EPIKA Dzieła Homera stanowią pierwszy znany przykład utworów epickich. Oparte były na przekazach oralnych. Cechują się (zabiegającym o maksymalną obiektywizację) narratorem ( spadkobiercą aojdów), opisującym świat przedstawiony, składający się na fabułę oraz charakterystyczny dystans epicki (czas dzielący płaszczyznę opowiadania od płaszczyzny świata przedstawionego, związanego z mitycznym praczasem). Świat przedstawiony jest dualistyczny (ludzkie i boskie). Utwory pisane są heksametrem, posiadają stałe epitety i porównania homeryckie, często rozpoczynają się inwokacją. LIRYKA Jej narodziny związane są z obrzędami religijnymi (pogrzebowe). Jako pierwsza pojawiła się elegia żałobna, tradycji której kontynuatorami były elegie polityczne czy okolicznościowe. Wszystko działo się około VII w. p.n.e. (a więc po narodzinach epiki). Wynikało z zapotrzebowania na subiektywizowany obraz przeżyć i faktów. Pierwszy znany elegik, Kallinos z Efezu, pisał w celach politycznych. Podobnie jego następcy: Tyrteusz (ukształtowanie tzw. poezji tyrtejskiej patriotycznej) i Solon. W VI w. p.n.e. poezja zaczęłą odchodzić od politycznych tematów: nastąpiła indywidualizacja liryki (liryka eolska i liryka jońska). Najpopularniejszym przedstawicielem liryki jońskiej jest Anakreont (anakreontyki krótkie utwory liryczne o specyficznej tematyce), dotykający tematu szeroko rozumianej rozrywki. Eolię reprezentuje Safona, poruszająca sferę miłosnych uniesień, zazdrości, tęsknoty. Zwraca się uwagę również na powstały tamże epigramat (twórca: Symonides z Keos) lakoniczny wiersz zamknięty pointą. Pierwotnie będąca napisami na grobie, stała się popularną formą wypowiedzi satyrycznej. DRAMAT Rozwijał się od VI w. p.n.e. i był ściśle związany z obrzędamy religijnymi, tzw. Dionizjami. Tragedia (gr. tragos kozla, odos pieśń) związana jest z poświęconym bogu wina zwierzęciem. Tespis wprowadził na scenę pierwszego aktora, Ajschylos drugiego, zaś Sofokles trzeciego. Pisarze mierzyli się w konkursach dramatycznych, odprawianych podczas Wielkich Dionizji, przedstawiając trylogie tragiczne oraz jedna komedię. Zasady pisania tragedii uformował Arystpteles w poetyce (decorum, mimesis, jedność iejsca, czasu, akcji). Trójka wielkich dramatopisarzy antycznych: Ajschylos (optymizm, Prometeusz w okowach , Oresta ), Sofokles (postulat bezwzględnego posłuszeństwa bogom; Król Edyp , Antygona ), Eurypides (analiza psychologiczna, pesymizm odejście od religijnych zródeł). Na przełomie V i IV w. p.n.e. wszytskie rodzaje literackie zyskały swój kształt. Literatura uniezależniła się od religijnych korzeni, choć związek ten długo jeszcze im towarzyszył. M. Hanczakowski, M. Kuziak, A. Zawadzi B. Żynis - Epoki literackie wyd. Park Edukacja Bielsko-Biała 2001, s. 24-31 PORZDEK DORYCKI Ciężki, surowy, monumentalny, funkcjonalny. Wywodzi się najprawdopodobniej z budownictwa drewnianego. Kolumna nie posiada bazy, głowica ma prosty kształt. Zastosowany w Panteonie. PANTEON PORZDEK JOCSKI Ma dwie odmiany: jońską i małoazjatycką, różniące się belkowaniem. Lekki. Baza oparta na dodatkowym podwyższeniu (plincie). Głowica woluta (w kształcie baranich rogów). Bogato zdobiony fryz. Stawiane na trzystopniowej podbudowie. świątynia Nike Apteros PORZDEK KORYNCKI Bardzo ozdobny, kolumny smukłe. Charakterystyczna głowica ma kształt koszyka (kalatosu) uformowanego z liści akatanu i pojedynczych wolut. Świątynia Zeusa Olimpijskiego w Atenach Sztuka w zasięgu ręki pod red. M. Kornackiego, wyd. MAC Kielce 2003 zdjęcia: artfolie.wordpress.com