Przykłady programów regionalnych
rozwoju zrównoważonego w
gminach i powiatach oraz edukacji
środowiskowej.
Wykonał: Piotr Borowski
Ochrona Åšrodowiska
Zrównoważony rozwój  doktryna ekonomii, zakładająca jakość
życia na poziomie na jaki pozwala obecny rozwój cywilizacyjny.
Ideę zrównoważonego streszcza pierwsze zdanie raportu WCED z
1987 r.  "Nasza Wspólna Przyszłość": Na obecnym poziomie
cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, to jest taki
rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być
zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich
zaspokojenie.
Zrównoważony rozwój to proces zmian społecznych,
gospodarczych i środowiskowych, który zapewnia
równowagę pomiędzy zyskami i kosztami rozwoju i to w
perspektywie przyszłych pokoleń, czyli jest
 odzwierciedleniem polityki i strategii ciągłego rozwoju
gospodarczego i społecznego bez szkody dla środowiska i
zasobów naturalnych, od których jakości zależy
kontynuowanie działalności człowieka i dalszy rozwój
(Lokalna Agenda 2001). Elementem tak rozumianego
zrównoważonego rozwoju musi być spójność społeczna.
 pojęcie  potrzeb , w szczególności podstawowych potrzeb
najbiedniejszych na świecie, którym należy nadać najwyższy
priorytet;
pojęcie ograniczeń, narzuconych zdolności środowiska do
zaspokojenia potrzeb obecnych i przyszłych przez stan techniki i
organizacji społecznej.
W Polsce zasada zrównoważonego rozwoju zyskała
rangę konstytucyjną  została zapisana w art.
5 konstytucji RP, a definicja zrównoważonego
rozwoju znalazła się w ustawie Prawo ochrony
środowiska
Powiat radomski
 Powierzchnia Powiatu Radomskiego wynosi 1530 km2, w tym
użytki rolne - 55,5%, lasy
I grunty leśne - 25,6%, natomiast pozostałe grunty stanowią
18,9% ogólnej jego powierzchni.
Minusy
Plusy
-bezrobocie -duża ilość mieszkańców
-zły stan dróg -młode społeczeństwo
-brak przemysłu -dobrze rozwinięta komunikacja autobusowa
-słaba systemowa pomoc państwa w -relatywnie niskie zadłużenie
rolnictwie
-walory przyrodnicze (Kozienicki Park
-niski poziom opieki medycznej Krajobrazowy, obszary Natura 2000 
Ostoja Kozienicka i Pakosław)
-duże dysproporcje rozwoju aglomeracji
warszawskiej i powiatu radomskiego -Drogi dla rowerów, szlaki turystyczne i ścieżki
edukacyjne
-słabe tempo rekultywacji w gminach
Wierzbica i Pionki - relatywnie duży wskaz
nik lesistości Powiatu
- 24,2%, przy średniej dla województwa
-mała ilość oczyszczalni
mazowieckiego - 22%
-azbest w pokryciach dachowych
 Zgodnie z Załącznikiem Nr 1 do uchwały Nr 192/XIX/2008 Rady
Powiatu w Radomiu z dnia 19 maja 2008 roku uchwalona
została   Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu
radomskiego do 2020 roku (wraz z wieloletnim planem
inwestycyjnym i prognozą budżetu na lata 2008-2015. 
Cele strategiczne
1. Wzrost konkurencyjności gospodarki, zatrudnienia i przedsiębiorczości mieszkańców (Współpraca z
gminami w zakresie rozbudowy infrastruktury wodno-ściekowej, modernizacja dróg, usprawnienie
gospodarki odpadami, usuwanie azbestu, ochrona cennych terenów przyrodniczych przed zabudową,
poprawa efektywności rolnictwa poprzez dopłaty, szkolenia dla rolników, tworzenie systemu informacji dla
rolników, upowszechnienie rolnictwa ekologicznego, promowanie rolnictwa w kulturze, promocja
przedsiębiorczości, wspieranie turystyki i agroturystyki, wspieranie organizacji pozarządowych)
2. Rozwój usług społecznych oraz tworzenie społeczeństwa obywatelskiego i informacyjnego (zwiększenie
poziomu w szkołach, dostosowanie bazy edukacyjnej i sportowej, rozwój nauczania języków, promocja
edukacji pozaszkolnej, rozwój infrastruktury ochrony zdrowia, poprawa dostępności do opieki medycznej,
wspieranie wolontariatów, likwidacja barier architektonicznych dla niepełnosprawnych, promowanie
rodzinnych form opieki, aktywizacja niepełnosprawnych, poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku
publicznego, tworzenie giełdy inicjatyw, edukacja ekologiczna, upowszechnianie rzetelnej wiedzy o stanie
środowiska, kształtowanie proekologicznych postaw., informatyzacja powiatu)
Realizacja planów
" Rolnictwo: wzrasta znaczenie gospodarstw towarowych. Produkuje się mleko, uprawiane jest zboże, rośliny
pastewne oraz prowadzona jest hodowla trzody chlewnej. Uprawa papryki w okolicach Przytyka i
Zakrzewa. To swoiste  paprykowe zagłębie Polski, skąd pochodzi 80 proc. krajowej produkcji tego
warzywa (Ogólnopolskie Targi Papryki). Sukcesywnie wzrasta powierzchnia upraw roślin oleistych i roślin
wykorzystywanych na biopaliwa oraz do celów energetycznych. Wzrost produkcji wołowiny. Powstanie 48
gospodarstw ekologicznych
" Ochrona środowiska: dbanie o 13 rezerwatów przyrody, Kozienicki Park Krajobrazowy, Obszar
Chronionego Krajobrazu Iłża-Makowiec, 207 pomników przyrody, 77 użytków ekologicznych.
Udoskonalenie przetwarzania odpadów.
" Rynek pracy: wzrost liczby ofert pracy dla robotnika gospodarczych, sprzedawców, robotników
budowlanych, pracowników biurowych (zawód szkolny: Technik prac biurowych) oraz pracowników
ochrony fizycznej bez licencji.
" Służba zdrowia: w szpitalach na terenie powiatu zakupiono nowoczesne aparaty RTG, uruchomienie nocnej
i świątecznej opieki medycznej.
 Kozienicki Park Krajobrazowy Targi Papryki
Gmina Pionki
Gmina Pionki jest drugą pod względem
wielkości gminą powiatu radomskiego.
Jej powierzchnia stanowi 15,1%
powierzchni powiatu.
" gmina Pionki ma obszar 230,82 km², w
tym:
" użytki rolne: 33%
" użytki leśne: 62%
Gminę zamieszkuje około 9900 osób
Plusy
" Położenie gminy wokół miasta Pionki.
" Dogodne warunki do rozwoju turystyki i rekreacji.
" Dobre połączenie kolejowe.
" Wysoka lesistość i zasobność w drewno.
" Możliwość rozwoju przemysłu drzewnego.
" Tania siła robocza.
" Przychylność władz do rozwoju przedsiębiorczości.
" Wzrost liczby drobnych podmiotów gospodarczych.
" Czyste, nie zdegradowane środowisko naturalne. Walory przyrodniczo-krajobrazowe Puszczy Kozienickiej:
" Aktywne działania poświęcone ekologii:
" Istniejące oczyszczalnie ścieków.
" Zwodociągowanie terenu całej gminy.
" Korzystna struktura demograficzna ludności gminy (duży wskaz
nik ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym).
" Wyznaczone tereny pod zabudowÄ™ jednorodzinnÄ… niezwiÄ…zanÄ… z rolnictwem.
" Wystarczająca liczba nauczycieli i szkół podstawowych.
" Dogodne powiązania komunikacyjne (droga wojewódzka 737 i kolejowa).
" Całkowite zwodociągowanie terenu gminy.
" Wystarczająca wydajność stacji uzdatniania wody.
" Dobry dostęp do sieci elektroenergetycznych i duże rezerwy mocy.
" Dobrze rozwinięta sieć telekomunikacyjna.
" Duże inwestycje w budowę sieci kanalizacyjnej.
Minusy
" Ograniczenie inwestycji przez obecność terenów prawnie chronionych.
" Przewaga gleb klasy V i VI cechujących się niską przydatnością do produkcji rolniczej.
" Rozdrobnienie gruntów  dominacja gospodarstw o powierzchni poniżej 5 ha.
" Brak specjalizacji w produkcji rolniczej.
" Niska rentowność produkcji rolniczej.
" Małe zainteresowanie produkcją rolniczą metodami ekologicznymi.
" Brak zainteresowania inwestorów
z zewnÄ…trz.
" Mała ilość terenów przeznaczonych pod inwestycje
" Wysoki poziom bezrobocia.
" Ubożenie społeczeństwa (stagnacja, frustracja, patologie).
" Nagminne zjawisko emigracji zarobkowej.
" Przestarzały sprzęt jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych.
" Niskie wskaz
niki liczby personelu medycznego.
" Niewystarczające środki finansowe Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
" Zły stan techniczny niektórych placówek szkolnych.
" Brak obiektów sportowych.
" Mało nowych miejsc pracy,
" Problem z zagospodarowaniem wolnej siły roboczej,
" Niskie kwalifikacje zawodowe ludności
" Brak własnej bazy lokalowej placówek kultury
" Zły stan techniczny mostów.
" Konieczność rozbudowy sieci kanalizacyjnej i gazowej.
" ZÅ‚y stan techniczny stacji transformatorowych i linii napowietrznych.
" Miejscowy brak oświetlenia drogowego.
" Brak chodników.
" Brak parkingów dla pojazdów przewożących niebezpieczne substancje.
Zagrożenia dla gminy
-Konkurencja ze strony rolnictwa zachodnioeuropejskiego
-Sezonowość w turystyce
-Ubożenie społeczeństwa (stagnacja, frustracje, patologie)
-Niepewny i niestabilny system prawny
-Ograniczenia prawne w zakresie inwestycji
-Brak stabilnej polityki państwa
-Niestabilna polityka podatkowa i prawna
-Niebezpieczeństwo niepełnego wykorzystania szans, jakie dają środki UE
-Duże koszty budownictwa mieszkalnego
-Duża niepewność działania wynikająca z wielu zmian gospodarczych, społecznych i
politycznych
-Niewystarczające środki przekazywane z budżetu państwa na zadania własne lub
dodatkowo zlecone gminie na podstawie wprowadzonych aktów prawnych
-Ubożenie społeczeństwa (stagnacja, frustracje)
-Migracja osób wykształconych i fachowców za granicę.
Kierunki zrównoważonego rozwoju
gminy (konieczność zrealizowania do
2020roku)
" Wzrost jakości życia mieszkańców (rozbudowanie infrastruktury technicznej  rozbudowa sieci
kanalizacyjnej, zmiana systemu ogrzewania z węglowego na ekologiczne, polepszenie opieki
medycznej, bezpieczeństwa, rozwój kultury, poziomu edukacji, rozwój placówek szkolnych,
szkolenia zawodowe dla mieszkańców
" Ochrona środowiska naturalnego (ochrona potencjału turystycznego, kompleksów leśnych,
rezerwatów, oczek wodnych, pozyskiwanie funduszy europejskich i z budżetu państwa lub
województwa na ochronę środowiska)
" Rozwój turystyki, agroturystyki i rekreacji (bliskość gminy z Kozienickim Parkiem Krajobrazowym,
obozy przetrwania, kolonie, rozwój szlaków turystycznych, ułatwianie powstawania gospodarstw
agroturystycznych, tworzenie bazy kempingowej.)
" Rozwój rolnictwa (Warunki dla rozwoju rolnictwa w gminie nie są zbyt korzystne. W przeważającej
części oparte jest ono na drobnych gospodarstwach ze słabą specjalizacją, dlatego wymaga
znalezienia kierunków upraw i hodowli oraz przetwórstwa rolno - spożywczego, zapewniających
opłacalność produkcji i mogących stanowić podstawy utrzymania rodziny. Szansą dla rozwoju
produkcji rolnej jest czyste, nie skażone środowisko, które jest największym atutem dla produktów
rolnych z terenu Gminy Pionki. Dlatego rolnicy powinni przestawiać swoją działalność na
produkowanie żywności ekologicznej, tworzenie gospodarstw rolnych specjalistycznych o
jednokierunkowej produkcji oraz zawiÄ…zywanie grup producenckich. )
" Rozwój przedsiębiorczości (powstawanie nowych przedsiębiorstw, propagowanie
przedsiębiorczości, ulgi dla rozpoczynających działalność)
Realizacja planów
-rozrost sieci telekomunikacyjnej i internetowej
-zwiększenie powierzchni terenów inwestycyjnych (kompleks gruntów budowlanych o
pow. 11,72 ha. Teren przeznaczony jest pod budownictwo mieszkalne i usługowe.
IstniejÄ…ca infrastruktura to: woda, gaz, energia.)
-całkowite zwodociągowanie gminy
-rozbudowa kanalizacji
-zwiększenie liczby domostw z dostępem do gazu
-przebudowa drogi (koszt 100.959,02 zł)
-budowa kompleksu sportowego
 Budowa dróg
Rozrost kanalizacji
Kompleks sportowy
Sieć telefoniczna
Edukacja środowiskowa
Edukacja środowiskowa polega na popularyzacji wiedzy z zakresu funkcjonowania
współczesnych systemów społecznych, ekonomicznych, prawnych, a także o wpływie,
korzyściach i zagrożeniach rozwoju technologicznego i cywilizacyjnego. A także
przejawia się w pobudzaniu społeczności lokalnych do rozwoju, aktywności społecznej,
działania dla dobra wspólnego
Podstawowymi drogami komunikacji i upowszechniania wiedzy ekologicznej sÄ…:
-Prasa, materiały reklamowe, ulotki, plakaty informacyjne, foldery promocyjne
-Internet, fora zainteresowań, edukacyjne programy komputerowe
-Audycje radiowe i telewizyjne
-Zielone szkoły, wycieczki przyrodnicze, rajdy terenowe
-Konkursy plastyczne, fotograficzne, sportowe z elementami edukacyjnymi
-Terenowe warsztaty ekologiczne i przyrodnicze
-Warsztaty artystyczno  ekologiczne w szkołach
-Wystawy edukacyjne
-Projekty edukacyjne dla szkół
-Szkolenia, warsztaty dla miejscowej ludności
-Festiwale, festyny, pokazy i imprezy uliczne o charakterze proekologicznym
Edukacja środowiskowa na przykładzie
gminy Trzebinia:
-warsztaty dla gimnazjalistów
-Dzień Ziemi
-SprzÄ…tanie Åšwiata
-wykłady nt.  Pszczoła w ochronie środowiska
-jarmarki sztuki
-działania sportowe
gminy Chęciny:
- konkursy plastyczne
- targi ekologiczne,
- zajęcia terenowe
- akcje  Nie wypalaj traw ,  Sprzątanie świata ,  Sprzątanie
gminy ,  Obchody Dni Ziemi .
-Liga Ochrony Przyrody,
powiatu radomskiego:
-Ogniska Wychowawcze
-biegi przełajowe, rajdy piesze, rowerowe, pojedynki sportowe
-edukacja ekologiczna ( sprzątanie świata, dni Ziemi)
Bibliografia
- www.bip.gmina-pionki.pl
- www.radompowiat.pl
- www.radom.pl
- www.wikipedia.org
- www.trzebinia.pl
- http://www.biuletyn.net/nt-
bin/start.asp?podmiot=checiny/