Szkoła Konstruktorów wania powinien być umieszczony jak najda- co powinno go wybudzić. Jeśli będzie już się nia modeli niesprawdzonych przez dłuższy lej od łóżka, by w celu wyłączenia dzwięku ubierał i brał prysznic w łazience lub przygo- okres w praktyce. delikwent musiał wstać, przespacerować się, towywał sobie jedzenie w kuchni, bez kłopo- Serdecznie gratuluję udziału w zadaniu 82, np. do łazienki czy do kuchni. W przypadku tu wyłączy sygnał umieszczonym właśnie które jak się okazało, wcale nie było takie łatwe. zatwardziałych śpiochów wykazujących nie- tam przyciskiem. Taki system wymagałby Nagrodę otrzymuje tym razem tylko Mi- przepartą chęć powrotu do łóżka konieczne wprawdzie znacznego nakładu pracy, w tym chal Stach. Upominki otrzymują: Bartłomiej byłoby obligatoryjne np. trzykrotne co dwie przeciągnięcia kabla z łazienki (kuchni) do Warzecha, Tomasz Jadasch, Michał Koziak, minuty powtarzanie sygnału budzenia, które sypialni, niemniej chyba tylko w ten sposób Marcin Wiązania i Dariusz Drelicharz. za każdym razem wymagałoby interwencji można zapewnić skuteczny powrót do dzien- Aktualna punktacja zawarta jest w tabeli. budzonego. Tu stopniowanie głośności czy nej aktywności. Dodatkowo dwa punkty dopisuję Szymonowi wstępna cichsza sygnalizacja byłyby jak naj- Jeśli ktoś nie tylko stworzy, ale też wy- Jankowi z Lublina, który rozwiązanie zadania bardziej pożądane. Całkowite wyłączenie za próbuje taki system, mógłby opisać układ i 81 umieścił w kopercie z napisem Zadanie 82. jednym razem byłoby niemożliwe system spostrzeżenia dotyczące eksploatacji chęt- Serdecznie zapraszam do udziału w roz- wymagałby trzykrotnego naciśnięcia przyci- nie przedstawimy je na łamach EdW. Nie je- wiązywaniu kolejnych zadań i do nadsyłania sku w odstępach kilkuminutowych. Jeśli stem natomiast entuzjastą niesprawdzonych prac w terminie. więc budzony delikwent wróci jednak do łóż- koncepcji, dlatego nie zachęcam do nadsyła- Wasz Instruktor ka, będzie musiał jeszcze dwa razy wstawać, Piotr Górecki Co tu nie gra? K I Co tu nie gra?- Szkoła Konstruktorów klasa II Rozwiązanie zadania 82 2. Słusznie zwróciliście uwagę, że przy obe- pozostawia wątpliwości, że działający prze- W EdW 12/2002 na stronie 37 zamieszczony cnych cenach elementów, zastosowanie zasi- kaznik przyciąga kotwicę. Natomiast sche- był schemat prostego automatu akwariowe- lacza niestabilizowanego nie ma uzasadnie- mat według rysunku A nie tylko nie jest go, nadesłany jako rozwiązanie zadania 77. nia. Z kilku względów należałoby dodać sta- zgodny z normami i przyjętą konwencją, ale Schemat pokazany jest na rysunku A bilizator, np. 7812. Zwiększy on odporność też może wprowadzić w błąd, sugerujac, że na zewnętrzne zakłócenia i działajacy przekaznik odpycha kotwicę. A zapewni powtarzalność 5. Warto dodać rezystor ograniczający, np. progów przełączania. 4,7k&!, w szereg z potencjometrem POT 3. W układzie wykonaw- (470k&!), by nie narażać na zniszczenie foto- czym sterowania oświetle- rezystora LDR w razie oświetlenia go silnym nia pomysłodawca zapo- światłem przy przypadkowym skręceniu po- mniał dodać diodę prostow- tencjometru POT na zero. Kilka osób zapro- niczą równolegle do cewki ponowało dodanie obwodu opózniającego, przekaznika PK. Dioda ta li- w najprostszym przypadku kondensatora rów- kwiduje przepięcia na cewce noległego do potencjometru POT. Chodzi o za- przekaznika i jest niezbęd- pobieżenie zbyt częstym załączeniom PK na do ochrony tranzystora. w przypadku chwilowych, przypadkowych 4. Połączenie obwodów zmian oświetlenia. Rzeczywiście propozycja wykonawczych przekazni- jest dobra. Zamiast jednego kondensatora le- ka PK jest nieprawidłowe. piej jednak dodać obwód RC według rysun- Być może chodzi o przy- ku C. Bardzo się cieszę, że napłynęło wyjątko- padkowy błąd rysunkowy, może o brak sta- wo dużo odpowiedzi, w ogromnej większo- ranności (niedbalstwo), a może młodziutki C ści trafnych, choć nie opisujących wszyst- Autor nie zna dobrze budowy klasycznego kich usterek. Gratuluję więc uczestnikom przekaznika. Zazwyczaj przekaznik w stanie konkursu i przykro mi, że nie mogę nagro- spoczynku rysujemy na schematach jak na dzić wszystkich wnikliwych Czytelników, rysunku B dobrze odzwierciedla to rzeczy- którzy nadesłali naprawdę dobre rozwiąza- wistość. W spoczynku, gdy przez cewkę nie nia. Z satysfakcją odnotowuję fakt, że napisał płynie prąd, kotwica jest w położeniu spo- także młodziutki Autor oryginalnego układu, czynkowym i zwarte są tak zwane styki bier- który starał się poprawić własny układ to ne. Gdy przez cewkę popłynie prąd, zadziała bardzo dobrze, że wszyscy traktujemy drugą ona jak elektro- Można też śmiało zwiększyć wartość rezy- klasę Szkoły Konstruktorów nie jako okazję magnes, przy- stora R5 z 1,2k&! do 4,7k&! (2,2...6,8k&!), bo B do wytknięcia błędów, tylko do rzetelnej na- ciągnie kotwicę, tranzystor T1 będzie miał wzmocnienie powy- uki i ćwiczenia wnikliwości. a ta rozewrze żej 100, a prąd cewki przekaznika PK nie po- A oto zgłoszone przez Was usterki i błędy. styk bierny i ze- winien przekroczyć 50mA (RM81...83/12V). 1. Najdrobniejszą usterką było na schemacie wrze styk czyn- 6. Autor niepotrzebnie zastosował bramkę C odwrócenie symbolu diody w mostku pro- ny. Narysowanie oraz negator z elementami T2, R2, R3. Bram- stowniczym to błąd rysunkowy, niewarty przekaznika jak ka NAND plus te elementy to po prostu dwa uwagi. na rysunku B nie negatory połączone w szereg w sumie daje Elektronika dla Wszystkich 35 Szkoła Konstruktorów to zwykły bufor. Można śmiało wyrzucić te miejsce brzęczyka. Ich zdaniem rozwiąże to ratury. Jeśli wymagana byłaby lepsza do- elementy i wyjście bramki B podłączyć bez- problemy i zapewni pełną automatykę. Nie- kładność i inna histereza niż taka, jaką może pośrednio do wejścia bramki D (generatora). stety, zaproponowane przez niektórych upro- zapewnić nam bramka, warto byłoby zasto- Praktycznie wszyscy uczestnicy dostrzegli tę szczone rozwiązanie według rysunku E jest sować komparator analogowy na jakimś niedoróbkę, jednak nie wszyscy przeanalizo- absolutnie nie do przyjęcia. Dochodzimy bo- wzmacniaczu operacyjnym. Wtedy można by wali działanie obwodu sygnalizacji tempera- wiem do ważnej sprawy histerezy wejścio- albo zastosować dyskryminator okienkowy i tury. Wedle opinii Autora układ załącza świa- wej bramki B. uruchamiać alarm, gdy temperatura będzie tło wieczorem i sprawdza, czy temperatura 9. Zarówno w przypadku sygnalizatora aku- za niska lub za wysoka, albo zrobić typowy wody nie jest zbyt niska. (...) Termistor NTC stycznego, jak i regulatora według rysunku termostat (z histerezą!!) i sterować nim ma w temperaturze ok. 20oC opór około E, trzeba wziąć pod uwagę sprawę napięć grzałką (za pośrednictwem przekaznika ma 10k&!. Gdy temperatura wody spadnie poniżej progowych bramki Schmitta. Jak wiadomo, się rozumieć). zadanej potencjometrem POT2, wtedy na poszczególne egzemplarze układów scalo- Nagrody-upominki za najlepsze odpowie- wyjściu bramki B pojawi się stan wysoki. Spo- nych różnią się znacznie wartościami napięć dzi otrzymują: Paweł Konopacki Gliwice, woduje to otwarcie tranzystora T2, a potem progowych. Zwłaszcza w przypadku zasila- Jerzy Samoraj Waplewo, Aukasz Witkow- podanie potencjału masy na wejścia bramki nia napięciem niestabilizowanym będzie to ski. C pracującej jako inwerter. Na jej wyjściu po- wiązać się z dodatkowymi błędami. W ukła- jawi się stan 1 i zacznie pracować generator dzie regulato- F zbudowany na bramce D. W rytm pracy gene- ra z rysunku E ratora zacznie pikać brzęczyk piezo, który jest problem jest sterowany przez tranzystor T3. Brzęczyk wy- poważniejszy łączy się, gdy (...) podgrzejemy wodę. szerokość 7. Rzeczywiście po obniżeniu temperatury pętli histerezy zacznie pracować generator z bramką D. egzemplarzy Błąd polega na tym, że w stanie spoczynku, pochodzących gdy temperatura jest prawidłowa, na wyjściu od różnych bramki D utrzymuje się stan wysoki, który na producentów stałe włączy tranzystor T3 i brzęczyk. Nie- będzie się róż- wątpliwie błąd ten trzeba usunąć. W najprost- nić nawet kil- szym przypadku można zmienić tranzystor kakr ot ni e. na PNP i usunąć niepotrzebny wtedy rezystor Tym samym R6 według rysunku D. Można też spróbo- u ż ytkownik wać usunąć tranzystor i dołączyć brzęczyk zdany jest na wprost do wyjścia bramki D. pr zypadek i nie ma wpły- D wu na szero- kość pętli hi- sterezy, a więc temperatury progowe załączania i wyłącza- nia grzałki. Nawet gdyby ktoś dobrał egzem- Zadanie 86 plarz układu scalonego 4093 do czułości ter- Na rysunku F pokazany jest układ nadesła- mistora, by uzyskać prawidłową histerezę re- ny jako rozwiązanie jednego z poprzednich gulatora rzędu jednego...dwóch stopni Cel- zadań Szkoły. Ma to być układ mikroproce- sjusza, taki układ jest zły. Po pewnym czasie sorowej, dwukanałowej laserowej bariery kostka 4093 lub termistor mogą się uszko- świetlnej do naprowadzania samochodu pod- 8. Ale układ według rysunku C okaże się nie- dzić. Wymiana ich na inne egzemplarze mo- czas wjazdu do garażu i automatyczny ste- przydatny w praktyce. Szczególne gratulacje że spowodować radykalną, wręcz niedopu- rownik oświetlenia garażu. Kontaktron w należą się tym uczestnikom, którzy zwrócili szczalną zmianę właściwości układu (histe- drzwiach garaży zapewnia włączenie układu na to uwagę. Po pierwsze po obniżeniu tem- rezy). Taki uproszczony układ można dopu- i włączenie na stałe modułów laserowych po peratury wody układ włączy piszczyk na dłu- ścić w przypadku sterownika światła z rysun- otwarciu drzwi. Dwa moduły laserowe go będzie on pikał nawet przez kilka go- ku C tu zmiany progu zadziałania i histere- oświetlają potem światłem ciągłym współ- dzin, aż grzałka podgrzeje kilkadziesiąt do zy nawet o kilkadziesiąt procent nie mają pracujące fotorezystory. Jeśli samochód kilkuset litrów wody. Może też zacząć dzia- żadnego znaczenia. Po prostu oświetlenie bę- przetnie jeden z torów świetlnych, włączy się łać w nocy, budząc domowników lub pod- dzie włączane nieco wcześniej lub pózniej. brzęczyk i zaświeci dioda LED podświetlają- czas ich nieobecności, denerwując sąsiadów. W przypadku regulacji temperatury wyma- ca strzałkę, sugerującą zmianę kierunku Część uczestników zaproponowała usunięcie gana jest zdecydowanie większa precyzja jazdy. generatora i zastosowanie przekaznika w i powtarzalność parametrów. Wspomniało Jak zwykle pytanie brzmi: o tym tylko dwóch uczestników: Aukasz Co tu nie gra? E Witkowski i Paweł Konopacki z Gliwic. Proszę o możliwie krótkie odpowiedzi. Oto fragment listu Pawła: Kolejną wadą Czy idea jest błędna, czy tylko chodzi o drob- przedstawionego schematu jest sposób wy- ną usterkę? Kartki, listy i e-maile oznaczcie krywania temperatury - bramki CMOS ze dopiskiem NieGra86 i nadeślijcie w terminie Schmittem na wejściu nie są najstabilniejsze 45 dni od ukazania się tego numeru EdW. - być może wystarczą do rozróżniania ja- Autorzy najlepszych odpowiedzi otrzymają sne/ciemno w obwodzie fotorezystora, ale są upominki. za mało dokładne, aby wykryć zmiany tempe- Piotr Górecki Elektronika dla Wszystkich 36