BUDÅ»ET PACSTWA I BUDÅ»ETY SAMORZDOWE Procedura budżetowa PROCEDURA BUDÅ»ETOWA to zasady postÄ™powania organów publicznych i jednostek realizujÄ…cych budżet w trakcie planowania, uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu PROWIZORIUM BUDÅ»ETOWE to uproszczony krótkoterminowy budżet na okres krótszy niż rok budżetowy obowiÄ…zujÄ…cy wówczas, kiedy z ważnych przyczyn organ wÅ‚adzy wykonawczej nie mógÅ‚ przedstawić w obowiÄ…zujÄ…cym terminie projektu ustawy/uchwaÅ‚y budżetowej. UstawÄ™/uchwaÅ‚Ä™ o prowizorium budżetowym uchwala organ stanowiÄ…cy. ABSOLUTORIUM BUDÅ»ETOWE akceptacja dziaÅ‚alnoÅ›ci organu wykonawczego (Rady Ministrów, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarzÄ…du powiatu, zarzÄ…du województwa) przez organ stanowiÄ…cy (Sejm, radÄ™ gminy, radÄ™ powiatu, sejmik województwa) w sprawie wykonania budżetu, podejmowana w formie uchwaÅ‚y organu stanowiÄ…cego. Budżet paÅ„stwa okreÅ›la 1. AÄ…cznÄ… kwotÄ™ prognozowanych dochodów podatkowych i niepodatkowych budżetu paÅ„stwa 2. AÄ…cznÄ… kwotÄ™ planowanych wydatków budżetu paÅ„stwa 3. AÄ…cznÄ… kwotÄ™ planowanego deficytu budżetu paÅ„stwa wraz ze zródÅ‚ami jego pokrycia 4. AÄ…cznÄ… kwotÄ™ prognozowanych dochodów budżetu Å›rodków europejskich 5. AÄ…cznÄ… kwotÄ™ planowanych wydatków budżetu Å›rodków europejskich 6. Wynik budżetu Å›rodków europejskich 7. AÄ…cznÄ… kwotÄ™ planowanych przychodów budżetu paÅ„stwa 8. AÄ…cznÄ… kwotÄ™ planowanych rozchodów budżetu paÅ„stwa 9. Planowane salo przychodów i rozchodów budżetu paÅ„stwa 10. Limit zobowiÄ…zaÅ„ z tytuÅ‚u zaciÄ…ganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartoÅ›ciowych. Planowanie budżetu paÅ„stwa ØðMinister Finansów (MF) przedstawia Radzie Ministrów (RM) zaÅ‚ożenia projektu budżetu paÅ„stwa oraz wykaz jednostek podsektora rzÄ…dowego, których plany finansowe mogÄ… być ujÄ™te w ustawie budżetowej. ØðMateriaÅ‚y do projektu ustawy budżetowej opracowujÄ… i przedstawiajÄ… MF dysponenci części budżetowych wedÅ‚ug okreÅ›lonych przez niego trybu i zasad (nota budżetowa). ØðKierownicy jednostek sektora finansów publicznych, opracowujÄ… i przedstawiajÄ… projekty planów finansowych wÅ‚aÅ›ciwym ministrom w terminach okreÅ›lonych przez MF. ØðMinister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej na rok nastÄ™pny wraz z uzasadnieniem. Uchwalanie budżetu paÅ„stwa ØðRada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej i przekazuje go Sejmowi (wraz z uzasadnieniem) do koÅ„ca wrzeÅ›nia roku przed rokiem budżetowym. ØðUstawÄ™ budżetowÄ… uchwala Sejm i Senat w ciÄ…gu czterech miesiÄ™cy liczÄ…c od dnia otrzymania od Rady Ministrów projektu ustawy budżetowej. ØðPrezydent RP podpisuje ustawÄ™ budżetowÄ… lub może jÄ… skierować do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego, jeżeli uzna, że ustawa nie jest zgodna z KonstytucjÄ… RP. ØðUstawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia (bez wzglÄ™du na dzieÅ„ jej uchwalenia) i jest ogÅ‚aszana w Dzienniku Ustaw. Ustawa budżetowa 1/2 Øð Ustawa budżetowa jest podstawÄ… gospodarki finansowej paÅ„stwa w danym roku budżetowym Øð Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego Øð Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy Øð Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniajÄ…cych inne ustawy Øð Ustawa budżetowa skÅ‚ada siÄ™ z budżetu paÅ„stwa, zaÅ‚Ä…czników, postanowieÅ„ Ustawa budżetowa 2/2 W zaÅ‚Ä…cznikach do ustawy budżetowej zamieszcza siÄ™: Øð podatkowe i niepodatkowe dochody budżetu paÅ„stwa wedÅ‚ug zródeÅ‚ dochodów oraz części i działów klasyfikacji budżetowej, Øð wydatki budżetu paÅ„stwa w podziale na części, dziaÅ‚y, rozdziaÅ‚y klasyfikacji budżetowej wydatków oraz grupy wydatków, Øð programy finansowane z udziaÅ‚em Å›rodków europejskich i plany wydatków budżetu paÅ„stwa na finansowanie tych programów, Øð plany finansowe: agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej, paÅ„stwowych funduszy celowych, paÅ„stwowych osób prawnych Øð wykaz jednostek otrzymujÄ…cych dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty tych dotacji, Øð zestawienie programów wieloletnich w ukÅ‚adzie zadaniowym, Øð zestawienie zadaÅ„ zleconych JST, Øð plan przychodów i rozchodów budżetu paÅ„stwa. Budżet Å›rodków europejskich Øð Budżet Å›rodków europejskich (BÅšE) jest rocznym planem dochodów i podlegajÄ…cych refundacji wydatków przeznaczonych na realizacjÄ™ programów finansowanych z udziaÅ‚em Å›rodków europejskich z wyÅ‚Ä…czeniem Å›rodków przeznaczonych na realizacjÄ™ projektów pomocy technicznej. Øð Różnica miÄ™dzy dochodami i wydatkami BÅšE stanowi odpowiednio nadwyżkÄ™ BÅšE albo deficyt BÅšE. Øð Nadwyżka/deficyt BÅšE nie sÄ… wliczane odpowiednio do nadwyżki/deficytu budżetu paÅ„stwa. Øð Deficyt BÅšE jest finansowany w ramach potrzeb pożyczkowych budżetu paÅ„stwa. Øð Nadwyżka BÅšE jest zródÅ‚em spÅ‚aty zobowiÄ…zaÅ„ budżetu paÅ„stwa zaciÄ…gniÄ™tych na pokrycie deficytu BÅšE. Wieloletni plan finansowy paÅ„stwa 1/3 Øð WPFP to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu paÅ„stwa sporzÄ…dzany na cztery lata budżetowe. Øð WPFP jest sporzÄ…dzany w ukÅ‚adzie obejmujÄ…cym funkcje paÅ„stwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonani danej funkcji i uwzglÄ™dnia: cele Å›redniookresowej strategii rozwoju kraju oraz kierunki polityki spoÅ‚eczno-gospodarczej Rady Ministrów. Øð WPFP w podziale na poszczególne lata budżetowe okreÅ›la: podstawowe wielkoÅ›ci makroekonomiczne, kierunki polityki fiskalnej, prognozy dochodów i wydatków budżetu paÅ„stwa, kwotÄ™ deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu paÅ„stwa oraz zródÅ‚a ich sfinansowania, prognozy dochodów i wydatków budżetu Å›rodków europejskich, wynik budżetu Å›rodków europejskich, skonsolidowanÄ… prognozÄ™ bilansu sektora finansów publicznych, kwotÄ™ paÅ„stwowego dÅ‚ugu publicznego. Wieloletni plan finansowy paÅ„stwa 2/3 Øð PrognozÄ™ dochodów budżetu paÅ„stwa ujmuje siÄ™ w WPFP wg. głównych kategorii dochodów (dochody podatkowe i dochody niepodatkwe, cÅ‚a, Å›rodki europejskie). Øð PrognozÄ™ wydatków budżetu paÅ„stwa ujmuje siÄ™ w WPFP z wyszczególnieniem: wydatków staÅ‚ych zwiÄ…zanych z utrzymaniem funkcjonowania organów wÅ‚adzy publicznej i wykonywaniem zadaÅ„ administracji rzÄ…dowej, wydatków na obsÅ‚ugÄ™ dÅ‚ugu publicznego, Å›rodków wÅ‚asnych UE, dotacji dla FUS i KRUS, subwencji ogólnej i dotacji na zadania zlecone JST, wydatków na sfinansowanie zobowiÄ…zaÅ„ wynikajÄ…cych z przyjÄ™tych programów wieloletnich, wydatków na realizacjÄ™ dziaÅ‚aÅ„ rozwojowych kraju, Å›rodków przeznaczonych na realizacjÄ™ zadaÅ„ współfinansowanych z udziaÅ‚em Å›rodków europejskich, innych wydatków. Wieloletni plan finansowy paÅ„stwa 3/3 Øð WPFP stanowi podstawÄ™ przygotowywania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy. Øð Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt WPFP. Øð Rada Ministrów uchwala WPFP i ogÅ‚asza go w Dzienniku UrzÄ™dowym RP Monitor Polski oraz w Biuletynie Informacji Publicznej. Øð WPFP jest aktualizowany przez RadÄ™ Ministrów w drodze uchwaÅ‚y, corocznie w terminie dwóch miesiÄ™cy od dnia ogÅ‚oszenia ustawy budżetowej i uwzglÄ™dnia prognozÄ™ na kolejne trzy lata. Øð Ministrowie w terminie do 15 kwietnia, przedkÅ‚adajÄ… Ministrowi Finansów informacje o realizacji WPFP, w tym o stopniu realizacji celów. Øð Minister Finansów wraz z sprawozdaniem z wykonania ustawy budżetowej przedkÅ‚ada Radzie Ministrów informacjÄ™ o przebiegu wykonania WPFP, która jest ogÅ‚aszana przez RadÄ™ Ministrów (MP, BIP). Wykonanie budżetu paÅ„stwa Øð UstawÄ™ budżetowÄ… wykonuje Rada Ministrów w trakcie roku budżetowego (kieruje wykonywaniem budżetu), który rozpoczyna siÄ™ 1 stycznia i koÅ„czy 31 grudnia. Øð W terminie 21 dni od dnia ogÅ‚oszenia ustawy budżetowej dysponenci części budżetowych przedstawiajÄ… MF szczegółowy plan dochodów i wydatków danej części budżetowej (ukÅ‚ad wykonawczy) opracowany w podziale na dziaÅ‚y, rozdziaÅ‚y i paragrafy klasyfikacji budżetowej. NastÄ™pnie jednostki podlegÅ‚e sporzÄ…dzajÄ… plany finansowe celem zapewnienia ich zgodnoÅ›ci z ustawÄ… budżetowÄ…. Øð MF w porozumieniu z dysponentami części budżetowych opracowuje harmonogram realizacji budżetu paÅ„stwa. Dla obsÅ‚ugi budżetu paÅ„stwa sÄ… prowadzone nastÄ™pujÄ…ce rachunki bankowe przez NBP: Øð centralny rachunek bieżący budżetu paÅ„stwa, z wyodrÄ™bnieniem rachunków dochodów i wydatków budżetu paÅ„stwa oraz rachunków Å›rodków do sfinansowania pożyczkowych potrzeb budżetu paÅ„stwa Øð rachunki bieżące paÅ„stwowych jednostek budżetowych, z wyodrÄ™bnieniem rachunków dochodów i wydatków Øð rachunki bieżące urzÄ™dów obsÅ‚ugujÄ…cych organy podatkowe, dla gromadzenia dochodów budżetu paÅ„stwa, z wyodrÄ™bnieniem rachunków dla niektórych rodzajów dochodów Øð rachunki bieżące paÅ„stwowych funduszy celowych, o ile przepisy odrÄ™bnych ustaw nie stanowiÄ… inaczej Øð rachunki pomocnicze Øð rachunki bieżące jednostek budżetowych majÄ…cych siedzibÄ™ poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej Kontrola wykonania budżetu paÅ„stwa ØðMF przedstawia komisji sejmowej wÅ‚aÅ›ciwej do spraw budżetu i Najwyższej Izbie Kontroli (NIK) informacjÄ™ o przebiegu wykonania budżetu paÅ„stwa za pierwsze półrocze w terminie do dnia 10 wrzeÅ›nia tego roku. ØðRada Ministrów przygotowuje roczne sprawozdanie z wykonania budżetu paÅ„stwa, które przedstawia Sejmowi i NIK do koÅ„ca maja roku po roku budżetowym. ØðSprawozdanie to ocenia Sejm zapoznajÄ…c siÄ™ uprzednio z opiniÄ… NIK o powyższym sprawozdaniu. ØðSejm udziela lub nie absolutorium Radzie Ministrów z wykonania budżetu paÅ„stwa w terminie 90 dni liczÄ…c od dnia otrzymania wspominanego sprawozdania. Budżet jednostki samorzÄ…du terytorialnego ØðBudżet JST jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. ØðBudżet JST jest uchwalany na rok budżetowy. ØðRokiem budżetowym jest rok kalendarzowy. ØðPodstawÄ… gospodarki finansowej JST w roku budżetowym jest uchwaÅ‚a budżetowa. ØðUchwaÅ‚a budżetowa skÅ‚ada siÄ™ z budżetu JST i zaÅ‚Ä…czników (zestawienie planowanych kwot dotacji udzielanych z budżetu JST; plan dochodów rachunku dochodów placówek oÅ›wiatowych; plany przychodów i kosztów samorzÄ…dowych zakÅ‚adów budżetowych). Planowanie budżetu JST ØðProjekt uchwaÅ‚y budżetowej (projekt budżetu JST) przygotowuje organ wykonawczy JST - zarzÄ…d JST, tj. w gminie wójt (W), burmistrz (B), prezydent miasta (PM), w powiecie zarzÄ…d powiatu (ZP), w województwie zarzÄ…d województwa (ZW) i przekazuje go do dnia 15 listopada roku przed rokiem budżetowym organowi stanowiÄ…cemu JST, tj. w gminie radzie gminy (RG), w powiecie radzie powiatu (RP), w województwie samorzÄ…dowym sejmikowi województwa (SW). ØðW pracach nad projektem budżetu JST głównÄ… rolÄ™ odgrywa skarbnik odpowiednio gminy, powiatu, województwa i referat budżetu odpowiednio urzÄ™du gminy, starostwa powiatowego, urzÄ™du marszaÅ‚kowskiego. Uchwalanie budżetu JST ØðUchwaÅ‚Ä™ budżetowÄ… uchwala odpowiednio RG, RP, SW najpózniej do koÅ„ca stycznia roku budżetowego. ØðJeżeli RG, RP, SW nie uchwalÄ… uchwaÅ‚y budżetowej w powyższym terminie, to do koÅ„ca lutego roku budżetowego budżet danej JST ustali w zakresie obowiÄ…zkowych zadaÅ„ wÅ‚asnych i zleconych regionalna izba obrachunkowa. ØðUchwaÅ‚a budżetowa jest ogÅ‚aszana w Dzienniku UchwaÅ‚ i obowiÄ…zuje od dnia 1 stycznia roku budżetowego (bez wzglÄ™du na dzieÅ„ jej uchwalenia). ØðUchwaÅ‚Ä™ budżetowÄ… wykonuje odpowiednio W, B, PM, ZP, ZW od dnia 1 stycznia do 31 grudnia. UchwaÅ‚a budżetowa 1/2 UchwaÅ‚a budżetowa JST okreÅ›la: 1. Å‚Ä…cznÄ… kwotÄ™ planowanych dochodów budżetu JST, z wyodrÄ™bnieniem dochodów bieżących i majÄ…tkowych, 2. Å‚Ä…cznÄ… kwotÄ™ planowanych wydatków budżetu JST, z wyodrÄ™bnieniem wydatków bieżących i majÄ…tkowych, 3. kwotÄ™ planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu JST wraz ze zródÅ‚ami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu JST, 4. Å‚Ä…cznÄ… kwotÄ™ planowanych przychodów budżetu JST, 5. Å‚Ä…cznÄ… kwotÄ™ planowanych rozchodów budżetu JST, 6. limit zobowiÄ…zaÅ„ z tytuÅ‚u zaciÄ…ganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartoÅ›ciowych, UchwaÅ‚a budżetowa 2/2 7. kwotÄ™ wydatków przypadajÄ…cych do spÅ‚aty w danym roku budżetowym, zgodnie z zawarta umowÄ… z tytuÅ‚u porÄ™czeÅ„ i gwarancji udzielonych przez JST, 8. szczególne zasady wykonywania budżetu JST w roku budżetowym, wynikajÄ…ce z odrÄ™bnych ustaw, 9. uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy, 10. inne postanowienia organu stanowiÄ…cego JST. UchwaÅ‚a budżetowa JST może zawierać upoważnienie dla zarzÄ…du JST do: zaciÄ…gania kredytów i pożyczek oraz emisji papierów wartoÅ›ciowych; dokonywania zmian w budżecie w trakcie roku budżetowego. Wieloletnia prognoza finansowa Øð Organ wykonawczy przygotowuje projekt uchwaÅ‚y w sprawie wieloletniej prognozy finansowej (WPF) lub jej zmian, a organ stanowiÄ…cy uchwala jÄ… nie pózniej niż uchwaÅ‚Ä™ budżetowÄ…. Øð WPF obejmuje okres roku budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat. Øð WPF powinna być realistyczna i okreÅ›lać: dochody i wydatki bieżące oraz majÄ…tkowe budżetu JST, wynik budżetu JST, przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowani deficytu, przychody i rozchody budżetu JST, kwotÄ™ dÅ‚ugu JST oraz sposób sfinansowania spÅ‚aty dÅ‚ugu, objaÅ›nienia przyjÄ™tych wartoÅ›ci. Øð WartoÅ›ci przyjÄ™te w WPF i w budżecie JST powinny być zgodne co najmniej w w zakresie wyniku budżetu i zwiÄ…zanych z nim kwot przychodów i rozchodów oraz dÅ‚ugu JST. Wykonanie i kontrola wykonania budżetu JST ØðKasowÄ… obsÅ‚ugÄ™ budżetu JST wykonuje bank komercyjny wybrany przez JST. ØðW, B, PM, ZP, ZW przygotowuje sprawozdanie z wykonania budżetu i przedstawia je odpowiednio RG, RP, SW do koÅ„ca marca roku po roku budżetowym. ØðSprawozdanie z wykonania budżetu gminy, powiatu, województwa ocenia odpowiednio RG, RP, SW zapoznajÄ…c siÄ™ uprzednio z opiniÄ… komisji rewizyjnej o powyższym sprawozdaniu. ØðRG, RP, SW udziela lub nie W, B, PM, ZP, ZW absolutorium z wykonania budżetu w terminie do koÅ„ca czerwca roku po roku budżetowym. Budżet liniowy 1/3 óð Najpowszechniejsza postać budżetu stosowana zgodnie z regulacjami prawnymi obowiÄ…zujÄ…cymi w Polsce. óð Åšrodki publiczne przydzielane sÄ… poszczególnym jednostkom organizacyjnym (dysponentom Å›rodków budżetowych). óð Oparty jest na ujmowaniu dochodów wedÅ‚ug zródeÅ‚ ich pochodzenia a wydatków wedÅ‚ug rodzaju i kierunków wydatkowania w odpowiednich podziaÅ‚kach klasyfikacji budżetowej (dziaÅ‚y, rozdziaÅ‚y, paragrafy). Budżet liniowy 2/3 óð Przeniesienia Å›rodków pomiÄ™dzy dziaÅ‚ami, rozdziaÅ‚ami, paragrafami (czy w ramach dziaÅ‚u, rozdziaÅ‚u) wymagajÄ… dokÅ‚adnego okreÅ›lenia kompetencji organów publicznych. óð PodziaÅ‚ka klasyfikacji budżetowej ma charakter operacyjny, a nie orientacyjny i Å›ciÅ›le obowiÄ…zuje jednostkÄ™ realizujÄ…cÄ… budżet, co powoduje wewnÄ™trznÄ… sztywność gospodarki budżetowej. óð Wymusza planowanie na wyrost przez jednostki organizacyjne, a organy publiczne zaangażowane w procesie przygotowania, uchwalania i wykonywania budżetu stosujÄ… zasadÄ™ obcinania na wyrost . Budżet liniowy 3/3 óð MaÅ‚a precyzja oraz niekompleksowość planowania budżetowego wywoÅ‚ujÄ… deficyty Å›rodków finansowych w jednych podziaÅ‚kach klasyfikacyjnych i nadwyżki w drugich. óð Nie tworzy bodzców do innowacyjnoÅ›ci, a także nie dostarcza niezbÄ™dnych informacji potrzebnych do efektywnego zarzÄ…dzania finansami publicznymi. óð Na etapie wykonywania, jak i sprawozdania zwraca szczególnÄ… uwagÄ™ na aspekty kontrolne, które polegajÄ… przede wszystkim na porównaniu planowanych dochodów i wydatków z rzeczywiÅ›cie wykonanymi. Budżet zadaniowy óð Jest rezultatem tzw. budżetowania programowego wprowadzonego w sektorze publicznym w latach 60- tych w Stanach Zjednoczonych. óð DziaÅ‚alność w budżecie zadaniowym ujmowana jest w formie zadaÅ„ nazwanych, opisanych i w miarÄ™ możliwoÅ›ci skwantyfikowanych pod wzglÄ™dem przewidywanych wyników, kosztów i wskazników efektywnoÅ›ci możliwych do osiÄ…gniÄ™cia. óð Budżet zadaniowy powiÄ…zany jest z planowaniem wieloletnim (rzeczowym i finansowym). W budżecie zadaniowym należy: wyznaczyć cele do realizacji przypisać celom konkretne zadania ustalić charakter zadania dokonać podziaÅ‚u dziaÅ‚alnoÅ›ci na poszczególne zadania i wyznaczyć koordynatorów tych zadaÅ„ ustalić szczegółowy harmonogram realizacji zadaÅ„ wyznaczyć metody kalkulacji kosztów zadania oraz zródÅ‚a finansowania zadania ustalić mierniki okreÅ›lajÄ…ce stopieÅ„ realizacji celów (zadaÅ„) wyznaczyć koordynatora caÅ‚ego projektu (zadania) ustalić zasady współpracy miÄ™dzy oÅ›rodkami w celu realizacji zadania Cechy budżetu zadaniowego Instrument zarzÄ…dzania finansami oparty na ukÅ‚adzie zadaÅ„. Zapewnia elastyczność gospodarki budżetowej. Planowanie oparte na zobiektywizowanym rachunku nakÅ‚adów i efektów. Odpowiada na pytanie co zostaÅ‚o zrobione, w jaki sposób i jak efektywnie. System informacji umożliwia porównanie poziomu wydatków z zakresem rzeczowym zadaÅ„. Aktywność koordynatorów zadaÅ„ w procesach procedury budżetowej. Planowanie zadaÅ„ wedÅ‚ug rankingów zadaÅ„. Ustalone sÄ… caÅ‚kowite koszty Å›wiadczonych usÅ‚ug i ich efektywność. Duża komunikatywność i przejrzystość informacji. Warunki funkcjonowania budżetu zadaniowego 1/6 1. Stabilne zródÅ‚a finansowania podmiotów. 2. Uelastycznienie zasad prowadzenia publicznej gospodarki finansowej, w tym dyscypliny finansów publicznych w celu zwiÄ™kszenia kompetencji koordynatorów zadaÅ„ w porównaniu z obowiÄ…zujÄ…cymi kompetencjami dysponentów budżetowych. 3. OkreÅ›lenie metodologii wyboru priorytetów dziaÅ‚ania publicznego (system ustalania hierarchii priorytetów dziaÅ‚ania). 4. Budżet zadaniowy powinien być zrozumiaÅ‚y nie tylko dla wÅ‚adz wykonawczych, ale także dla wÅ‚adz stanowiÄ…cych i dla spoÅ‚eczeÅ„stwa, a zarazem umożliwiać współpracÄ™ wÅ‚adz publicznych na różnych szczeblach (organ stanowiÄ…cy nie powinien wprowadzać zmian w budżecie zadaniowym). Warunki funkcjonowania budżetu zadaniowego 2/6 5. W budżecie zadaniowym muszÄ… być okreÅ›lone mierniki zadaÅ„, tj. koszty determinujÄ…ce wydatki na realizacjÄ™ zadaÅ„ i ich efekty. Ważne jest też systemowe okreÅ›lenie wyboru formy realizacji zadania, czemu jednak nie sprzyja obecnie obowiÄ…zujÄ…ce prawo zamówieÅ„ publicznych. 6. Wdrażanie budżetu zadaniowego wymaga czasu, ale również wiedzy merytorycznej i metodologicznej pracowników przygotowujÄ…cych i wykonujÄ…cych budżet zadaniowy. W zwiÄ…zku z tym bardzo ważne jest motywowanie pracowników przygotowujÄ…cych i wykonujÄ…cych budżet zadaniowy, czemu nie sprzyjajÄ… zasady premiowania pracowników administracji publicznej na szczeblu centralnym i samorzÄ…dowym. Warunki funkcjonowania budżetu zadaniowego 3/6 7. Wprowadzenie budżetu zadaniowego wymaga odejÅ›cia od klasyfikacji budżetowej i resortowego podziaÅ‚u wydatków, co sprzyja współpracy podmiotów sektora finansów publicznych w realizacji konkretnych zadaÅ„ publicznych. 8. Budżet zadaniowy powinien być przygotowany wariantowo, ale problemem jest czy zasada ta ma dotyczyć wariantów zadaÅ„, czy też wariantów budżetu zadaniowego jako caÅ‚oÅ›ci. 9. Mierniki zadaÅ„ muszÄ… być: proste, zrozumiaÅ‚e, a dane wykorzystane do ich obliczenia wiarygodne (trafność prognoz). Jednak raz okreÅ›lone mierniki nie sÄ… niezmienne i powinny ewoluować wraz ze zmianÄ… sytuacji politycznej (zmiana priorytetów dziaÅ‚ania), czy też wraz z nowymi informacjami z zakresu jakoÅ›ci zarzÄ…dzania publicznego. Warunki funkcjonowania budżetu zadaniowego 4/6 9. Zróżnicowany winien też być zakres mierników, to znaczy najwęższy dla organu stanowiÄ…cego i nastÄ™pnie zasób wykorzystywanych mierników wzrasta idÄ…c w dół w hierarchii podmiotów przygotowujÄ…cych i realizujÄ…cych budżet zadaniowy, przy czym lepiej aby tych mierników byÅ‚o mniej, a za to bardziej dokÅ‚adnych. Mierniki powinny umożliwiać ocenÄ™ zadania z punktu widzenia: obywatela, użytkownika, podatnika. 10. Ewaluacja programu jest czasochÅ‚onna, pracochÅ‚onna i kosztochÅ‚onna, a wiÄ™c bardzo ważne jest aby wybrać wÅ‚aÅ›ciwe programy do ewaluacji zgodnie z okreÅ›lonÄ… hierarchiÄ… priorytetów dziaÅ‚ania. Programy oceniane sÄ… z punktu widzenia ich: gospodarnoÅ›ci, efektywnoÅ›ci i skutecznoÅ›ci. Ważne sÄ… też Å›rodki finansowe na zbieranie danych do okreÅ›lenia mierników dla poszczególnych zadaÅ„. Warunki funkcjonowania budżetu zadaniowego 5/6 11. W budżecie zadaniowym nie wolno zastÄ™pować wczeÅ›niej okreÅ›lonych celów wskaznikami, a zatem mierniki dostarczajÄ… materiaÅ‚u liczbowego do oceny (interpretacji). Poleżenie nacisku na osiÄ…gniÄ™cie zakÅ‚adanego poziomu miernika, a nie na realizacjÄ™ celu prowadzi do znieksztaÅ‚cenia celu i poziomu ryzyka zwiÄ…zanego z jego realizacjÄ…. 12. W budżetowaniu zadaniowym planowanie nie może być tylko zdecentralizowane, gdyż ważne jest też planowanie scentralizowane i wiążąca siÄ™ z nim rola koordynatora, który okreÅ›la priorytety dziaÅ‚ania i czuwa nad ich realizacjÄ…. Dlatego też budżet zadaniowy winien być wprowadzany etapowo (od pilotażu wybranych zadaÅ„ po caÅ‚y budżet). Warunki funkcjonowania budżetu zadaniowego 6/6 13. Konieczność wprowadzenia audytu jakoÅ›ciowego i ksztaÅ‚cenia ekspertów efektywnoÅ›ciowych, którzy okreÅ›lÄ… jasne standardy dla mierników zadaÅ„ (ocena jakoÅ›ci tych wskazników). 14. Mierniki zadaÅ„ majÄ… sÅ‚użyć ocenie realizacji zadania, a wiÄ™c przede wszystkim ocenie dostarczanego produktu, jako wyniku realizowanego zadania publicznego (nakÅ‚ady/efekty). Ważne jest przy tym Å›cisÅ‚e okreÅ›lenie procedur ograniczenia lub likwidacji zadaÅ„, które nie sÄ… realizowane w oparciu o zasady: gospodarnoÅ›ci, efektywnoÅ›ci i skutecznoÅ›ci. 15. Budżet zadaniowy winien być powiÄ…zany z planowaniem wieloletnim (minimum 4-letnim).