tchewan), zobaczy" zdj´cie w ubieg"o- ANTROPOLOGIA rocznym doniesieniu prasowym o tym odkryciu, od razu zwróci" uwag´ na roz- W SKRÓCIE Na neandertalskÄ… nut´ staw otworów. Odleg"oĘç mi´dzy dru- gim a trzecim otworem by"a dwukrotnie Czy praludzie grali muzyk´ opartÄ… Kronika marsjaÅ‚ska wi´ksza niÅ» mi´dzy trzecim a czwartym. na dzisiejszych gamach? Pathfinder i jego minipojazd Sojourner Zdaniem Finka wskazywa"o to, Å»e flet wciÄ…Å» przynoszÄ… nowe informacje móg" wydawaç tony i pó"tony, podsta- o ska"ach Czerwonej Planety. ulie Andrews rozs"awi"a gam´ do-re- wowe elementy skali diatonicznej, jakÄ… Wystrzelone w 1975 roku sondy Viking -mi, zr´cznie uczÄ…c jej swych niesfor- jest gama do-re-mi (w skali tej oktawa dostarczy"y doĘç J ograniczone dane, nych podopiecznych (mowa o filmie sk"ada si´ z pi´ciu tonów i dwóch pó"to- gdyÅ» wi´kszoĘç ska" The Sound of Music Brzmienie muzyki nów przyp. t"um.). Nuty sÄ… nieodpar- otaczajÄ…cych ich przyp. t"um.), ale poj´tniejszymi ucznia- cie diatoniczne pisze Fink w swej lÄ…dowiska wyglÄ…da"a mi mogliby si´ okazaç neandertalczycy. analizie (dost´pnej w Internecie pod ad- podobnie. Pathfinder natomiast wylÄ…dowa" Jak wynika z niedawnej analizy znalezi- resem: http://www.webster.sk.ca/green- na obszarze ska, które jest byç moÅ»e najstarszym zna- wich/fl-compl.htm). Twierdzi teÅ», iÅ» po- niegdysiejszego zalewu. nym instrumentem muzycznym przy- wszechnoĘç tej skali wĘród rozmaitych Naukowcy sÄ…dzÄ…, pominajÄ…cym flet, tj. kawa"ka koĘci kultur pozwala przypuszczaç, Å»e na ca- Å»e dawno temu woda przynios"a tam odkrytego w neandertalskim obozowi- "ym flecie moÅ»na by"o wygraç pe"nÄ… ga- z daleka ska"y sku juÅ» ponad 43 tys. lat temu podnó- m´. SÄ…dzi wi´c, Å»e pierwotnie flet mia" róŻnych rodzajów. Å»e Po"udniowych Alp Wapiennych na co najmniej szeĘç otworów i oko"o 37 cm Najnowsze dane terenie S"owenii mog"o rozbrzmiewaç d"ugoĘci. uzyskane na podstawie muzykÄ… opartÄ… na tej samej gamie. Nie wszyscy podzielajÄ… poglÄ…d Fin- badaÅ‚ Pryszczatego Bolka i nieco Flet zosta" odkryty w roku 1995 ka. Etnomuzykolog T. Temple Tuttle wi´kszego niÅ» on przez paleontologa ze S"oweÅ‚skiej Aka- z Cleveland State University zwraca kamienia nazwanego demii Nauk, Ivana Turka, kierujÄ…cego uwag´ na fakt, Å»e do zaobserwowanych Misiem Yogi wykopaliskami w jaskini Divje Babe I odst´pów mi´dzy otworami pasuje wskazujÄ…, Å»e mia"y one ca"kowicie odmiennÄ… histori´. Analiza kolejnych w pó"nocno-zachodniej S"owenii. Frag- wiele skal wywodzÄ…cych si´ z tego ska", jak Scooby Doo, powinna ujawniç ment koĘci udowej niedÄ™wiedzia jaski- wzorca , i podaje system uÅ»ywany dalsze szczegó"y na temat historii Marsa. niowego znaleziony w pobliÅ»u pradaw- przez Indian z po"udnia Stanów Zjed- Obrazy i najnowsze informacje moÅ»na nego paleniska i narz´dzi mustierskich noczonych jako bardziej prawdopodob- znaleÄ™ç pod adresem http://www.jpl.nasa.gov/mpfmir (typowych dla ówczesnych neandertal- ny odpowiednik. czyków) ma dwa kompletne okrÄ…g"e Inni zastanawiajÄ… si´, czy ten kawa- otwory i pozosta"oĘci przypuszczalnych "ek koĘci w ogóle jest fletem. Otwory Umieszczenie seaborga na miejscu dwóch dalszych. Owe otwory w koĘci mog"y powstaç w wyniku gryzienia ko- Okaza"o si´, Å»e niektóre z ci´Å»kich pierwiastków nie"atwo jest umieĘciç liczÄ…cej sobie od 43 do 82 tys. lat sÄ… Ęci przez mi´soÅ»erców. Blackwell twier- w uk"adzie okresowym. Nie wystarczy równo zaokrÄ…glone i rozmieszczone dzi, Å»e na mikrofotografiach nie widaç policzyç elektrony. Relatywistyczne w odst´pach w sam raz dla ludzkich Å»adnych Ęladów ogryzania, ale inni ba- efekty oddzia"ywaÅ‚ mi´dzy nimi palców twierdzi geolog Bonnie Black- dacze chcÄ… si´ o tym przekonaç osobi- powodujÄ…, Å»e niedawno odkryty rutherford, który ma 104 elektrony, well z Queens College, cz"onek zespo- Ęcie. Nie widzia"em go przyznaje zachowuje si´ w nieoczekiwany sposób. "u wykopaliskowego. Randall K. White, antropolog z New Matthias Schädel i jego wspó"pracownicy Kiedy Bob Fink, muzykolog z Saska- York University ale w przypadku tego z GSI w Darmstadtcie w Niemczech toon (w kanadyjskiej prowincji Saska- rodzaju obiektów z okresu kultury mu- wykazali równieÅ» ostatnio, Å»e 106-elektronowy seaborg przypomina w gruncie rzeczy lÅ»ejsze pierwiastki z VI grupy, takie jak molibden i wolfram. Dotyk DNA SpecjaliĘci sÄ…dowi udowodnili ostatnio, Å»e odciski palców DNA moÅ»na pobraç... z odcisków palców. Nie potrzeba krwi, w"osów ani koĘci. Roland A. H. van Oorschot i Maxwell K. Jones z Victoria Forensic Science Center po prostu pobrali wymazy z rÄ…czek teczek, piór i s"uchawek telefonicznych, których dotyka"y wybrane osoby. W kaÅ»dym przypadku znaleziono DNA odpowiadajÄ…ce DNA uÅ»ytkownika. Czy to dowód, Å»e on jest winny? Na przedmiotach dotykanych przez róŻne osoby znajduje si´ wiele profili i nie zawsze ten, który przewaÅ»a iloĘciowo, ma istotne znaczenie. Co wi´cej, nawet uĘcisk d"oni moÅ»e wystarczyç do przekazania wiele mówiÄ…cego DNA. NEANDERTALSKI FLET zrekonstruowany na podstawie zachowanego fragmentu CiÄ…g dalszy na stronie 14 niedÄ™wiedziej koĘci móg" wygraç do-re-mi. 12 ÂWIAT NAUKI Listopad 1997 NASA Za zgodÄ… BONNIE BLACKWELL; PORTIA ROLLINGS (rysunek)