ARKUSZ SPRAWDZAJĄCY VII CHEMIA ORGANICZNA Zakres podstawowy Czas rozwiązania 90 minut Maksymalna liczba punktów 70 punktów Informacje: 1. Przy każdym zadaniu podana jest maksymalna liczba punktów, którą można uzyskać za jego poprawne roz- wiązanie. 2. Należy uważnie przeczytać treSć zadania i wykonać wszystkie polecenia w nim zawarte. 3. Równania reakcji powinny być pełne i uzgodnione. 4. W rozwiązaniach zadań obliczeniowych należy przedstawić tok rozumowania prowadzący do końcowego wyni- ku oraz pamiętać o jednostkach. 5. Masy molowe substancji należy przyjąć z dokładnoScią do 1 g/mol, z wyjątkiem substancji zawierających chlor. Masę molową chloru należy przyjąć za równą MCl = 35,5 g/mol. 6. Wyniki końcowe należy podawać z dokładnoScią okreSloną w temacie zadania. 7. Podczas rozwiązywania zadań można korzystać z układu okresowego, tabeli elektroujemnoSci, kalkulatora. www.wsip.com.pl 1 ZADANIE 1. (4,5 punkta) Podaj wzory i nazwy produktów monochlorowania 2,4-dimetylopentanu. ZADANIE 2. (5 punktów) Napisz odpowiednie równania reakcji, przedstawiające metody otrzymywania następujących związków:
1,1-dibromoetanu (2 etapy)
1,2-dichloroetanu (2etapy)
etanalu (1 etap) mając do dyspozycji acetylen i dowolne odczynniki nieorganiczne. ZADANIE 3. (6,5 punkta) Dany jest schemat reakcji: Napisz równania reakcji przedstawionych na powyższym schemacie i podaj nazwy związków X, Y, Z, T. 2 Równania reakcji: 1. 2. 3. 4. 5. Nazwy związków: X ................................................................................. Z ........................................................................... Y ................................................................................. T ........................................................................... ZADANIE 4. (2,5 punkta) Który z wymienionych związków reaguje z sodem? Napisz równanie odpowiedniej reakcji i podaj nazwę produktu:
heksan propan-1-ol
toluen butan-2-on Z sodem reaguje ......................................................................................................................................................... Równanie reakcji: Nazwa produktu ......................................................................................................................................................... ZADANIE 5. (2 punkty) Poniżej podano wzór pewnego związku. Podaj jego nazwę systematyczną oraz nazwy oznaczonych grup funkcyjnych. 1. Grupa .................................................................................................................................................................... 2. Grupa .................................................................................................................................................................... 3. Grupa .................................................................................................................................................................... Nazwa związku: ......................................................................................................................................................... www.wsip.com.pl 3 ZADANIE 6. (4 punkty) Uzupełnij poniższe schematy reakcji, podając w miejsce kropek wzory półstrukturalne związków organicznych. ZADANIE 7. (4 punkty) Podaj wzory półstrukturalne, nazwy oraz rzędowoSć alkoholi, z których po ich utlenieniu otrzymano : A. 3-metylopentan-2-on B. 4-metylopentanal AB Wzór Nazwa RzędowoSć ZADANIE 8. (3 punkty) Narysuj wzór półstrukturalny kwasu 2-amino-3-metylobutanowego (waliny), a następnie napisz równania reakcji tego kwasu z: I. zasadą sodową II. kwasem solnym Wzór: Równania reakcji: I II 4 ZADANIE 9. (2 punktów) Jakie typy reakcji organicznych przedstawiają poniższe równania? ZADANIE 10. (3,5 punkta) Narysuj wzór półstrukturalny metanianu potasu (mrówczanu potasu), a następnie podaj trzy równania reakcji ilu- strujące sposoby otrzymywania tej soli. Wzór: Równania reakcji: 1. 2. 3. www.wsip.com.pl 5 ZADANIE 11. (5 punktów) Podaj wzory półstrukturalne alaniny (kwas 2-aminopropanowy) i glicyny (kwas aminoetanowy), a następnie nary- suj wzór półstrukturalny oraz podaj nazwę tripeptydu o następującej sekwencji aminokwasów: Ala-Gly-Ala. Wzory aminokwasów: Wzór tripeptydu: Nazwa tripeptydu: ...................................................................................................................................................... ZADANIE 12. (6 punktów) Aldehydy i ketony mają taki sam wzór ogólny CnH2nO. Oblicz wzór sumaryczny aldehydu i ketonu o masie cząste- czkowej 58 u. Narysuj ich wzory półstrukturalne i podaj ich nazwy. Obliczenia: Wzór sumaryczny: .................................................................................................................................................... Aldehyd Keton Wzór Nazwa ZADANIE 13. (3 punkty) Który ze związków: aldehyd czy keton ulega próbie Tollensa i próbie Trommera? Wiedząc, że wzór sumaryczny tego związku to C3H6O, napisz jego wzór półstrukturalny, a następnie napisz równania reakcji zachodzących pod- czas wyżej wymienionych prób. 6 Wzór wybranego związku: Równania reakcji: Próba Trommera: Próba Tollensa: ZADANIE 14. (2,5 punkta) Aminy to związki organiczne o charakterze zasadowym. Podaj wzór półstrukturalny etyloaminy oraz wykaż jej charakter zasadowy, pisząc reakcje etyloaminy z wodą i kwasem solnym. Wzór etyloaminy: Równania reakcji: I II ZADANIE 15. (3 punkty) Uzupełnij schemat poniższej reakcji podając wzór półstrukturalny drugiego produktu. Uzupełnij zdania: A. Brakujący produkt reakcji jest głównym składnikiem ............................................................................................ B. Podana reakcja nosi nazwę .................................................................................................................................... www.wsip.com.pl 7 ZADANIE 16. (9 punktów) Kwasy i estry mają ten sam wzór ogólny CnH2nO2. Podaj wzory półstrukturalne i nazwy dwóch kwasów i czterech estrów o wzorze sumarycznym C4H8O2. WZÓR NAZWA Kwasy Estry ZADANIE 17. (2 punkty) Napisz sumaryczne równanie procesu fermentacji alkoholowej. 8 ZADANIE 18. (4 punkty) Podaj wzór półstrukturalny oraz sumaryczny 4-aminofenolu i oblicz jego skład procentowy. Wzór półstrukturalny: Wzór sumaryczny: ..................................................................................................................................................... Obliczenia: www.wsip.com.pl 9 BRUDNOPIS 10