Fragment książki Dieta niskowęglowodanowa. Lutz Atkins Kwaśniewski. Fakty i mity ajbardziej skoncentro- nektar, czyli głównie cukier, na tłuszcz, nak nie jest. Choroby cywilizacji poja- wanym zródłem ener- a potem kropelka tłuszczu ,,wlewa się wiły się u Eskimosów od niedawna, kie- gii, użytkowanym przez do mitochondrium (miejsce całkowite- dy zaczęli jeść mąkę i cukier. Zaskoczeni większość tkanek i na- go spalania substancji energetycznych naukowcy zaczęli na siłę doszukiwać się rządów, jest tłuszcz. Nie w komórce), powodując, że skrzydło w oryginalnej diecie tego ludu składni- N wydaje mi się, by jego umiarkowana pracuje z ogromną częstotliwością, do ków chroniących jakoby organizm przed (a może nawet wysoka) zawartość 100 razy na sekundę. Ptaki siewki z kolei zmianami degeneracyjnymi. Są to głów- w organizmie wiązała się nieuchron- potrafią przelatywać ogromne odległo- nie wielonienasycone kwasy tłuszczowe nie z chorobami i skróceniem życia. ści, żywiąc się tylko własnym tłuszczem. o długich łańcuchach. Czy organizm odkładałby go przez Przed odlotem ,,tyją o 40-60%, a po- Ponieważ na bieżąco śledzę wyni- tyle milionów lat, gdyby był szkodliwy? tem jednym ciągiem lecą nad oceanem ki badań w tej dziedzinie, mogę Pań- Mógłby przecież odkładać białka czy 6 tys. km. Organizm ,,wie co robi , sto- stwu powiedzieć, że są one na razie tak węglowodany, albo jeszcze jakieś inne sując tłuszcz jako główne paliwo u tych sprzeczne między sobą, jak telewizyj- wymyślne paliwo, gdyby dawało więk- ptaków: jest on najlżejszy i najbogatszy ne dyskusje przedstawicieli różnych sze szanse przeżycia. Ewolucja wybra- w energię (9 kcal/g, podczas gdy wę- ugrupowań politycznych, albo po pro- ła jednak rozwiązanie ,,tłuszczowe . Mu- glowodany i białka tylko po 4 kcal/g) stu męża z żoną na temat wychowa- siało być nie najgorsze, skoro przetrwali- i nie wiąże wody, w odróżnieniu od biał- nia dzieci. Tymczasem dobry stan zdro- śmy do dziś, i jeśli nastąpi kiedyś zagłada ka i węglowodanów. Ze względu na obfi- wia dawnych, ,,prawdziwych Eskimo- życia na ziemi, to raczej nie z nadmiaru tość wodoru, podczas spalania wytwarza sów można dużo łatwiej wytłumaczyć, ,,oleju w głowie . nawet całkiem pokazną ilość wody, przez zajmując się nie tym, co jedli, lecz tym, Oficjalna dietetyka od pewnego cza- co kolibry i siewki nie muszą gasić pra- czego nie jedli. Nie jedli mianowicie su głosi pogląd, że tłuszcz jest szkodli- gnienia podczas długiej podróży. prawie wcale węglowodanów, i to wła- wy; zarówno ten zjedzony, jak i odło- U człowieka i dużych zwierząt spala- śnie mogłoby wyjaśniać, przynajmniej żony w organizmie. Jest to między in- nie tłuszczu jest jednak wolniejsze i bar- częściowo, brak zmian degeneracyjnych nymi pozostałość po pionierskich bada- dziej kłopotliwe, ze względu na trudno- w organizmach tych ludzi, nim cywili- niach przemiany materii, prowadzonych ści z dostawą zarówno tego paliwa, jak zacja uszczęśliwiła ich mąką i cukrem. na organizmach bakteryjnych; w świat- i tlenu do komórek docelowych (dłuż- Ta niskowęglowodanowa dieta ku lekarskim do dziś pokutuje dość po- sza droga). nie wydaje się jednak godna polece- wszechne przekonanie, że głównym pa- Zauważono też, że w społeczeń- nia, nie chroni bowiem przed staro- liwem komórki są węglowodany. Pro- stwach, które obecnie mają najwięcej za- ścią i wczesną śmiercią. Jak już pisałem, blem w tym jakiej komórki? Bakteryj- wałów, wzrosło znacznie spożycie tłusz- ,,naturalny Eskimos z trudem prze- nej lub nerwowej tak, ale mięśniowej czu. Nie zauważa się jednak, że równole- kraczał ,,sześćdziesiątkę , mimo braku tylko przy niedostatku tlenu. gle w tym samym okresie wzrosło spo- zmian o charakterze ,,cywilizacyjnym Na zdjęciu wykonanym przy pomo- życie węglowodanów, w tym cukru w organizmie. Jedną z przyczyn mogło cy mikroskopu elektronowego widzimy, i słodyczy. Ludy, które jedzą dużo biał- być nadmierne spożycie białka (rzędu że mięsień piersiowy poruszający skrzy- ka i tłuszczu, a mało węglowodanów, nie 300 g na dobę) i związane z tym chro- dło kolibra spala tłuszcz, mimo że koli- cierpią na choroby cywilizacji. Wydawa- niczne przeciążenie organizmu związ- ber żywi się nektarem kwiatowym. Jego łoby się, że dieta Eskimosów powinna kami azotu, a może nadmierne spo- organizm zatem przerabia najpierw ten być klasycznie degeneracyjna. Tak jed- życie tłuszczu (150 g)? 10 optymalnik Nie możemy też wykluczyć, że do niewyrównanej, a w efekcie do śmier- Wiemy już, że ciała ketonowe mogą skrócenia życia może się przyczyniać ci. Ratunkiem jest wtedy szybkie poda- silnie zakwasić organizm, prowadząc do ostry deficyt węglowodanów, trwają- nie insuliny oraz związków chemicznych poważnych zaburzeń w jego funkcjono- cy przez całe życie; mieszkańcy oaz dłu- o charakterze zasadowym. waniu, jednakże organizm zdrowy umie gowieczności zjadają przecież przynajm- U osoby spożywającej małą ilość wę- sobie z tym problemem poradzić, wy- niej 200 g węglowodanów dziennie. glowodanów wydzielanie insuliny jest dzielając własną insulinę, która potra- zazwyczaj tak niskie, że w ciągu doby fi nie tylko zahamować rozpad własnej Czy tłuszCz jest szKoDLiwy? rozpada się ok. 180 g ,,własnego tłusz- tkanki tłuszczowej, ale także odłożyć Głównym składnikiem tłuszczów ja- czu. pewną ilość tłuszczu zjedzonego. Istnie- dalnych są triglicerydy (tak należy mó- Miesięcznie daje to 5-6 kg i na tym ją dowody, że wydzielanie insuliny może wić); ich każda cząsteczka składa się właśnie opiera się odchudzające działa- być pobudzone nie tylko przez glukozę, z 3 cząsteczek kwasów tłuszczowych nie diety niskowęglowodanowej. Taka ale także przez niektóre aminokwasy i 1 cząsteczki glicerolu. ilość (ok. 1600 kcal) jest całkowicie wy- oraz hormony. Kwasy tłuszczowe mogą być wyko- starczająca dla osoby prowadzącej nie- Wprawdzie wiele przemawia za tym, rzystywane jako zródło energii przez zbyt ruchliwy tryb życia, jako że wraz że główną przyczyną otyłości jest naj- większość tkanek organizmu, z wyjąt- ze spożytym białkiem i węglowodanami prawdopodobniej tłuszcz powstający kiem układu nerwowego oraz krwinek, otrzymuje ona łącznie ponad 2000 kcal. z nadmiaru spożytych węglowodanów których paliwem, jak wiemy, jest gluko- Z punktu widzenia wydatków ener- (świnie tuczy się ziemniakami, a gęsi za. Glicerol z kolei może się spalać po- getycznych żaden dodatkowy tłuszcz kluskami), jednakże biochemia i fizjo- dobnie do węglowodanów, a w razie po- nie wydaje się już potrzebny. ,,Optymal- logia wskazują, że tłuszcz pokarmowy trzeby może się przetworzyć w glukozę. ny musi jednak jeść tłuszcz, bo prze- też może się odkładać w organizmie, Znamy kwasy nasycone, jednoniena- cież jedzenie tłuszczu jest jego powin- choć na pewno nie ze 100% sprawno- sycone i wielonienasycone; te ostatnie nością, a nawet rodzajem szlachectwa. ścią. O tym, że takie zjawisko napraw- przyjęto określać skrótem PUFA, pocho- Jeśli spożyje dalsze 180 g, co u ,,optymal- dę zachodzi, świadczy choćby znany od dzącym z języka angielskiego. nych jest wartością raczej skromną, jego dawna fakt, że tłuszcz, odłożony w ciele Pewne, stosunkowo niewielkie, ilo- organizm będzie musiał ,,spalić mor- zwierząt hodowlanych, stopniowo upo- ści PUFA są dla organizmu absolutnie derczą dawkę 360 g tłuszczu, czyli ponad dabnia się pod względem składu che- niezbędne; określamy je wtedy mia- 3200 kcal. Do całkowitego spalenia ta- micznego (w tym kwasów tłuszczo- nem NNKT (niezbędne nienasyco- kiej ilości tłuszczu, wraz z białkiem i wę- wych) do tłuszczu zawartego w paszy. ne kwasy tłuszczowe), jednakże ich glowodanami, potrzeba prawie 800 li- Utyć można zatem zarówno od nadmiar może być dla niego poważ- trów tlenu, podczas gdy zwykle spalamy nadmiaru spożytych węglowodanów, nym wyzwaniem. Światowa Organiza- go ok. 500 litrów (w stanie spoczynku). jak też spożytego tłuszczu! cja Zdrowia uważa obecnie, że powin- Oczywiście organizm może to zrobić, ny one stanowić 3% energii diety; dla przyśpieszając tętno i pogłębiając odde- woLne roDniKi 2000 kcal daje to 6-7 g NNKT dzien- chy, ale po co? Poruszyłem na razie tylko problem nie. Nie wiadomo, czy nie jest to ilość Taki zadyszany człowiek mógłby bu- samego nadmiaru tłuszczu, bez rozpa- przesadzona; dawniej była ona 3 razy dzić niepokój otoczenia, przypominając trywania jego składu. Tymczasem na- mniejsza. słynną lokomotywę Tuwima, zwłaszcza uka współczesna przyjmuje, że bardzo Jak wspomniałem wcześniej (w książ- we fragmencie: poważnym zagrożeniem dla organi- ce przyp. red.), wysokie spożycie jakiego- Stoi i sapie, dyszy i dmucha; żar z roz- zmu są tzw. wolne rodniki. Nie wdając kolwiek tłuszczu przy diecie niskowę- grzanego jej brzucha bucha. się w szczegółowe rozważania chemicz- glowodanowej i niskobiałkowej jest Chwilowym ratunkiem jest zatrzy- ne, wystarczy wiedzieć, że wolne rod- niekorzystne i może stanowić dodatko- manie spalania na etapie ciał ketono- niki to niezwykle łatwo reagujące czą- we zagrożenie dla zdrowia. Wiadomo, wych, które, jak wcześniej wspomniałem, steczki chemiczne, ,,rzucające się pra- że czynnikiem najbardziej hamującym są po prostu ,,niedopałkami kwasów wie na wszystko, co znajdą w swym za- rozpad tkanki tłuszczowej jest insuli- tłuszczowych, ale jest to tylko odkłada- sięgu. Takim wolnym rodnikiem jest na na. U osób z cukrzycą typu I, kiedy to nie problemu na nieco pózniej, bo z cia- przykład tlen atomowy, uwalniający się występuje ostry deficyt insuliny, tkanka łami ketonowymi też trzeba coś w koń- z wody utlenionej. Potrafi on szybko za- tłuszczowa rozpada się tak gwałtownie, cu zrobić. Pewną ilość można wydalić bić bakterie bądz utlenić włosy ,,do że kwasy tłuszczowe oraz ich ,,niedopał- z moczem, ale większość trzeba ,,dopa- białości , czego na szczęście nie potra- ki , ciała ketonowe, dosłownie ,,zalewają lić do końca, czyli ,,syndrom lokomoty- fi uczynić zwyczajny tlen cząsteczkowy, organizm, co prowadzi do tzw. kwasicy wy daje się tylko nieco złagodzić. którego w powietrzu mamy przecież optymalnik 11 aż 20%. Możemy sobie tylko wyobrazić, ne kwasy tłuszczowe (posiadające przy- Zdrowy organizm potrafi utrzymy- co by się stało, gdybyśmy nagle zaczęli najmniej 2 wiązania podwójne), czy- wać wolne rodniki w ryzach, produku- wdychać tlen w postaci wolnych rodni- li PUFA. Nic dziwnego, że jako skut- jąc własne przeciwutleniacze oraz ko- ków. Masakra. ki uboczne nadmiernego spożycia tych rzystając z wyżej wspomnianych natu- kwasów podaje się m.in. wybroczyny ralnych substancji ochronnych, zawar- krwawe (np. u Eskimosów), infekcje, tych w pożywieniu; do tych ostatnich Badania nad wolnymi rodnikami rozpoczęto około 50 lat temu. W mia- spowodowane spadkiem odporności, zresztą też należą przeciwutleniacze. rę postępu badań okazało się, że pro- cukrzycę, niedokrwistość, choroby no- cesy utleniania prowadzące do ich wy- wotworowe, kamicę żółciową, obniżenie nAturALne substAnCje HDL oraz niekorzystne zmiany w obrę- twarzania można uznać za uniwersalny oChronne zAwArte bie błon lipidowych (tłuszczowcowych). mechanizm powstawania wielu zmian w pożywieniu chorobowych, takich jak niedokrwie- Współczesna teoria miażdżycy Szczególne znaczenie w łagodzeniu przyjmuje, że jest ona zapoczątkowana uszkodzeń spowodowanych przez wol- nie, zwyrodnienie lub martwica tkanek. Pewna ilość wolnych rodników powsta- działaniem wolnych rodników na lipidy ne rodniki posiadają przeciwutleniacze zawarte we krwi (zwłaszcza LDL) oraz (antyoksydanty) żywieniowe. Do głów- je w organizmie zawsze, jest mu bowiem potrzebna do prawidłowego funkcjono- w ścianach naczyń krwionośnych. Wy- nych witamin antyoksydacyjnych nale- wania; wystarczy wspomnieć, że potra- soki poziom cholesterolu we krwi także żą witaminy: C, E i A oraz karotenoidy, fią one niszczyć wirusy i bakterie. Szko- przyczynia się do wytwarzania wolnych barwniki kojarzone zwykle z prowita- rodników, co wykazali polscy naukow- miną A. Oprócz nich do naturalnych dzi, jak zwykle, nadmiar. cy. Dopiero powstałe zmiany o charak- substancji ochronnych zaliczamy wita- Zebrano już wiele dowodów, że to terze zapalnym prowadzą do odkłada- miny D3, K, B6 oraz kwas foliowy. Dwa właśnie nadmierna produkcja wolnych ostatnie związki przeciwdziałają m.in. rodników jest przyczyną wielu cho- nia się w ścianach naczyń substancji rób degeneracyjnych, takich jak: niedo- białkowych i lipidowych, w tym cho- powstawaniu homocysteiny, której wy- krwienna choroba serca, zawał, nowo- lesterolu. Ten ostatni trudno zatem uwa- soki poziom jest uważany za czynnik żać za przyczynę miażdżycy. Jest on ra- ryzyka w niedokrwiennej chorobie ser- twory różnego rodzaju, reumatoidalne ca. Kwas foliowy ma znaczenie w profi- czej jej objawem, przyczyną zaś są wol- zapalenie stawów, cukrzyca, a co gorsza laktyce chorób układu krążenia, nowo- proces starzenia się. Coraz więcej da- ne rodniki. tworów i depresji. nych wskazuje też na udział tych ,,dra- To oczywiście tylko teoria, która nie Poza witaminami istnieje duża gru- pieżników w powstawaniu udaru mó- musi przecież być do końca prawdziwa, pa przeciwutleniaczy, które występu- zgu, zaćmy starczej, choroby Parkinso- ale przez kilkanaście ostatnich lat zebra- ją wyłącznie w roślinach. Są to głównie na i choroby Alzheimera. Do ich two- no wiele danych doświadczalnych prze- tzw. flawonoidy, zaliczane do związków mawiających za jej prawdziwością. Dzię- rzenia przyczynia się też sposób życia, chemicznych, zwanych polifenolami. Ich ki niej można wytłumaczyć wiele faktów a zwłaszcza papierosy, leki, wysokie rola w profilaktyce szeregu chorób de- spożycie alkoholu, infekcje, promienio- naukowych, których nie można było generacyjnych jest przedmiotem in- ,,dopasować do żadnej z poprzednich wanie jonizujące, światło ultrafioletowe, tensywnych badań, zwłaszcza w ostat- substancje zanieczyszczające środowi- teorii chorób degeneracyjnych. nich latach. sko i brak w pożywieniu pewnych natu- Warto zauważyć, że zarówno na- Niektóre spośród substancji ochron- ralnych substancji ochronnych. Warto do- sycone, jak i jednonienasycone kwa- nych rozpuszczają się w tłuszczach, sy tłuszczowe nie stanowią znaczące- dać, że wysiłek fizyczny i towarzyszące inne zaś w wodzie. Za główny przeciw- go zródła wolnych rodników. Zwią- mu zwiększone zapotrzebowanie na tlen utleniacz fazy tłuszczowej uważa się wi- też powodują zwiększoną produkcję re- zek miażdżycy z wysokim spożyciem taminę E, składającą się z kilku tokofe- aktywnych form tlenu. Jeśli jest to wysi- tłuszczu, obserwowany w przeszłości roli, z których najaktywniejszy pod tym łek umiarkowany, organizm potrafi so- przez niektórych badaczy, mógł wyni- względem jest alfa-tokoferol. W roztwo- kać z wysokiego spożycia PUFA i towa- bie z nimi poradzić, jeśli jest natomiast rach wodnych najważniejsza wydaje zbyt duży, dochodzi do zmian chorobo- rzyszącego mu niskiego spożycia natu- się witamina C, czyli kwas askorbino- wych w komórkach, tkankach i narzą- ralnych przeciwutleniaczy zawartych wy. Oczywiście pozostałych substan- dach. Nie przesadzajmy zatem z upra- w pożywieniu. cji ochronnych nie należy lekceważyć, Tak więc starą teorię miażdżycy, wianiem sportu i trzymajmy się raczej ponieważ bez nich nie mogłyby funk- obwiniającą spożyte tłuszcze nasy- z dala od barów tlenowych! cjonować niezwykle złożone i dlatego cone i spożyty cholesterol, odsyła się W organizmie ważnym zródłem częściowo tylko poznane mechanizmy wolnych rodników są wielonienasyco- obecnie do lamusa. ,,wymiatania wolnych rodników. 12 optymalnik Dodam, że do wszystkich tu poda- NAZWA PRODUKTU SKłAD 100 g CZęŚCI JADALNYCH nych informacji należy zachować pe- Kwasy tłuszczowe wit.E wien dystans. W piśmiennictwie spo- (g) (mg) (mg/g) tykamy wiele sprzecznych doniesień na Nasycone jednonienasycone PUFA temat roli poszczególnych przeciwutle- 27,60 46,56 5,84 niaczy w różnych chorobach. Świadczy Słonina 2,34 0,4 [35%] [57%] [8%] to dobitnie o złożoności procesów, któ- 43,55 44,48 7,56 re mają nas chronić przed tymi choro- Smalec 1,20 0,2 [!] [45%] [47%] [8%] bami. Zresztą nawet najsprawniejsze 54,72 22,41 1,16 mechanizmy ochronne mogą się okazać Masło ekstra 2,52 2,2 [!] [70%] [29%] [1%] niewydolne, jeśli ,,zalejemy organizm 52.72 30,69 5,98 wielonienasyconymi kwasami tłuszczo- łój barani brak danych [59%] [34%] [7%] wymi (PUFA), potencjalnie najbogat- 49,03 30,13 2,74 szym zródłem wolnych rodników. łój wołowy brak danych [60%] [37%] [3%] 8,70 12,60 2,11 niebezpieCzne tłuszCze Żółtko jaja 2,15 1,0 [37%] [54%] [9%] Jak już pisałem, przyjmuje się, że 13,69 7,30 0,62 główną rolę ochronną, zapobiegającą Ser Gouda tłusty 0,38 0,6 [63%] [34%] [3%] utlenianiu PUFA do wolnych rodni- 12,26 9,57 1,21 ków, spełnia tokoferol, czyli witamina E. Baranina, łopatka 0,60 0,5 [53%] [42%] [5%] Za bezpieczny, minimalny poziom wi- 7,59 10,94 1,50 taminy E przyjmuje się 0,4 mg alfa-to- Wieprzowina, łopatka 0,40 0,3[!] [38%] [55%] [7%] koferolu na 1 g PUFA, za wystarczają- 7,52 6,72 0,52 cy 0,6 mg alfa-tokoferolu. Jako daw- Wołowina, szponder 0,35 0,7 [51%] [45%] [4%] kę optymalną należy przyjąć 0,9 mg 3,23 6,44 2,93 tej witaminy na 1 g PUFA, a niektórzy Kura, tuszka 0,66 0,2[!] [26%] [51%] [23%] badacze zalecają dawkę jeszcze wyższą, 7,32 15,72 6,54 sięgającą 1,2 mg. Gęś, tuszka 0,20 0,03[!!] [25%] [53%] [22%] Znaczna część osób stosujących die- 7,39 15,10 4,12 tę niskowęglowodanową żyje w błogim Kaczka, tuszka 0,20 0,05[!!] [28%] [57%] [15%] przeświadczeniu, że ten problem ich nie 3,09 7,73 2,67 dotyczy, ponieważ tłuszcze zwierzęce Śledz solony 2,30 0,9 [23%] [57%] [20%] zawierają przede wszystkim nasycone 14,86 70,12 10,61 kwasy tłuszczowe. Niestety, jest to prze- Oliwa z oliwek 11,95 1,1[!] [16%] [73%] [11%] konanie równie naiwne, jak wiara we- 11,98 35,48 48,07 getarian, że owoce są bogatym zródłem Olej sojowy 12,58 0,3[!] [13%] [37%] [50%] witamin i soli mineralnych. Olej rzepakowy 7,13 57,99 30,32 Jak jest naprawdę, można się prze- 26,73 0,9 uniwersalny [ 7%] [61%] [32%] konać po zapoznaniu się z Tabelą 12.1., Papryka czerwona 2,90 którą sporządziłem na podstawie pu- Papryka zielona 3,10 blikacji Instytutu Żywności i Żywienia Pietruszka, korzeń 2,01 ,,Wartość odżywcza wybranych pro- duktów spożywczych i typowych po- Pietruszka, liście 3,16 traw , uzupełnionej przez ,,Tabele skła- Pomidor 1,22 du i wartości odżywczych produktów Szczypiorek 1,60 spożywczych . Szparagi 1,80 Szpinak 1,88 Tabela 12.1. Czarne jagody 1,88 Zawartość kwasów tłuszczowych o róż- Czarne porzeczki 1,00 nym stopniu nasycenia oraz witaminy Nektarynka 1,80 E w najczęściej spożywanych produktach tłuszczowych. optymalnik 13 puFA na początku lat 70. Przez długi okres Z tabeli łatwo można wywnio- czasu podawano w dietach różne skować, że nie tylko w tłuszczach tłuszcze na poziomie 20% i obser- roślinnych, ale także w większości wowano ich wpływ na stan zdrowia tłuszczów zwierzęcych kwasy tłusz- zwierząt. czowe nasycone stanowią zwykle Najwięcej zmian o charakte- Zapraszamy do Kazimierza Dolnego mniej (czasem dużo mniej) niż rze nowotworowym stwierdzono połowę. W smalcu na przykład sta- u szczurów spożywających tłuszcz najpiękniejszego miasteczka w Europie Środkowo- Wschodniej. W tej perle Renesansu i Manieryzmu mieści nowią one tylko 45% wszystkich kurcząt; na drugim niechlubnym się nasz ośrodek, którego początki sięgają 1971 roku. kwasów tłuszczowych, co oznacza, miejscu znalazł się olej sojowy. Naj- że kwasy nienasycone stanowią lepszy pod tym względem okazał się Oferujemy opiekę lekarską, prądy selektywne, najlepszą polską żywność otrzymywaną w oparciu o własną aż 55%. Do wyjątków należą tylko łój wołowy, po nim masło, a następ- hodowlę kur, kóz, stawy rybne i doskonałą wodę tłuszcze pochodzące z mleka oraz nie mieszanina nasyconych kwa- z własnego zródła. tłuszcz barani i wołowy. sów tłuszczowych o średniej długo- W leczeniu szczególnie ciężkich schorzeń, takich jak: Jeśli rozpatrzymy potencjalne ści łańcucha, które ówczesna diete- stwardnienie rozsiane, choroba reumatoidalna, zwy- możliwości wytwarzania wolnych tyka uważała za najgorsze. rodnieniowa, miażdżyca i cukrzyca z powikłaniami, rodników (wysokie PUFA i bardzo Badacze byli zdziwieni wynikami choroby nowotworowe, stosujemy naturalne metody np. apiterapię leczenie produktami pszczelimi niski wskaznik witamina E/PUFA), swych badań; przecież według ów- oraz apitoksynoterapię leczenie jadem pszczelim, to zdecydowanie najgorzej pod tym czesnej wiedzy to właśnie wysoce których skuteczność sprawdziliśmy przez lata naszej względem prezentują się tłuszcze nasycony łój wołowy powinien być praktyki. drobiowe i olej sojowy. Niestety, najgorszy. Próbowano to tłumaczyć Organizujemy wczasy lecznicze: 7, 14, 21 dniowe niewiele lepiej wypadają tłuszcze przypuszczalną obecnością hormo- w oparciu o własną bazę noclegową i sąsiadujących pochodzące z wieprzowiny, co ma nów w tłuszczu kurcząt, ale prak- z nami uroczych pensjonatów szczególne znaczenie w znanej mi tycznie tego nie wykazano. stosunkowo dobrze diecie ,,opty- Myślę, że obecnie wyniki te moż- malnych . Często zawiera ona prze- na znakomicie wytłumaczyć działa- cież duże ilości tłuszczu wieprzo- niem wolnych rodników, których wego o niskim wskazniku witami- destrukcyjna rola w procesach de- na E/PUFA. generacyjnych jest coraz lepiej udo- Myślę, że trudno sobie wyobra- kumentowana. zić potencjalnie bogatsze zródło Widzimy więc jasno, że tłuszcz, wolnych rodników, niż dieta obfi- dobre lekkie paliwo i potencjal- tująca w smalec wieprzowy z do- ny nośnik kilku witamin, może być datkiem gęsiego. Zdecydowanie w nadmiarze bardzo szkodliwy. Nie NOWEGO SKLEPU najbezpieczniejsze pod tym wzglę- jest to żadna rewelacja w świetle DLA dem okazało się masło, drugie miej- tego, co wiemy o wszelkich nadmia- sce zajęła oliwa z oliwek, a tuż za rach i dysproporcjach, i nie podkre- OPTYMALNYCH nimi uplasował się tłuszcz zawarty ślałbym tego tak natrętnie, gdybym w żółtkach. nie wiedział, jak silnie zakorzenione w Katowicach, Dworzec PKP Najwięcej nasyconych kwasów jest wśród ,,optymalnych nieuza- pod peronem 4, tłuszczowych znaleziono w produk- sadnione przekonanie o absolut- wejście od ul. Kościuszki tach pochodzących z mleka, a na- nej nieszkodliwości tłuszczu zwie- stępnie z baraniny i wołowiny. rzęcego. Udział wolnych rodników w pa- Myślę przy tym, że nie powinni- Wędliny, pieczywo, togenezie wielu chorób, w tym śmy lekceważyć zawartości witami- nabiał, jaja, prasa i książki miażdżycy i nowotworów, to cią- ny E w roślinach, które dzięki temu gle jeszcze teoria, ale kolejne lata mogą chronić nas przed wolnymi już od 15 marca przynoszą coraz więcej dowodów rodnikami. Na podstawie danych, czynne: na rzecz jej prawdziwości. Pamiętam zamieszczonych w Tabeli 12.1., moż- wtorek - piątek 900-1800 badanie na szczurach, które prze- na policzyć, że zjedzenie 100 g papry- sobota 900-1500 prowadził Kaunitz wraz z zespołem ki dziennie może podnieść wskaznik informacja tel. 032 294-71-83 14 optymalnik (wieczorem) kom. 0-692-251-593 wit. E/PUFA 100 g zjedzonego smal- tach pochodzenia zwierzęcego było cu do ,,przyzwoitego poziomu, rzę- poważnym błędem, za które wie- du 0,6. ,,Przy okazji papryka dostar- lu ,,ortodoksów już zapłaciło. Nie cza dużych ilości drugiego ,,wymiata- warto jednak płacić nadal. n cza wolnych rodników, witaminy C, a także innych substancji ochronnych. Włodzimierz Ponomarenko A przecież mamy jeszcze całe mnó- stwo warzyw i owoców o podobnych Skrócone piśmiennictwo możliwościach. (pełne w książce): Od dawna w prasie naukowej po- jawiają się publikacje wskazujące na Acheson K. J., Schutz Y., Bessard T., ochronną rolę różnych substancji ro- Anatharaman K., Flatt J.P., Jequier E. ślinnych w powstawaniu miażdżycy [1988] i nowotworów. Już w latach 70. XX wie- Angielski S., Rogulski J. [1991]. ,,Bio- ku wykazano przeciwmiażdżycowe chemia kliniczna działanie związków zawartych w czosn- ku, cebuli, zielonych roślinach strącz- Chew B. P., Brown C. M., Park J. S., Mi- kowych, mleku, otrębach pszennych xter P. F. [2003] i chlebie Grahama. W ostatnich latach Davidson V. L., Sittman D. B. [2002]. badania takie zdecydowanie się nasili- ,,Biochemia ły, koncentrując się zwłaszcza na profi- Murray R. K., Granner D. K., Mayes P. laktyce nowotworów. Ze względu na ich A., Rodwell V. W. [2002]. ,,Biochemia bardzo specjalistyczny charakter wspo- Harpera mnę w tej książce tylko o tych, które Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow mogą już teraz mieć pewne znaczenie K., Przygoda B. [2002]. Wartość od- praktyczne. Dość dobrze udokumentowano do- żywcza wybranych produktów spo- tychczas działanie przeciwnowotwo- żywczych i typowych potraw rowe związków zawartych w marchwi Leaf A. [1977]. W książce ,,Życie i pomidorach. Potwierdziło się też zna- i zdrowie człowieka ne z medycyny niekonwencjonalnej Park J.S., Chew B.P., Wong T.S. [1998] lecznicze działanie nagietka w przy- Ponomarenko W., Jabłoński E. [1976] padku guzów piersi; wyizolowano z niego luteinę, która w warunkach do- Stryer L. [1997]. ,,Biochemia świadczalnych istotnie hamuje podzia- Szczygieł A., Piekarska J., Horszcza- ły komórek nowotworowych. Podaję to ruk I. [1975]. ,,Tabele składu i warto- jako ciekawostkę, albowiem nagietek ści odżywczych produktów spożyw- nie jest produktem spożywczym, stano- czych wi on jednak dobry przykład możliwo- Watzl B., Bub A., Briviba K., Rech- ści tkwiących w roślinach. kemmer G. [2003] Już wcześniej podkreślałem, że rośli- ny nie są zbyt dobrym zródłem skład- Wartanowicz M., Ziemlański Ś., Rud- ników odżywczych, choć i tę ich rolę nicki S. [1998] w żywieniu należy uwzględniać. Są jed- Wolfe R. R., Peters E. J. [1987] nak przede wszystkim zródłem innych Ziemlański Ś., Bułhak-Jachymczyk związków chemicznych, o funkcjach B., Niedzwiecka-Kącik D., Panczen- trudnych jeszcze do ogarnięcia. Mogą ko-Kresowska B., Wartanowicz M. być trucizną lub dobrodziejstwem. [2001]. ,,Normy żywienia człowieka Uważam, że ich niedocenianie Ziemlański Ś., Panczenko-Kresowska przez długi czas w żywieniu opar- tym w głównej mierze na produk- B. i wsp. [1991] optymalnik 15 Dziękujemy za zapoznanie się z fragmentem artykułu z bieżącego wydania miesięcznika: Jeśli interesuje Cię poruszana przez nas tematyka, zachęcamy do zakupu pisma. Szczegóły dotyczące tego, gdzie można zakupić miesięcznik dostępne są na naszej stronie internetowej pod adresem: www.GazetaOptymalnik.pl Oglądany plik jest elektronicznie zabezpieczony przed drukiem.