renesans055aangelsa

Temat: Ideał szlachcica i ziemianina w "Żywocie człowieka poczciwego" M.
Reja.

Żywot ..." nie jest samodzielnym utworem. Stanowi część "Zwierciadła". W
"Żywocie..." Rej zawarł swoje rozważania o życiu szlachcica od narodzin aż do
śmierci. Zastanawia się nad edukacją i wychowaniem dzieci szlacheckich, nad
późniejszymi obowiązkami dorosłego szlachcica oraz jego starością. Mówiąc o
edukacji, lekceważył wartość przedmiotów szkolnych, takich jak gramatyka,
logika, arytmetyka, retoryka, astronomia itp.
Bardziej od nauki Rej ceni dobre wychowanie, umiejętności praktyczne oraz
rzemiosła (fechtunek, snycerstwo, złotnictwo, a także taniec i śpiew). Ceni
sprawiedliwość, stałość, roztropność, stateczność, rozwagę. Przez prawdziwe
szlachectwo Rej rozumie szlachetne, przykładne życie, odrzuca zaś dziedziczenie
po przodkach tytułów szlacheckich bez własnych zasług. Za wielką wadę szlachty
Rej uznaje pychę prowadzącą często człowieka na manowce, będącą źródłem niecnych
czynów.
Rej był rozmiłowany w życiu i pracy na wsi, toteż dokładnie opisywał zajęcia
ziemianina w różnych porach roku, przynoszące wiele pożytku, a także dające
satysfakcję. Zalecał uprawiać wokół domu sady owocowe i ogrody warzywne, by
niczego przez cały rok nie zabrakło rodzinie gospodarza. O ogromnym zamiłowaniu
autora do pracy na wsi świadczą liczne zdrobnienia nazw owoców i warzyw oraz
innych płodów rolnych: wineczko, ogóreczki, majoranik, orzeszki, śliweczki,
syrczki itp.
Zimą Rej radzi odpoczywać w miłym towarzystwie przyjaciół i rodziny, zaleca
zabawy, polowania, łowienie ryb, co przynosi pożytek i daje przyjemność. Dbający
o fortunę pisarz zaleca w wolnym, zimowym czasie zająć się handlem zbożem,
kupować je taniej i sprzedawać drożej w innych okolicach.
Stosunek Reja do spraw publicznych oraz służby ojczyźnie był specyficzny. Choć
cenił wartość służby wojskowej w życiu młodego szlachcica, to upatrywał w tym
głównie kształtowanie jego charakteru, a nie służbę ojczyźnie. Podobnie myślał o
urzędach publicznych nie ceniąc ich zbytnio. Najwyżej cenił urząd posła
ziemskiego, ale tylko dlatego, że może on pilnować przywilejów szlacheckich.
Ideał szlachcica-ziemianina przedstawiony przez Reja nie jest pozbawiony wad,
ponieważ oprócz wiedzy praktycznej przedstawiciel tego wysokiego stanu
społecznego powinien posiadać też gruntowne wykształcenie. Nie wzbudza także
sympatii stosunek szlachcica do obowiązku służenia ojczyźnie.