Zdanie odrębne SSN Jerzego Kuz
niara do wyroku
w sprawie II UKN 283/00
Wyrokiem z dnia 21 maja 1999 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Szczecinie uwzględnił częściowo powództwo Danuty P. przeciwko
Przedsiębiorstwu Państwowemu Polskiej Żegludze Morskiej w S. zasądzając od po-
zwanego na jej rzecz jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy oraz
rozstrzygnÄ…Å‚ o kosztach procesu.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
Mąż powódki, Mieczysław P. zamustrował się na statek m/s  K.S." w H. w dniu
13 kwietnia 1996 r., jako III mechanik. Statek odbywał rejs z H. do W., a następnie w
drodze powrotnej miał postój w K. W cieśninach D. bunkrował paliwo i dalej płynął do
A. Mąż powódki pracował w siłowni. Wachty pełnił w stałych godzinach, od 1200 do
1600 i od 000 do 400. W czasie postoju, długość wachty była uzależniona od potrzeb.
Wynosiła 12 lub 24 godziny. Do obowiązków męża powódki należało między innymi
prowadzenie gospodarki paliwowej, dlatego uczestniczył w tak zwanym bunkrowaniu
paliwa, także 6 czerwca 1996 r. W siłowni panowała wysoka temperatura, zaś w tak
zwanych wirówkach, gdzie musiał pracować Mieczysław P., temperatura była
jeszcze wyższa, dochodziÅ‚a do 50 - 60°C. ZwÅ‚oki MieczysÅ‚awa P. znalazÅ‚ w jego
kabinie II oficer w dniu 9 czerwca 1996 r. Jak ustalono, mąż powódki nie skarżył się
wcześniej na dolegliwości serca, ale w jego kabinie znaleziono leki nasercowe. Sek-
cja zwłok wykazała, że przyczyną zgonu był zakrzep tętnicy wieńcowej, niedokrwie-
nie mięśnia sercowego. Wykryto również przebyty dawny zawał serca. Na podstawie
dowodu z opinii biegłego lekarza z dziedziny kardiologii, Sąd Okręgowy ustalił, że
warunki pracy mogły mieć niewielki (5 - 10 % ) wpływ na zgon męża powódki. Nato-
miast stan jego zdrowia, biegły określił na 50% stanu zdrowego człowieka.
Uwzględniając roszczenie Sąd Okręgowy wziął pod uwagę powyższe okolicz-
ności i uznał, że praca przy wirówkach i bunkrowaniu stanowiła przyczynę ze-
wnętrzną w rozumieniu art. 6 ust 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadcze-
niach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z
1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.).
Sąd Apelacyjny w Poznaniu nie podzielił tego stanowiska. W jego ocenie
praca wykonywana przez męża wnioskodawczyni w dniu 6 czerwca 1996 r. należała
 2
do jego normalnych obowiązków i przebiegała bezawaryjnie. Cięższe prace wyko-
nywał zresztą podległy pracownik, zaś czynności Mieczysława P. ograniczały się
jedynie do nadzoru. Z prawidłowo ustalonego stanu faktycznego wynika, że mąż
wnioskodawczyni miał ważne świadectwo zdrowia, zaś bardzo skąpa dokumentacja
lekarska  może świadczyć, że nigdy nie chorował ani też nie skarżył się na żadne
dolegliwości związane z układem krążenia i sercem. Informacje o stanie jego zdrowia
zostały w pełni ujawnione dopiero po śmierci, wcześniej nie istniały żadne okoliczno-
ści, które nasuwałyby wątpliwości co do stanu jego zdrowia. Skoro mąż powódki wy-
konywał pracę z ważnym i nie budzącym wątpliwości świadectwem zdrowia, to wy-
konywanie zwykłych obowiązków służbowych, nie może być utożsamiane z przyczy-
nÄ… wypadku przy pracy (wyrok z dnia 16 grudnia 1999 r. [...]).
W przedstawionym wyżej stanie faktycznym, stanowisko Sądu Apelacyjnego
w Poznaniu, który zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalił powództwo, nie
jest trafne. Moim zdaniem kasacja powódki winna być uwzględniona. Ustawa wypad-
kowa z dnia 12 czerwca 1975 r. objęła ochroną odszkodowawczą zdarzenia dotyka-
jące pracowników w związku z pracą w szerokim zakresie, biorąc zwłaszcza pod
uwagę definicję wypadku przy pracy, a także zakreśloną odpowiedzialność praco-
dawcy, opartą na zasadzie ryzyka, znacznie szerzej rozumianego niż w prawie cy-
wilnym, właściwie bez możliwości uwolnienia się od niej. Jedynie bowiem sytuacje
wskazane w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy wyłączają prawo pracownika do świadczeń prze-
widzianych ustawą, zaś odpowiedzialności pracodawcy nie wyłącza ani siła wyższa,
ani wina osoby trzeciej. Wiąże się to z założeniem, że świadczenia odszkodowawcze
nie muszą wyrównywać całej szkody w rozumieniu prawa cywilnego (szkoda rze-
czywista i spodziewany zysk), wysokość ich bowiem jest zryczałtowana i nie
uwzględnia całej specyfiki odszkodowania z prawa cywilnego. Na tym tle należy od-
nosić się do ustawowej definicji wypadku przy pracy, w tym zwłaszcza określając
przyczynę zewnętrzną zdarzenia, mając na uwadze utrwalone orzecznictwo Sądu
Najwyższego, przyjmujące, że może nią być także dopuszczenie do pracy pracowni-
ka dotkniętego schorzeniem samoistnym, które w danym dniu czyniło go niezdolnym
do pracy (por. wyrok z dnia 9 grudnia 1977 r., III PRN 49/77 - OSP 1979 nr 3, poz.
48). Dopuszczenie pracownika do pracy przeciwwskazanej ze względu na stan
zdrowia może stanowić zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy, także wtedy gdy
pracodawcy nie można postawić zarzutu zawinionego działania. W pełni podzielam
pogląd zawarty w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 89/99
 3
(OSNAPiUS 2000 nr 20, poz. 762), powtórzony następnie w wyrokach z dnia 23
listopada 1999 r., II UKN 208/98 (OSNAPiUS 2001 nr 5, poz. 172) oraz 12 maja 2000
r., II UKN 548/99 (dotąd niepublikowany ), że obowiązek dopuszczenia do pracy
pracownika, który legitymuje się aktualnym wynikiem badania profilaktycznego, nie
ma charakteru bezwzględnego, nie chodzi bowiem o przedstawienie jakiegokolwiek
zaświadczenia, ale takiego, które stanowi efekt właściwej oceny zdolności pracow-
nika do pracy na danym stanowisku, dokonanej po przeprowadzeniu wszystkich ba-
dań wymaganych przez art. 211 pkt 5 KP w związku z przepisami rozporządzenia
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowa-
dzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla celów przewidzianych w
Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69, poz. 332 ze zm.). W wyrokach tych trafnie, według
mnie, stwierdzono, że zaświadczenie lekarskie, które zawiera obiektywnie błędną
ocenę zdolności pracownika do wykonywania pracy, nie zapewnia właściwej ochrony
przed szkodliwymi w konkretnym stanie zdrowia warunkami pracy, w zwiÄ…zku z tym
dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy na podstawie aktualnego okreso-
wego orzeczenia lekarskiego - obiektywnie błędnego - może stanowić zewnętrzną
przyczynę wypadku w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy wypadkowej. Podobne założe-
nia leżały u podstaw stanowiska zajętego przez Sąd pierwszej instancji, które - moim
zdaniem - jest w zwiÄ…zku z tym trafne.
W świetle zebranych w sprawie dowodów nie jest wątpliwe, że mąż powódki
obiektywnie nie był zdolny do wykonywania pracy III mechanika ze względu na cho-
robę wieńcową (opinia biegłego określiła, że jego stan zdrowie odpowiadał 50 %
stanu zdrowia osoby zdrowej), zaś fakt, że dysponował on świadectwem lekarskim
dopuszczającym go do pracy, nie zmienia okoliczności, że nie był do niej zdolny.
W tych warunkach i biorąc pod uwagę wyżej przytoczone zasady odpowie-
dzialności pracodawcy zakreślone w ustawie wypadkowej, istniała podstawa do wy-
dania orzeczenia co do istoty sprawy (art. 39315), zmieniającego zaskarżony kasacją
wyrok i oddalajÄ…cego apelacjÄ™ strony pozwanej od wyroku SÄ…du pierwszej instancji.
========================================