻ oraz mniejszą ogólną liczb dni Wspó"wystpowanie zaburzeł sesyjno-kompulsyjne (obssesive- i 5% z zaburzeniem lkowym z na- wybra si na inspirowany faktami film wolnych od choroby. (comorbidity) rozumiane jest obec- -compulsive disorder; OCD) (do padami lku. o m"odej kobiecie rozdartej midzy wiarą, rodziną i chorobą albo nie, zgodnie z definicją podaną przez 38,6%), zaburzenie stresowe po- Van Ameringen w grupie pa- Zagadnienia na poruszający portret cierpiącego Wittchena, jako spe"nienie kryte- urazowe (posttraumatic stress di- cjentów z fobią spo"eczną wykaza", na depresj maniakalną muzycznego riów diagnostycznych wicej niŻ sorder PTSD) (do 38,8%). Wyso- Że 3,5% cierpia"o z powodu terapeutyczne geniusza... MoŻe jednak wzią urlop? jednego zaburzenia (kategorii dia- kie wartoĘci otrzymywano takŻe CHAD. Po drugie, przez wiele lat na widok gnostycznej) u danej osoby w ciągu dla fobii spo"ecznej (social anxiety Wspó"wystpujące zaburzenia pierwszych spadających na ziemi Życia lub innym okreĘlonym prze- disorder; SAD) (47,2%, najczĘciej lkowe niosą ze sobą dodatkowe Nastpstwa kasztanów mój znajomy miewa" dziale czasowym. Ze wzgldu na wspó"wystpujące zaburzenie w ba- cierpienie pacjentów. Są jak przed- (quasi) napady paniki. Popatrz: juŻ wspó"wystpowania opisowy, a nie etiopatogenetycz- daniu epidemiologicznym NCS) stawiono wczeĘniej związane ze jesieł! Zaraz koniec roku! Jak szybko ny charakter wspó"czesnych syste- oraz zaburzenia lkowego uogól- zaburzeł lkowych zwikszonym ryzykiem zachował p"ynie czas... Ani si obejrzysz, mów klasyfikacyjnych tak rozumia- nionego (generalized anxiety di- samobójczych. Próby farmakote- bdziesz na cmentarzu! (Tam takŻe z CHAD na kategoria wspó"wystpowania sorder; GAD), lecz te wyniki by"y rapii zaburzeł lkowych za pomocą ros"y kasztany). Objawy ustąpi"y, zaburzeł niekoniecznie reprezen- mniej powtarzalne w badaniach. leków przeciwdepresyjnych zwią- odkąd zaraza (s"ynny motylek Istnieją przes"anki, oparte na tuje rzeczywiste wspó"istnienie Na czste wspó"wystpowanie zane są jednakŻe z ryzykiem zmia- szrotówek kasztanowcowiaczek, powtarzających si w badaniach niezaleŻnych chorób (true comor- zaburzeł lkowych z CHAD wska- którego larwy zŻerają liĘcie) wyt"uk"a ny fazy, indukcją stanów miesza- wynikach, Że osoby z chorobą bidity), lecz moŻe odnosi si do zują takŻe wyniki badał nad roz- drzewa w ca"ym miasteczku. PoniewaŻ nych i przebiegu z szybką zmianą afektywną dwubiegunową oraz zróŻnicowanej manifestacji psycho- powszechnieniem zaburzeł z kr- tak radykalne rozwiązania spotykamy faz. Z kolei podawanie benzodia- wspó"wystpującymi zaburzenia- patologicznej choroby podstawo- gu spektrum choroby afektyw- rzadko, trwają poszukiwania nowych zepin z ryzykiem rozwoju toleran- mi lkowymi moŻe charakte- wej. Kategoria ta jest w istocie spo- nej dwubiegunowej w grupach pa- metod leczenia lku. Na powszechne cji i uzaleŻnienia. ryzowa wiele niekorzystnych cech zainteresowanie tym tematem moŻe sobem opisu z"oŻonego obrazu psy- cjentów leczących si pierwotnie W piĘmiennictwie sugerowano, związanych z przebiegiem, lecze- wskazywa fakt, Że niektóre badania chopatologicznego, wystpującego z powodu zaburzeł lkowych. Sa- Że objawy lkowe mogą by mody- niem i nastpstwami CHAD. zaraz po publikacji w specjalistycznej u danego pacjenta w zdefiniowa- viano i wsp. w grupie pacjentów fikowalnym czynnikiem ryzyka sa- WĘród nich wymienia si: wiksze prasie naukowej natychmiast trafiają nym okresie czasu. z zespo"em lku napadowego oce- mobójstwa u osób z zaburzenia- rozpowszechnienie myĘli i prób sa- do gazet codziennych. Tak by"o nili wystpowanie CHAD na po- mi afektywnymi. Niestety, nie ma ostatnio z publikacją Etkina i wsp. mobójczych w wywiadzie, gorszą nad 13%, a hipertymiczne cechy obecnie specyficznych, przeznaczo- Rozpowszechnienie w Neuronie , w której wykazano odpowiedę na leczenie farmako- temperamentu wykazywa"o ponad nych dla tej grupy pacjentów, kontrolną rol kory obrczy w regulacji logiczne, d"uŻszy czas potrzebny wspó"wystpujących 30% badanej grupy. Podobnie po- odczuwania strachu. Problematyka do osiągnicia remisji w trakcie le- nad 20% pacjentów z lkiem napa- zaburzeł lkowych związana z lkiem w CHAD jest takŻe czenia fazy ostrej, czstszy prze- dowym, badanych przez Bowena przedmiotem naszego g"ównego w CHAD bieg z szybką zmianą faz, nad- i wsp., cierpia"o z powodu CHAD artyku"u. Autorzy wskazują z jednej uŻywanie substancji psychoak- lub cyklotymii. W numerze: strony na czste wystpowanie Wspó"wystpowanie zaburzeł tywnych i rozwój uzaleŻnieł, Zwikszone rozpowszechnienie i negatywne znaczenie prognostyczne " Nastroje po zawale lkowych z CHAD ocenia si m"odszy wiek początku CHAD, CHAD w innych zaburzeniach l- związane z wspó"wystpowaniem w szerokich granicach na 7 do zwikszone wystpowanie epizo- kowych w stosunku do populacji " Ofelia zaburzeł lkowych i CHAD, z drugiej zaĘ na braki w naszej obecnej wiedzy " Dopamina dotyczącej postpowania Dr n. med. BARTOSZ GRABSKI; Dr hab. n. med. DOMINIKA DUDEK terapeutycznego. Zapraszam " Dobra opinia sądowa Oddzia" Kliniczny Kliniki Psychiatrii Doros"ych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, do lektury tego, jak i innych tekstów w jesiennym numerze Nastrojów . Collegium Medicum UJ N A S T R O J E 1 interwencji terapeutycznych Wyniki przeprowadzonych ba- Dzia" Praktyka poĘwicony jest kazuistyce zaburzeł nastroju. Pomimo skutecznych w prewencji samobój- dał kontrolowanych z uŻyciem dobrze ustalonych kryteriów rozpoznawania i zasad leczenia w klini- stwa i korzystnie modyfikujących placebo potwierdzają moŻliwą praktyka ce spotykamy czsto przypadki, które nie mieszczą si w schematach przebieg CHAD. skutecznoĘ: walproinianu w le- i algorytmach. Zapraszamy do ich wspólnego analizowania. Pewne nadzieje moŻna wiąza czeniu zaburzenia lkowego na- z psychoterapią poznawczo-beha- padowego, lamotryginy, rispe- Powodem zg"oszenia si do psy- Powszechnie znane są konsekwen- i paroksetyn jako leki o niŻszym po- wioralną (cognitive-behavioural the- ridonu i olanzapiny w leczeniu chiatry 29-letniej kobiety pracującej cje zbyt póęno rozpoznawanej i leczo- tencjale wywo"ywania manii. rapy; CBT). Jakkolwiek brak jest PTSD oraz risperidonu, olan- w firmie kosmetycznej by"y napady pa- nej CHAD. Ma"o badał dotyczy moŻliwoĘci danych o uŻyciu CBT w zaburze- zapiny i kwetiapiny w leczeniu niki, znacznie ograniczające moŻliwoĘ Sceptycy z kolei postrzegają hipo- wystąpienia objawów manii/hipomanii niach lkowych wspó"wystpują- potencjalizującym wraz z inhibi- codziennego funkcjonowania. mani jako objaw uboczny leczenia w trakcie leczenia przeciwdepresyjne- cych z CHAD, to wykazano jej torami wychwytu zwrotnego se- Z wywiadu wynika"o, Że podobny przeciwdepresyjnego (prawdopodob- go u pacjentów z pierwotną diagnozą duŻą skutecznoĘ w leczeniu samo- rotoniny (SSRI) w opornym na le- stan wystpowa" w przesz"oĘci. Przed nie związany z dawką, ustpujący po zaburzeł lkowych. Levy i wsp. obja- dzielnie wystpujących zaburzeł czenie OCD; a wĘród nowych le- 3 laty by"a z tego powodu leczona, odstawieniu leku i niepowodujący wy manii wyindukowanej leczeniem lkowych, coraz wiksze zainte- ków przeciwpadaczkowych o nie- z poprawą, wenalafaksyną 75 mg/d. koniecznoĘci d"ugotrwa"ego leczenia). przeciwdepresyjnym stwierdzili u 3% resowanie budzi takŻe zastosowa- udowodnionym dzia"aniu normo- Wówczas w trakcie leczenia przez kilka Wskazują na moŻliwoĘ naduŻywania pacjentów z zaburzeniami lkowymi; nie metod psychoterapeutycznych tymicznym: gabapentyny i prega- tygodni utrzymywa" si stan zwikszonej rozpoznania CHAD. DSM-IV nie po- u wszystkich wspó"wystpowa"y zabu- w samej CHAD, w szczególnoĘci baliny w leczeniu lku spo"ecznego aktywnoĘci i wzmoŻonego samopoczu- zwala na rozpoznanie CHAD na pod- rzenia osobowoĘci. psychoedukacji. Basco i Rush, au- oraz pregabaliny w leczeniu zabu- cia. Zmieni"a wówczas prac, a znajomi stawie epizodu hipomanii wywo"anego Czy w omawianym przypadku torzy monografii dotyczącej zasto- rzenia lkowego uogólnionego. i rodzina zwracali uwag, Że nie by"a leczeniem przeciwdepresyjnym. naleŻa"oby zastosowa lek normoty- sowania terapii poznawczo-beha- Zestawienie moŻliwego zasto- sobą . W wywiadzie nie stwierdzono Wystpowanie manii lub hipoma- miczny? Brak jest wprawdzie duŻych wioralnej w CHAD, sugerują, Że sowania terapeutycznego w zabu- epizodów depresji. Brak by"o danych nii (czyli ryzyko zmiany fazy) podczas kontrolowanych badał, ale dyspo- pacjenci z podwójnym rozpozna- rzeniach lkowych poszczególnych o obciąŻeniu CHAD w rodzinie. Le- leczenia lekami przeciwdepresyjnymi nujemy danymi przemawiającymi niem mogą odnieĘ korzyĘ z ta- substancji przedstawiono w tabe- karz motywowa" pacjentk do podjcia w CHAD jest czste. Szacuje si, Że do- np. za skutecznoĘcią walproinianów kich procedur terapeutycznych li poniŻej. psychoterapii, jednoczeĘnie zastosowa" tyczy to 20-40% pacjentów z rozpozna- czy lamotryginy w lku napadowym. jak: trening umiejtnoĘci identyfi- leczenie paroksetyną 20 mg/d. Po kilku niem CHAD. Czynnikami ryzyka są Pacjentka mia"a nasilone objawy, kowania i kontrolowania sytuacji tygodniach leczenia uzyskano popraw m.in. obciąŻenie rodzinne, wczeĘniejszy oczekiwa"a szybkiej, skutecznej pomo- Podsumowanie wyzwalających zaburzenia, pra- i wówczas zmniejszono dawk leku do początek choroby, ekspozycja na wie- cy. MieliĘmy tu do czynienia z hipomanią ca ze zniekszta"ceniami poznaw- 10 mg/d. le kursów leczenia przeciwdepresyjne- po leczeniu wenlafaksyną, ale u pacjent- Wspó"wystpowanie zaburzeł czymi związanymi z róŻnymi za- Koncepcj rozpoznania Bipolar go i obecnoĘ manii wywo"anej lekami ki nie by"o w przesz"oĘci epizodów de- lkowych z chorobą afektywną jest burzeniami wspó"wystpującymi, typ III zaproponowali jeszcze w la- przeciwdepresyjnymi w wywiadzie. presji. W tej sytuacji lekarz prowadzący powszechnym zjawiskiem o nie- trening radzenia sobie ze stresem, tach 80., na okreĘlenie manii lub hi- DoĘ zgodnie uwaŻa si, Że leki nie znalaz" podstaw do wprowadzenia korzystnych nastpstwach. Przy trening umiejtnoĘci interperso- pomanii wywo"anej leczeniem soma- o podwójnym mechanizmie dzia"ania d"ugoterminowego leczenia normoty- braku kontrolowanych badał nalnych, psychoedukacja i tera- tycznym (np. lekami przeciwdepresyj- (jak wenlafaksyna) mają wikszy micznego. W omawianym przypadku dotyczących farmakoterapii tych pia rodzin. nymi), Klerman i Akiskal. Rzecznicy potencja" wywo"ywania hipomanii/ma- zastosowanie u pacjentki paroksetyny stanów sugeruje si, iŻ leczeniem Jak dotychczas nie dyspo- tej koncepcji uwaŻają, Że hipomania nii niŻ leki dzia"ające g"ównie na jeden i szybka redukcja dawki po uzyskaniu pierwszego rzutu powinna by nujemy badaniami kontrolowa- wywo"ana leczeniem przeciwdepresyj- uk"ad. W odniesieniu do róŻnych leków poprawy wydają si racjonalnym post- stabilizacja nastroju z uŻyciem nymi z uŻyciem placebo lub po- nym fenomenologicznie nie róŻni si opisywano wzrost ryzyka powiązany powaniem. NaleŻy jednak podkreĘli, Ęrodków normotymicznych o po- równującymi midzy sobą róŻne od spontanicznych epizodów i Że lecze- z dawką. Na podstawie opubliko- Że bezpieczełstwo takiej terapii zaleŻy tencjalnym dzia"aniu leczniczym substancje w leczeniu zaburzeł nie po prostu ujawnia dwubiegunowoĘ wanych dotąd badał niektóre pane- od rzetelnej psychoedukacji i dobrej w zaburzeniach lkowych. Do lkowych u pacjentów z CHAD. czy teŻ jej spektrum. le ekspertów wymieniają bupropion wspó"pracy z pacjentem. (TASZ) rozwaŻenia pozostaje zastosowa- Autorzy publikacji poĘwiconych nie procedur terapii poznawczo- tej problematyce zgodnie uznają -behawioralnej dla poszczegól- stabilizacj nastroju jako pierw- nych zaburzeł i problemów, z ja- szy krok w postpowaniu tera- kimi zg"aszają si pacjenci. peutycznym. Osiągnicie tego ce- lu moŻe by utrudnione przez Podstawowe piĘmiennictwo (dostpne u autorów) Basco i Rush 2005 wspó"wystpujące zaburzenie l- Freeman i in. 2002 kowe, idea"em jest wic uŻycie le- Grabski 2005 ku stabilizującego nastrój o w"aĘci- Grabski i Dudek 2005 Keck i in. 2006 woĘciach terapeutycznych w zabu- Mączka i in. 2005 rzeniach lkowych. Yatham i in. 2002 MoŻliwoĘci zastosowania terapeutycznego poszczególnych substancji w zaburzeniach lkowych WALPROINIAN PD: 1 badanie kontrolowane z uŻyciem placebo, 4 badania otwarte, 2 doniesienia kazuistyczne OCD: 1 badanie otwarte, 1 doniesienie kazuistyczne PTSD: 1 badanie otwarte, 3 doniesienia kazuistyczne LIT PD: 1 doniesienie kazuistyczne OCD: 3 doniesienia kazuistyczne PTSD: 1 badanie otwarte, 2 doniesienia kazuistyczne KARBAMAZEPINA PD: 1 badanie otwarte OCD: 1 doniesienie kazuistyczne PTSD: 3 badania otwarte GABAPENTYNA PD: 1 badanie kontrolowane SAD: 1 badanie kontrolowane z uŻyciem placebo LAMOTRYGINA PTSD: 1 badanie kontrolowane z uŻyciem placebo PREGABALINA GAD: 1 badanie kontrolowane z uŻyciem placebo ATYPOWE LPP PTSD: risperidon, olanzapina (badania kontrolowane z uŻyciem placebo) Oporne na leczenie OCD (jako potencjalizacja SSRI): risperidon, olanzapina, kwetiapina (badania kontrolowane z uŻyciem placebo) ObecnoĘ objawów lkowych w CHAD I: kwetiapina (1 badanie randomizowane, z podwójnie Ęlepą próbą, uŻyciem placebo) N A S T R O J E 2 W Paragrafach chcemy poru- Dział Forum ma przybliŻa aktualne doniesienia z piĘmiennictwa sza problemy prawne, z który- związane z teorią i praktyką leczenia zaburzeł afektywnych. paragrafy forum mi spotykają si psychiatrzy. W latach pidziesiątych XX wie- W omawianym badaniu list LAMOTRYGINA ku obserwowano, u pacjentów leczo- poŻegnalny pozostawi"o 30% samobój- CHAD I KOKAINA nych tym antybiotykiem z powodu ców. WikszoĘ spoĘród nich stanowi"y Opinia sądowo- gruęlicy, popraw w zakresie samo- kobiety, czĘciej by"y to osoby samot- Choroba afektywna dwubieguno- poczucia psychicznego wzrost ape- ne. Gin"y z powodu samozatrucia wa jest czsto powiązana z uzaleŻnie- tytu, popraw nastroju, ustąpienie tlenkiem wgla, przez powieszenie lub niem od substancji psychoaktywnych. -psychiatryczna zaburzeł snu. zranienie ostrym narzdziem. Osoby, Brown i wspó"autorzy (Journal of Af- W omawianym badaniu autorzy które decydowa"y si na pope"nienie fective Disorders 2006; 93; 219-222) Lekarze psychiatrzy czsto zauwaŻyli popraw objawową u pa- samobójstwa z powodu ciŻkiej cho- przedstawiają wyniki dwóch badał powo"ywani są przez sąd w cha- cjentów przyjmujących d-cykloseryn, roby fizycznej, zaburzeł psychicz- dotyczących leczniczego dzia"ania rakterze bieg"ych. MoŻe si wic nie osiągn"a ona jednak poziomu nych, oraz te, które mia"y wczeĘniejszą lamotryginy u pacjentów z CHAD istotnoĘci statystycznej. histori leczenia psychiatrycznego, zdarzy, Że sąd zwróci si do i wspó"wystpującym uzaleŻnieniem Leczenie by"o dobrze tolerowane, naleŻa"y czĘciej do grupy, która nie nas z proĘbą o wydanie opinii od kokainy. W badaniach wzi"o udzia" wydaje si, Że wyniki mogą stanowi pozostawi"a listu. sądowo-psychiatrycznej. Dlatego 62 chorych, natŻenie objawów cho- zacht do przeprowadzenia kolejnych teŻ w dzisiejszej czĘci chcia"bym robowych by"o oceniane przy uŻyciu prób, angaŻujących wiksze grupy pa- bliŻej przyjrze si w"aĘciwej kon- skal: HAMD (Hamilton Rating Scale DEPRESJA cjentów i trwających d"uŻej. datkowych, stan fizyczny i neurologicz- strukcji pisemnej opinii sądowo- for Depression), YMRS (Young Ma- W literaturze pojawiają si do- ny badanego, wywiad od rodziny (jeĘli PO ZAWALE -psychiatrycznej. Stanowi o tym nia Rating Scale), BPRS (Brief Psy- niesienia o potencjalnych korzyĘciach uda nam si takowy przeprowadzi), ż 2, art. 200 kpk: chiatric Rating Scale) oraz CCQ (Co- wynikających z uŻywania d-cyklosery- dane z dokumentacji medycznej, któ- UwaŻa si, Że depresja jest czynni- Opinia powinna zawiera: caine Craving Questionnaire). Badanie ny w leczeniu fobii spo"ecznej. ra nie figuruje w aktach sprawy, a do kiem rozwoju choroby niedokrwiennej trwa"o 36 tygodni, uczestnicy przyj- 1) imi, nazwisko, stopieł i tytu" której mamy moŻliwoĘ dotrze, tu teŻ serca, z drugiej zaĘ strony u 20% pa- mowali, wprowadzaną stopniowo, naukowy, specjalnoĘ i stanowi- powinna znaleę si ewentualna ocena cjentów, którzy przebyli zawa" miĘnia DOPAMINOWA lamotrygin (do dawki 300 mg/d.). sko zawodowe bieg"ego; psychologiczna (jeĘli bieg"y psycholog sercowego, rozwija si zespó" depre- By"a ona stosowana w monoterapii RULETKA 2) imiona i nazwiska oraz pozosta"e bierze udzia" w badaniu). syjny. Zarówno kliniczna depresja, (n=23) lub addycyjnie do kwasu wal- dane innych osób, które jak i objawy depresyjne są związane proinowego (n=10), leków przeciw- Dodd, Klos et al. opublikowa- uczestniczy"y w przeprowadze- z dwukrotnym wzrostem ryzyka zgo- Omówienie depresyjnych (n=27), neuroleptyków li badanie (Archives of Neurology. nu lub powtórnej hospitalizacji pa- niu ekspertyzy, ze wskazaniem Tu podsumowujemy ca"oĘ zebranych (n=12), wglanu litu (n=4), leków 2005; 62; 1377-1381), którego rezul- cjentów po zawale. Pacjenci soma- czynnoĘci dokonanych przez danych, rozpoczynamy od stwier- uspokajających i nasennych (n=16). taty pozornie mogą zainteresowa je- tyczni , chorujący na depresj czsto, kaŻdą z nich; dzenia, czy badany przejawia obja- Pacjenci dobrze tolerowali pro- dynie neurologów zajmujących si le- mają mniejsze nasilenie objawów, 3) w wypadku instytucji takŻe wy choroby psychicznej, upoĘledzenia wadzone leczenie, Żaden z nich nie czeniem choroby Parkinsona. Auto- wicej spoĘród nich naleŻy do obja- pe"ną nazw i siedzib instytucji; umys"owego lub wystpują inne zak"ó- przerwa" badania z powodu wystąpienia rzy opisują rzadkie, lecz interesujące wów atypowych. Pacjenci kardiolo- cenia czynnoĘci psychicznych), jeĘli one objawów niepoŻądanych. Lamotrygina dzia"anie niepoŻądane leków stoso- 4) czas przeprowadzonych badał giczni czĘciej doĘwiadczają uczucia wystpują, to opisujemy, kiedy i w ja- przynios"a zarówno popraw w zakre- wanych w zaawansowanym stadium oraz dat wydania opinii; niepokoju, draŻliwoĘci, rzadziej nato- kich okolicznoĘciach one powsta"y, jaki sie nasilenia objawów manii lub depre- choroby. W trakcie praktyki klinicz- 5) sprawozdanie z przeprowadzo- miast wystpuje u nich niskie poczucie jest ich związek z pope"nionym czynem, sji, jak i redukcj przyjmowania koka- nej w latach 2002-2004 spotkali 11 pa- nych czynnoĘci i spostrzeŻeł a takŻe jakie jest prawdopodobiełstwo, iny szczególnie obniŻenie zaŻywanych cjentów, u których po w"ączeniu do te- oraz oparte na nich wnioski; Że badany podobny czyn pope"ni dawek, w mniejszym stopniu spadek rapii leków z grupy agonistów dopa- 6) podpisy wszystkich bieg"ych, w przysz"oĘci, odnosimy si takŻe do czstoĘci przyjmowania narkotyku. miny rozwiną" si patologiczny hazard. którzy uczestniczyli w wydaniu ewentualnych wczeĘniejszych opinii in- Lamotrygina moŻe by wic Wszyscy chorzy byli leczeni terapeu- opinii. nych bieg"ych. kolejnym uŻytecznym lekiem dla tycznymi dawkami leków, wikszoĘ uzaleŻnionych od narkotyków pa- (n=8) przyjmowa"a takŻe lewodop. Dobrze napisana opinia sądowo- cjentów z chorobą afektywną dwu- AgoniĘci dopaminy są zazwyczaj Wnioski -psychiatryczna powinna sk"ada si biegunową. Autorzy przytaczają stosowani m.in. w celu uniknicia efek- Krótkie podsumowanie dotyczące na- z nastpujących czĘci: wyniki wczeĘniejszych badał, któ- tu on-off oraz innych powik"ał lecze- szej oceny stanu psychicznego bada- wartoĘci, poczucie winy, wyobraŻenia re pokaza"y skutecznoĘ stosowania nia l-dopą. Wydaje si, Że szczególny nego, wp"ywu zaburzeł na ogranicze- i myĘli samobójcze. Martens et al. (Jo- w podobnych sytuacjach klinicznych prohazardowy mechanizm dzia"ania nie bądę zniesienie poczytalnoĘci, czy- Wstp urnal of Affective Disorders. 2006; 94; innych leków przeciwdrgawkowych omawianych specyfików jest związany Tu zamieszczamy pe"ną nazw zarów- li jego stanu psychicznego w trakcie 231-237) dokonali porównania trzech, oraz kwetiapiny. przede wszystkim z nadmierną sty- czynu, oceny prawdopodobiełstwa no organu zlecającego wydanie opinii, 40-osobowych, grup pacjentów: cho- mulacją receptora D3. Przemawia za jak i organu ją wydającego, dat bada- pope"nienia ponownie czynu karalne- rych z depresją po zawale, niedepre- tym fakt, Że wikszoĘ opisywanych go przez badanego (w przypadku czy- nia (a przypadku obserwacji czas jej syjnych pacjentów po zawale oraz le- WSPÓLNA BROĄ pacjentów by"a leczona pramipexo- trwania), pe"ne dane personalne oso- nu o znacznej szkodliwoĘci spo"ecznej) czonych z powodu depresji pacjentów lem, którego profil dzia"ania recepto- PRZECIW DEPRESJI by badanej, a takŻe charakter zarzu- i wreszcie oceny aktualnego stanu psy- psychiatrycznych. rowego cechuje wybitne powinowac- chicznego i zdolnoĘci badanego do canego jej czynu, pytania, jakie organ Celem badania by"o uzyskanie I GRUŁLICY? two do receptora D3. Innymi stosowa- udzia"u w postpowaniu. zlecający kieruje do bieg"ych, imiona odpowiedzi na pytanie, czy pomidzy nymi lekami by"y ropinirol oraz pergo- i nazwiska tychŻe bieg"ych, a takŻe grupami istnieją róŻnice w zakre- Poszukując nowych sposobów le- lid. Objawy wycofywa"y si po zaprze- Nasza opinia musi takŻe zawiera ich stopieł naukowy, specjalnoĘ, sie wystpowania depresyjnych prze- czenia przewlek"ych lub nawracających staniu kuracji. uzasadnienie. Tu powinniĘmy jasno a w przypadku opinii instytutowej konał. Wszyscy badani wype"niali zaburzeł nastroju, badacze zwraca- Dostpny takŻe w Polsce, pramipe- i logicznie przekaza nasz tok wnios- ich stanowiska s"uŻbowe). Beck Depression Inventory (BDI) ją uwag na kolejne uk"ady neuro- xol jest uŻywany z obiecującymi re- kowania, wykaza, jakie dane i w ja- oraz Beck Cognition Checklist De- przekaęników. Przyk"adem takich zultatami w badaniach pilotaŻowych ki sposób uzyskane doprowadzi"y pression subscale (CCL-D). To ostat- poszukiwał jest zainteresowanie sub- Wyciąg z akt sprawy dotyczących potencjalizacji efektu prze- nas do takich, a nie innych wnio- nie narzdzie s"uŻy do identyfikacji stancjami, które mogą wywiera efekt Wyciąg ten obejmuje rodzaj i treĘ za- ciwdepresyjnego. By moŻe zatem takŻe sków (dane z badał, dokumenta- automatycznych myĘli i przekonał przeciwdepresyjny, bdąc antagonista- rzutów, wyjaĘnienia oskarŻonego, w praktyce psychiatrycznej zetkniemy cji medycznej czy wreszcie nasze związanych z lkiem i depresją. Są mi lub czĘciowymi agonistami jednego a takŻe zeznania Ęwiadków (powin- si z pacjentami, których zami"owanie doĘwiadczenie i wiedza specjalistycz- wĘród nich takie jak: Nie zas"uguj, z jonotropowych receptorów dla kwasu niĘmy skupi si g"ównie na tych do hazardu ma charakter jatrogenny. na). Jasne i wyczerpujące uzasadnie- aby mnie kochano , Jestem nic nie glutaminowego receptora NMDA. wątkach, które mogą nam coĘ powie- nie pozwoli nam unikną sytuacji, wart , Jestem nieudacznikiem . Heresco-Levy przedstawia wyniki dzie o stanie psychicznym badanego, w których nasza opinia nie zostanie LISTY POEGNALNE Wyniki wskazują na to, Że w ba- badania (Journal of Affective Disorders. nie ma sensu streszcza wszystkiego, zrozumiana, co moŻe spowodowa danych grupach pacjenci depresyjni po 2006; 93; 239-243), w którym 22 pa- np. ekspertyz bieg"ych z zakresu ksi- SAMOBÓJCÓW jej zakwestionowanie. A to z ko- przebytym zawale mają mniejsze nasile- cjentów z lekooporną duŻą depresją gowoĘci, gdyŻ niewiele powie nam to lei skutkowa moŻe koniecznoĘcią nie objawów depresyjnych w porównaniu bra"o udzia" w podwójnie Ęlepej, kon- Wed"ug róŻnych badał od 15 do o stanie psychicznym), wyciąg z doku- wyjazdu do sądu (czsto odleg"ego) z pacjentami psychiatrycznymi z depresją trolowanej placebo, 6-tygodniowej pró- 40% osób ginących Ęmiercią samo- mentacji lekarskiej badanego, a takŻe w celu obrony opinii. (17,8 vs 25,1; p=.001). Pacjenci kardiolo- bie. Wszyscy pacjenci przed w"ączeniem bójczą pozostawia list poŻegnalny. wywiady Ęrodowiskowe. giczni ujawniali teŻ mniej depresyjnych do badania przyjmowali przez co naj- W psychiatrycznej ocenie podejmo- Na koniec chcia"bym jeszcze przypom- przekonał (28,0 vs 34,9; p=.013). mniej 4 tygodnie leki przeciwdepresyjne wanych prób taki list jest jednym z wy- Wyniki badania nie, Że bieg"y psychiatra (czy teŻ psy- Przedstawione przez autorów kon- w stosownej dawce, wszyscy osiągnli znaczników ciŻkoĘci dokonanego za- cholog) nigdy nie wypowiada si na te- kluzje dotyczą doboru strategii tera- w skali HAMD wynik przynajmniej machu. Kuwabara i wspó"pracownicy lub obserwacji mat winy opiniowanego, co naleŻy do peutycznych, efektywnych w obu gru- 18-punktowy. Tu zamieszczamy zebraną od bada- postanowili przyjrze si róŻnicom kompetencji sądu, natomiast my wypo- pach. Wydaje si, Że dla czĘci pacjen- Do leczenia do"ączono 250 mg pomidzy samobójcami, którzy napi- nego autoanamnez, opisy zachował wiadamy si na temat stanu psychicz- tów z rozpoznanym zespo"em depre- d-cykloseryny, która jest antybio- sali list, a tymi, którzy tego nie uczy- i stanu psychicznego w trakcie badania nego, odpowiadając na jasno (niestety syjnym po przebytym zawale miĘnia tykiem od 30 lat stosowanym w le- nili (Journal of Affective Disorders. (w przypadku obserwacji zachowanie nie zawsze doĘ jasno) sformu"owane sercowego leczeniem z wyboru nie po- czeniu gruęlicy. D-cykloseryna w ni- 2006; 94; 145-149). Przeanalizowa- pacjenta w jej trakcie, funkcjonowanie przez sąd pytania. winna by np. terapia poznawcza, która skich dawkach (poniŻej 100 mg/d.) li dane dotyczące ponad 5000 doko- w oddziale, a takŻe dynamika ewen- (MP) w duŻej mierze ma prowadzi do zmia- zachowuje si jak agonista receptora nanych samobójstw. Wszystkie one tualnych objawów chorobowych, opis ny fa"szywych sądów poznawczych. NMDA, w dawkach wikszych staje pochodzi"y z rejestrów japołskiego stanu psychicznego na początku i na Bibliografia: Hajdukiewicz D., Podstawy prawne si antagonistą tego receptora. miasta Kobe. (KKP) kołcu obserwacji), wyniki badał do- opiniowania sądowo-psychiatrycznego , IPiN 2001. N A S T R O J E 3 magazynów Prasy , brak sprzedaŻy ety, o czym donoszono do Zarządu sprawi", Że ros"o zad"uŻenie, w kołcu G"ównego i Komitetu Wojewódzkiego. pismo zosta"o zawieszone. Sam poeta Po wyjĘciu ze szpitala Bąk biografie zosta" objty zakazem druku. podejmowa" próby wyjazdu za granic, Bąk pojawia" si jednak w róŻnych nie otrzyma" jednak paszportu, pisa" miejscach, by donoĘnym tubalnym interwencyjne listy, m.in. do prezyden- g"osem mówi publicznie to, o czym ta Bieruta ( Przyczyną, która sk"ania Wojciech Bąk inni bali si nawet myĘle . W czasie mnie do pragnienia wyjazdu na Za- Zjazdu Literatów w 1950 roku, w War- chód, jest przede wszystkim system szawie, pojawi" si podobno z za- cenzury... ). 9 lipca 1952 r. Oddzia" 23 kwietnia 1907 r. 30 kwietnia 1961 r. miarem, aby krzykną na Zjeędzie, Poznałski ZLP zwraca si do centra- Wojciech Bąk urodzi" si w Ostro- Że ydzi są wszystkiemu winni i zaraz li z sugestią odgórnego za"atwienia wie Wielkopolskim, pracowa" przed si otru . Interweniowa" Putrament umieszczenia kol. Bąka w zak"adzie wojną w Poznaniu jako nauczyciel i Bąk zosta" wyprowadzony z sali. leczniczym . 18 lipca 1952 r. Bąk cz"onka ZLP. Bąk odpisa", Że rezygnu- w gimnazjum. Zadebiutowa" w 1934 W tym czasie nie mia" juŻ praktycz- zosta" wezwany do ZUS, gdzie, jak je z cz"onkostwa, ale prezydium nie roku zbiorem wierszy Brzemi nie- nie moŻliwoĘci zarobkowania. Po- wspomina", dwaj nieznani mi wów- przyj"o tej rezygnacji do wiadomoĘci. bieskie (tym wyróŻnionym nagrodą nadto narasta"y problemy z alkoho- czas lekarze, stwierdziwszy, Że w Ame- Cofnito zakaz druku, ale opubliko- WiadomoĘci... ). Nastpne zbio- lem (Kisielewski wspomina, Że zna" ryce podobno zamyka si niewygodnych wane wówczas zbiory wierszy zosta"y ry to piewna samotnoĘ (1936), Mo- Bąka z czasów okupacji: Troch ludzi w domu ob"ąkanych, wbrew prawu przyjte milczeniem. nologi anielskie (1938), Piąta ewange- by" alkoholikiem... nawet duŻo ). gwa"tem kazali mnie odstawi do Dzie- Poeta Ży" w ndzy, pogrąŻony lia (1946), Syn ziemi (1946), D"onie W paędzierniku 1950 r. poeta podją" kanki pod Gnieznem... . w na"ogu. Podejmowa" jeszcze bez- W 2001 roku, w czasie wrczania z wiatru (1948), Modlitewnik (1956), prób samobójczą, po której trafi" do Koledzy literaci 20 paędziernika skuteczne próby wyjazdu za granic, nagrody Nike, Jerzy Pilch dowcipkowa" Zastyg"e chwile (1958). Pisa" takŻe szpitala w KoĘcianie. 1952 r. wystąpili z wnioskiem o ubez- ale cho tym razem mia" poparcie ZLP, na temat przyznania w 1935 roku na- dramaty, opowiadania, eseje o tema- 2 grudnia 1950 zebra" si Zarząd w"asnowolnienie Wojciech Bąka, w uza- paszportu i tak nie dosta". W 1961 ro- grody WiadomoĘci Literackich . tyce literackiej i religijno-filozoficznej. Oddzia"u Poznałskiego ZLP: W zwią- sadnieniu powo"ali si na zaĘwiadczenie ku trafi" na trzy miesiące do wizienia. Zamiast Brunona Schulza otrzyma" W 1947 r. otrzyma" nagrod Episkopa- zku z pobytem kol. Bąka w sanatorium ze szpitala w Dziekance: Jako psy- Nie przedstawiono mu Żadnych zarzu- ją poeta Bąk . Rechot publicznoĘci tu Polski za twórczoĘ poetycką. dla nerwowo chorych odczytano pismo chicznie chory (paranoia alcoholica) tów, najprawdopodobniej chodzi"o sprowokowa" Krzysztofa Mas"onia Wojn spdzi" w Warszawie, po dyrekcji sanatorium dotyczące rozpo- jest niezdolny do podejmowania sa- o plany wyjazdu do RFN. do obrony tak powsta", opubliko- powstaniu zosta" osadzony w obozie znania choroby . W piĘmie dyrektora modzielnych dzia"ał prawnych . Sąd Bąk zmar" nagle, 30 IV 1961 roku. wany w Plusie i Minusie , tekst o po- pracy w Cottbus. Tam podczas nalotu Bielawskiego czytamy: StwierdziliĘmy Wojewódzki dwukrotnie odrzuci" Przewodnik encyklopedyczny Lite- ecie, który narazi" si wszystkim: zosta" ranny w g"ow, w której utkwi" u wyŻej wymienionego ciŻkie schorze- wniosek, pomimo to trzymano mnie ratura polska , podając zresztą b"dną partii, KoĘcio"owi i kolegom litera- od"amek pocisku. Po powrocie do Po- nie psychiczne o charakterze paranoidal- w Dziekance nadal, wreszcie w kwiet- dat 2 V, stwierdza, Że u schy"ku tom . ( Nic prócz rkopisów nie wezm znania w latach 1945-1947 by" preze- nym z bogatym systemem urojeniowym, niu 1953 roku wypuszczono mnie z niej Życia nkany chorobą psychiczną Rzeczpospolita 20.04.2002). sem oddzia"u Związku Literatów Pol- kuracja ob. Bąka musi trwa czas d"ugi, na podstawie orzeczenia komisji, która zmar" Ęmiercią samobójczą . Siedlec- Rozdzia" poĘwicony Wojciechowi skich (ZLP) i redaktorem miejscowe- Żeby mog"a da jakiekolwiek rezultaty . stwierdzi"a, Że ubezw"asnowolnienie nie ka przytacza wspomnienia Milana Bąkowi otwiera takŻe ksiąŻk Joan- go ycia Literackiego, które obją" po W tej sytuacji zarząd omawia spraw jest potrzebne... . W 1953 r. Bąk zosta" Kwiatkowskiego: Tego feralnego dnia ny Siedleckiej Ob"awa , opisującą Jaros"awie Iwaszkiewiczu. mieszkania kol. Bąka, podkreĘlając usunity z ZLP z uwagi na niepoczy- wybra" si do Metra , taniej mordow- losy pisarzy represjonowanych. Nie By" bardzo antykomunistyczny, dotychczasową aspo"eczną postaw je- talne wystąpienia publiczne noszące ce- ni w pasaŻu ko"o kina Apollo , gdzie ma chyba wĘród polskich literatów ni- polemizowa" z socrealizmem. Wkrót- go, wyraŻoną zajmowaniem dwu pokoi chy zaburzeł umys"owych . zjad" tatara i pad". Zmar" na miejscu, kogo równie szykanowanego jak on ce prowadzonej przez niego gazety z kuchnią przez osob samotną... . Dopiero rok 1956 przynosi cof- nie by"o sekcji zw"ok, a w akcie zgonu i to przede wszystkim przez kolegów nie pozwalano rozprowadza ca"y Przedmiotem troski Ko"a M"odych nicie sprawy o ubezw"asnowolnienie, napisano, Że na atak serca . po piórze . nak"ad szed" prosto z drukarni do ZLP by" takŻe homoseksualizm po- a takŻe reaktywacj poety w prawach (TSZ) Czy kiedyĘ przestaj by psychiatrą? WikszoĘ z nas odpowie na to pytanie twierdząco, tym skwapliwiej, im mniej jest tego psychiatra w muzeum pewna. Czy przestaj nim by, kiedy wchodz do muzeum? Czy inaczej niŻ inni oglądam i przeŻywam dzie"o sztuki? Nie potrafi John Everest Millais Ofelia odpowiedzie, nie wiem, jaki wp"yw na moją percepcj sztuki ma Tate Gallery, Londyn ten rodzaj z"oŻonego doĘwiadczenia nazywany byciem psychiatrą. Znów Londyn, tym razem Tate Ga- prerafaelitów moŻe nuŻy, ale warto si prerafaelickich, jeĘli miarą popularnoĘci Zupe"nie bez powodu zapraszam Pałstwa do wizyty w muzeum, lery (nie myli z Tate Modern). Trzeba zatrzyma na d"uŻej przed wspania"ą jest choby liczba pocztówek i plakatów którego eksponaty uruchomi"y we mnie takie myĘli i obrazy, jakie tam pójĘ dla znakomitej kolekcji ma- Ofelią , którą namalowa" w 1851 roku sprzedawanych przez ksigarni w Ta- zapewne nie pojawi"yby si, gdybym by" ogrodnikiem. larstwa brytyjskiego, zw"aszcza z XVIII sir John Everett Millais. To jedno z naj- te. NiezaleŻnie od swych walorów de- Nie bez znaczenia jest zapewne fakt, nym niekiedy aspekcie samobójstwa, i XIX wieku. Kilka sal wype"nionych bardziej znanych p"ócien tego artysty koracyjnych od ponad stu lat uwaŻana Że do obrazu tego pozowa"a Elizabeth aspekcie estetycznym. Zapominamy dekoracyjnym, literackim malarstwem i jeden z najbardziej znanych obrazów jest Ofelia za ikon samobójczył. Eleanor Siddal, muza prerafaelitów, niekiedy o teatralnej atrakcyjnoĘci póęniejsza Żona Dante Gabriela Ro- Ęmierci, o tym elemencie zespo"u pre- settiego. W dziesi lat po powstaniu suicydalnego, który jest wyobraŻaniem Ofelii prawdopodobnie pope"ni"a sobie siebie po Ęmierci, myĘleniem samobójstwo, przedawkowując lauda- o pogrzebie, o reakcjach otoczenia, num, którym od lat leczy"a nawracające wystawnoĘci trumny, urodzie wiełców, zespo"y depresyjne. liczebnoĘci konduktu. Cho obraz Obraz i historia Życia model- odwo"uje si przecieŻ jedynie do przy- ki zmuszają do myĘlenia o pomija- padkowego utonicia. (TW) Jest pewna wierzba nad strumykiem, która Rosnąc pochy"o, odbija liĘ srebrny W nurcie przejrzystym. Tam przyby"a, niosąc Wiełce przedziwne z jaskrów i pokrzywy, Stokrotek, d"ugich storczyków nazywanych Przez gburowatych pasterzy grubiałsko, Cho nazywają je panny wstydliwie Trupim paluszkiem. Tam, na zwisających Konarach pragnąc swój wianek zawiesi, Wspi"a si, wówczas ga"ązka zdradliwa Pk"a, a ona i jej wszystkie zio"a Razem run"y w ów p"aczący strumieł . W. Shakespeare Hamlet , t"um. M. S"omczyłski Wydawca: Sanofi-Aventis Sp. z o.o. Redakcja: redaguje zespół, redaktor naczelny: Tomasz Szafrałski Adres redakcji: Nastroje , Sanofi-Aventis Sp. z o.o., ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa, tel. 022 541 46 00, fax 022 541 46 01 N A S T R O J E 4